CAHİT SITKI TARANCI’NIN ‘ROBENSON’ VE ‘BEN ÖLECEK ADAM DEĞİLİM’ ŞİİRLERİNDE METİNLERARASILIK

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 87, 53 - 66, 01.08.2016

Selma Elyıldırım Ayten Er

Öz

Yazınsal metinler, resim ve müzikten mimariye geniş bir yelpazeye yayılan yapıtların çözümlemesinde

kullanılan metinlerarasılık, bir yapıtta daha önceki yapıtlardan alıntı, parça, taklit veya izler

bulma anlamına gelir. Metinlerarasılığa dayanan bir çözümleme, yapıtın öncülleriyle karşılaştırılmasına

olanak tanıyarak, metinde kodlanmış zengin mesajları açığa çıkarmaya yardımcı olur. Bu noktadan

hareketle bu çalışma, Cahit Sıtkı Tarancı’nın, ‘Robenson’ ve ‘Ben Ölecek Adam Değilim’, adlı şiirlerini

metinlerarasılık bağlamında incelemektedir. Çalışmanın amacı metinlerarasılığın şiir çözümlemelerine

katacağı yorum ve yöntem zenginliğini gözler önüne sermektir. Bu iki şiir bağlamında şiirlerde kullanılan

metinlerarasılık yöntemlerinden gönderge ve anıştırma üzerinde durulmakta, ilkine esin kaynağı

olan ve sonrakinde bahsedilen Daniel Defoe’nun Robinson Crusoe adlı romanından yapılan dönüştürmelere

dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık, Cahit Sıtkı Tarancı, Robinson Crusoe, gönderge

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay. Metinlerarası İlişkiler. Öteki Yayınevi, Ankara, 1999.
• Aktulum, Kubilay. Parçalılık/Metinlerarasılık. Öteki Yayınevi, Ankara, 2004.
• Aktulum, Kubilay. Parçalılık/Süreksizlik/Kopukluk. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 2008, 1-14.
• Aktulum, Kubilay. Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Kanguru Yayınları, Ankara, 2011.
• Aktulum, Kubilay. “Bir Ana-metin olarak Nasreddin Hoca Hikayeleri Üzerine Kimi Dönüştürmeler”, Milli Folklor, 91, 12, 2011b, 12-24.
• Aktulum, Kubilay. Folklor ve Metinlerarasılık, Çizgi Yayınevi, Konya, 2013.
• Allen, Graham. Intertexuality. Routledge: Londra, 2005.
• Baktin, Mikail. Text. Encyclopedie Universalis. 1973.
• Baktin, Mikail. Esthétique et Théorie du Roman, Traduit du Russe par Daria Olivier, Gallimard, Paris, 1978.
• Baktin, Mikail. Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (Çeviren: Cem Soydemir, Derleyen ve Önsöz: Sibel Irzık), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2014 (İkinci baskı).
• Bektaş, Nur. Toplumcu Gerçekçilik Bağlamında Nazım Hikmet’in “Ferhad İle Şirin” Oyununa Metinlerarası Bir Bakış. Millî Folklor, 83, 11, 2009, 41-47.
• Defoe, Daniel. Robinson Crusoe, Çev. Akşit Göktürk, Can Yay. İstanbul, 1983.
• Ekiz, Tevfik, Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık mı? Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47, 2, 2007, 119-127.
• Gökalp-Alpaslan, G. Gonca. Metinlerarası İlişkiler ve Gılgamış Destanının Çağdaş Yorumları. Multilingual: İstanbul, 2007.
• Gökalp-Alpaslan, G. Gonca. “Metinlerarası İlişkiler Işığında Cemal Süreya Şiirinin Bileşenleri”, Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/1-I, Kış, 2009, 435- 463.
• Gündoğdu, Ayşe Eda. “Metinlerarasılık Bağlamında Tahsin Yücel’in ‘Yalan’ Adlı Romanı” Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/4, Sonbahar, 2012,1893-1903.
• Holquist, Michael. Dialogism: Bakhtin and his World, Routledge, Londra ve New York, 2004.
• Kılınç, Aziz. Metinlerarası “İlişkiler Bağlamında Ömer Seyfettin’in Halk anlatı Kaynaklı Hikâyeleri”, 1. Ömer Seyfettin Sempozyumu’nda sunulan bildiri. 2007. Balıkesir.
• Kıran, Zeynel ve Kıran (Eziler), Ayşe, Yazınsal Okuma Süreçleri, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• Korkmaz, Ramazan, İkaros’un Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı, Akçağ, Ankara, 2002.
• Korkmaz, Nurseli Gamze. “Kolsuz Hanım” Üzerine Yazılı Kültür ve Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Bir Çalışma, Millî Folklor, 83, 11, 2009, 54–61.
• Kurtuluş, Meriç. Ağrıdağı Efsanesinden Sözlü Edebiyata “Metinlerarası” Bir Yolculuk, Milli Folklor, 83, 11, 2009, 70-78.
• Özay, Yeliz. “Metinlerarasılık ve Türk Halk Hikâyelerinde Ana-Metinsel Dönüşümler”, Millî Folklor, 83, 11, 2009, 6–18.
• Rifat, Mehmet ve Rifat, Sema, XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları: 2. Temel Metinler, Cogito, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1998.
• Şerefoğlu, Zeynep Kevser. “Atlansoy’un “Su Burcu”nda Metinlerarasılık”, FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1, 2013, 307-344.
• Tarancı, Cahit Sıtkı, Otuz Beş Yaş, Varlık Yayınları, İstanbul, 1948.
• Türkdoğan, Melike. “Rasim Özdenören’in “Kuyu” Öyküsünde Metinlerarası İlişkiler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 35, 2007, 167–189.
• Uyanık, Seda. Dede Korkut Anlatmalarında Metinlerarası Söylem, Milli Folklor, 83, 11, 2009, 41-47.