ŞEHRİYAR’IN BİN BİR MASAL GECESİ BALİNANIN KARNI SEMBOLÜNÜN BİR ÖRNEĞİ OLARAK MASAL DİYARI

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 90, 59 - 72, 15.05.2017

Seval Kasımoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, Binbir Gece Masalları’nın çerçevesini oluşturan Hükümdar

Şehriyar ile Kardeşi Hükümdar Şahzaman’ın Öyküsü’nü Joseph Campbell’ın monomit

izleğinde önemli bir yeri olan balinanın karnına göre çözümlemektir.

Monomit, geçiş ritüellerinin genişletilmiş halidir ve yola çıkış, erginleme, dönüş

olmak üzere üç temel bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler, kişinin herhangi bir problemle

karşılaştıktan sonra kendi bilinçdışıyla yüzleşerek eski bağlarından kopuşunu öykülemektedir.

Kişi böyle bir ruhsal süreçten geçmeyi başardıktan sonra eski alışkanlıklarından, bağlarından

koparak adeta yeniden doğacaktır. Psikanalitik olarak ise bu bölümler bilinçdışıyla

bilincin ayrılması, bilinçdışıyla yüzleşme ve ikisinin bir araya gelerek dengeli bir bütünlük

oluşturmasıdır. Balinanın karnı ise bilinçdışıyla yüzleşme kısmıyla ilintilidir.

Campbell, geçiş ritüellerinin genişletilmiş hali olarak ele aldığı bu sistemde özellikle

Sigmund Freud, Gustav Jung başta olmak üzere Melanie Klein ve Géza Róheim da içinde

olmak üzere dört kuramcının görüşlerinden yararlanmıştır. Bu makalede ise Binbir Gece

Masalları’nda Şehriyar’ın yaklaşık bin bir gece boyunca masal dinlemesi Campbell’ın

balinanın karnı başlığı, Jung psikolojisinde etkin imgelem, Freud psikolojisindeki gündüz

düşleri, Donald Woods Winnicott’un geçici nesne kavramlarıyla ilişkilendirilerek ele

alınacaktır.

Ayrıca bu çalışmada, kahramanın etkin bir eylemde bulunmaksızın, masal dinleyerek,

masal kahramanlarının anlatıları üzerinden olgunlaşması monomitin metaforlarla yapılan

okunmasının nasıl daha da derinleştirilebileceği balinanın karnı alt başlığı örneğinden

hareketle gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Binbir Gece Masalları, balinanın karnı, etkin imgelem, gündüz düşleri

Kaynakça

• Binbir Gece Masalları, (2012), (Çev. Âlim Şerif Onaran), İstanbul, YKY.
• BENSLAMA, Fethi, (2002), İslam’ın Psikanalizi, (Çev. Işık Gürgüden), İstanbul, İletişim Yayınları.
• CAMPBELL, Joseph, (2010), Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (Çev. Sabri Gürses), 2. Basım, İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
• DEMİRCİ, Tolga Tan, (2006), Korku Sinemasının Psikanalizi, İstanbul, Es Yayınları.
• DEMİRCİ, Tolga Tan, (2015, 17 Eylül), Erken Dönem Sürrealist Sinema Üzerine, Erişim Tarihi: 02.03.2016, http://surrealismus.blogspot.com/2015/09/erken-donem-surrealistsinema- uzerine.html
• ELİADE, Mircea, (2006), Zalmoksis’ten Cengiz Han’a, (Çev. Ali Berktay), Ankara, KabalcıYayınları.
• FREUD, Sigmund, (1999), Sanat ve Edebiyat, (Çev. Emre Kapkın, Ayşen Tekşen Kapkın), İstanbul, Payel Yayınları.
• GÖKERİ, A. İpek, (1979), Arketiplere Dayanan Yeni Bir İnceleme Yönteminin Tanıtılarak İngiliz ve Türk Edebiyatında Bazı Romans ve Epik Niteliğinde Yapıtlara Uygulanması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, DTCF, İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsü.
• JUNG, Carl Gustav, (2006), Analitik Psikoloji, (Çev. Ender Gürol), İstanbul, Payel Yayınları.
• JUNG, Carl Gustav, (2015), Maskülen- Erilliğin Farklı Yüzleri-, (Çev. Didem Gamze Erdinç), İstanbul, Pinhan Yayınları.
• LACAN, Jacques, (2013), Psikanalizin Dört Temel Kavramı, (Çev. Nilüfer Erdem), İstanbul, Metis Yayınları.
• KLEİN, Melanie, (2015), Çocuk Psikanalizi, (Çev. Ayşegül Demir), İstanbul, Pinhan Yayınları.
• MAY, Rollo, (2010), Yaratma Cesareti, (Çev. Alper Oysal), İstanbul, Metis Yayınları.
• WINNICOTT, Donald W., (2013), Oyun ve Gerçeklik, (Çev. Saffet Murat Tura), İstanbul, Metis Yayınları.