DOĞU KARADENİZ HAYVANCILARI VE ÇOBANLARI ARASINDA GELENEKSEL MESLEK HUKUKUNUN TEMSİLLERİ

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 93, 93 - 103, 01.02.2018

Mustafa Aca

https://doi.org/10.22559/folkloredebiyat.2017.71

Öz

Yazılı hukuk düzenlemelerinin henüz gelişmediği veya mevcut düzenlemelerin halk

hayatının çeşitli alanlarında ihtiyacı karşılayamadığı durumlarda, topluluk tarafından sözlü ve

geleneksel karakterde geliştirilen hukuk kuralları işlerlik kazanmıştır. Halk gruplarının her biri

bir ölçüde bir çeşit halk hukukuna sahiptir. Doğaları gereği çoğu zaman değişime dirençli olan

geleneksel hukuk kuralları, başlangıçta karmaşık koşulları karşılamak üzere ortaya çıkarlar.

Mevcut koşullar devam ettiği sürece işlerliklerini koruyan kurallar, koşulların değişmesi halinde

değişime uğrarlar. Geleneksel nitelikler taşıyan meslek organizasyonlarında halk hukukunun

temsilinde sosyal hukukun genel ilkelerine, icra edilen mesleğin doğasından kaynaklanan özel

hükümler de eklenmektedir. Bu bağlamda çobanlık gibi uygulama ve üretime dayalı dinamik

mesleklerde, meslekî süreçlerin çeşitlilikleri ile uyumlu olarak uygulanan süreçler içinde ortaya

çıkan ve takip edilebilen özel kurallar da geliştirilebilmektedir. Katılımcıları aynı amaçlar etrafında

birleştirmenin ve harekete geçirmenin yanında üretimin sürekliliğini sağlamayı amaçlayan her bir

geleneksel kural, mesleğin zamanla bütün bir kurallar sistemine sahip olmasını sağlamaktadır.

Bu çalışmada, Doğu Karadeniz bölgesinde hayvancılığa dayalı bir ekonomik modelle

geçimlik ihtiyaçlarını karşılayan toplulukların ve bu topluluklar içinde çoban vasfıyla yer alan

temsilcilerin meslek ekseninde geliştirdikleri veya uygulamaya devam ettikleri enformel hukuk

kuralları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Alan araştırmaları ile tespit edilen geleneksel hükümlerin

meslekî uygulama alanları ve işlevleri çok yönlü olarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Karadeniz, meslek folkloru, halk hukuku, meslek grubu

Kaynakça

• Dundes - Renteln, Alison ve Dundes, Alan. (1995). Folk Law - Essays in the Theory and Practice of Lex Non Scripta: Volume-I. Madison-Wisconsin: The University of Wisconsin Press.
• Eliade, Mircea. (1991). Kutsal ve Dindışı. (Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: Gece Yayınları. Gennep, Arnold Van. (1992. The Rites of Passage. (Translate: Monika B. Vizedom and Gabrielle L. Caffee). Chicago: University of Chicago Press.
• Haberal, Hikmet. (2015). Turizmde Kültürel Miras Rize. Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Hogg, Michael A. ve Vaughan, Graham M. (2011). Sosyal Psikoloji. (Çev.: İbrahim Yıldız ve Aydın Gelenez). İstanbul: Ütopya Yayınları.
• Honko, Lauri. (2006). “Ritüellerin Oluşum Süreci”. (Çev.: Ruhi Ersoy). Millî Folklor, 9 (69), s. 129- 140.
• Keçe-Türker, Seher. (2012). “Çoban ve Konuk Ağırlaması”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (23), 83-88.
• Malinowski, Bronislaw. (1998). İlkel Toplum. (Çev.: Hüseyin Portakal). Ankara: Öteki Yayınevi.
• McCarl, Robert S. (1996b). “Occupational Folklore”. Folk Groups And Genres: An Introduction, (Ed. Eliot Oring). Utah: Utah State University Press, s. 71-91.
• Oğuz, Burhan. (2002). Türkiye Halkının Kültür Kökenleri-2/A (Tarım-Hayvancılık-Meteoroloji). İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları.
• Örnek, Sedat Veyis. (1995). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Simpson, Jacqueline ve Roud, Steve. (2000). A Dictionary of English Folklore. Oxford: Oxford University Press.
• Tezcan, Mahmut. (1985). “Ülkemizde Geleneksel Halk Hukuku Uygulamaları”. Türk Folkloru Araştırmaları 1985/2, 93-109.
• Üçer, Müjgan. (2011). “Sivas’ta Çobanlık”. Çoban Kitabı. (Ed. Emine Gürsoy Naskali). İstanbul: Kitabevi Yayınları, s. 249-271.
• Yılmaz, Anıl ve Telci, Cahit. (2010). “Türk Kültür Terminolojisinde Göç Kavramı Üzerine”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 7 (2), s. 14-33.
• Yund, Kerim. (1963). “Türk Hukuk Folkloru Üzerine”. Türk Folklor Araştırmaları, S. 170, s. 3181- 3182.
• Zaman, Mehmet. (2001). “Geleneksel Yayla Şenliklerinin Doğu Karadeniz Bölümü Yayla Turizminin Geliştirilmesindeki Rolü”. Doğu Coğrafya Dergisi, 7 (6), s. 188-214.