TUNCELİ YÖRESİNE AİT ÖRME VE TIĞ İŞİ ÖRNEKLERİ

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 90, 197 - 213, 15.05.2017

Eylem Güzel Nazan Oskay

Öz

İlkçağlardan itibaren doğanın zorlu koşullarına karşı insanoğlunun korunma amaçlı

giyim, barınma ve sonrasında süs maksatlı olarak ortaya çıkmış olan örme sanatı, günümüzde

de varlığını devam ettirmektedir. Örme sanatının gelişiminde coğrafi ve ekonomik koşullar,

toplumsal örf-adetler ile dokuyan kişilerin estetik zevkleri etkili olan etmenlerdir. Bu koşullar

örme konusunda bölgesel farklılıklar yaratmış ve yörelerin kendine has örme kültürüne sahip

olmalarını sağlamıştır.

Anadolu, örme sanatı açısından zengin bir coğrafyadır. Her yörede, özgün ve bazen

de Anadolu’nun ortak özellikleriyle karşımıza çıkan örme sanatı, pek çok açıdan büyük

bir çeşitlilik göstermektedir. Dokuma konusunda zengin örneklere sahip kentlerden biri

de Tunceli’dir. Anadolu’nun kültürel değerleri konusunda araştırmalar yapılmış olmasına

rağmen, Tunceli örme örneklerinin özelliklerine pek değinilmediği dikkat çekmiştir. Oysaki

Tunceli’nin bu konuda oldukça fazla örneğe sahip olduğu bilgimiz dâhilindedir. Bu bilgilere

dayanarak Tunceli örgüleri hakkında bir araştırma yapılmasının gerekliliği görülmüştür.

Konuyla ilgili gerekli bilgilere ulaşmak için Tunceli’ye gidilerek kentin genelinde alan

taraması yapılmıştır. Bu araştırma çerçevesinde elde edilen örnekler değerlendirilerek

belgelenmeye çalışılmıştır. Yörede geleneksel giyim ve kuşamın bir parçası olan çorap ve

patikler, ev içi süslemelerinde kullanılan navmallar ve nazara karşı yapılmış küçük örme

örnekleri, geçmişte ve günümüzde uygulaması devam eden kültürel değerlerdir.

Anahtar Kelimeler

Tunceli, Örme, Gelenek, Geleneksel El Sanatları

Kaynakça

• Alantar, H.(2007). Motiflerin Dili. İstanbul: Yorum Yayınları.
• Diyarbekirli, N. (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Kültür Yayınları.
• Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gürsoy, A.T. (2004). Dünden Bugüne Giyim Tarihi ve Moda. İstanbul: Omaş Ofset Yayınları. Özkendirci,B., (2014). Tekstil Sanatında Çok Yüzeylilik ve Heykel İlişkisi.(Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Marmara Üniversitesi / Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul.
• Rutt, R. (1987). A History of Hand Knitting. London: İnterwear Pres.
• İnalcık, H. (2008). Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tavman, M.B., (1994).The Development Of Flat Bed Machine Technology And Knitted Fabric Design.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). The University of Manchester / Institute of Science and Technology, Department of Textiles. England.
• _______, (2006). Tekstil ve Tekstil Sanatı’nın Hikâyesi, İmren Çalışkan Tüzün ile Söyleşisi, Körfez Gazetesi, 14 Temmuz 2006, Antalya.
• Türk El sanatları, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları., (1993). Ankara.
• Elektronik Kaynaklar
• http://www.vam.ac.uk/users/node/15803 ( Erişim Tarihi: 20.01.2016)
• Kaynak Kişiler
• Aysel Şen, Karşıyaka Mah. Pülümür, Tunceli, 2015.
• Azime Babat, Yukarıgülbahçe Köyü, Pertek, Tunceli, 2015.
• Elmas Kahraman, Yeni Mah. Hozat, Tunceli, 2015.
• Fatma Dinler, Yeşilyazı Köyü, Ovacık, Tunceli, 2015.
• Fatma Şenli, Cumhuriyet Mah. Tunceli, 2015.
• Gülsüm Şen, Pülümür, Tunceli, 2015.
• Hatice Bal, Dere Nahiyesi Pertek, Tunceli, 2015.
• Sabriye Erdoğan, Doğanköy,Çemişgezek Tunceli, 2015.