YILAN, SU, SÖZ: KADIN DÜŞMANLIĞI İLE BELİRSİZLİK KORKUSU ARASINDAKİ İLİŞKİYE DAİR BİR YORUM DENEMESİ

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 93, 177 - 196, 01.02.2018

S Yetkin Işık

Öz

Bu makalede kökleri binyıllar öncesine dayanan ve her çağda yeniden üretilerek günümüzde de varlığını sürdüren kadın düşmanlığının belirsizlik korkusuyla ilişkisi ele alınmıştır. Kültür ve uygarlık tarihi, insanın kendisine sınırlar ve kurallar koyarak, belirsizlikleri denetim altına alışının tarihidir. İktidarın giderek daha soyut ve kurumsal hale geldiği ilk devletlerden itibaren erkek ve iktidar özdeş hale gelir. İktidarın meşrulaştırma araçları olarak dolaşıma sokulan mit ve ritüellerde toplum düzeni ve iktidar erkeklikle ilişkilendirilirken; kadının toplum düzenini tehdit eden, potansiyel tehlike olarak kodlandığı görülür. Dini ve mitik söylem yoluyla kadının düzen bozucu, tekinsiz olarak sunulması, kadın düşmanlığının yalnızca cinsiyetçi, ahlakçı bir tepki olmadığını gösterir. Günümüzde yaşadığımız biçimiyle kadın düşmanlığı, ilksel belirsizlik korkusu ile tarihsel, imgesel, mantıksal bağlara sahip binlerce yıllık eril tahakkümün siyasalpsikolojik bakiyesidir. Bunlar bütün mitler ve masallardaki alegorik ve/veya simgesel öğeler yoluyla gösterilebilir: Su, akışkanlığı nedeniyle belirsizliğin başlıca metaforu olarak sık sık kadınla ilişkilendirilirken, yılan, söz ve başka birçok simge de tehlikeyi, belirsizlikten duyulan korkuyu simgeleyen ve kadının eğretilemesi olarak karşımızca çıkan sözcüklerdir.

Anahtar Kelimeler

akışkanlık, ataerkil düzen, belirsizlik korkusu, mizojini

SNAKE, WATER, SAYING AN ASSAY OF COMMENTARY ON THE RELATIONSHIP BETWEEN MISOGYNY AND THE FEAR OF THE UNCEARTAINTY

Öz

In this article, the relation between fear of the uncertainty and misogyny, the roots of which are rooted over thousands of years and continue to exist today as in every age, are discussed. The history of culture and civilization is the history of humankind controlling uncertainties by setting down boundaries and rules for themselves. Since the oldest states, where potency became abstract and institutional, potency and man have become identical. It is seen in myths and rituals, which are circulated as the instruments of legitimization of power, man is related with potency and social order whereas woman is encoded as a threat to the order, thus a potential danger. The representation of woman as disorderly and eerie in mythical and religious speeches reveals that misogyny has deeper roots, rather than being just a sexist and a moralistic reaction. Misogyny that we face today is the socio-psychological remnant of the primordial fear of uncertainty and the patriarchal domination that has lasted for thousands of years with its historical, imaginary and logical ties. These relationships can be shown via metaphoric, allegoric or symbolic items in the myths, fairy tales, practices of name giving. Water is often associated with women as the main metaphor of uncertainty due to its fluidity. Snakes, saying and some other symbols, which are occasionally encountered as metaphors for the woman, are the words that symbolize the danger, the fear of uncertainty

Anahtar Kelimeler

fear of the uncertainty, fluidity, misogyny, patriarch, symbol

Kaynakça

• Adalı, B. (2010). Gılgamış Destanı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Akal, C. B. (1991). Yasa ve kılıç. İstanbul: Afa Yayınları.
• Akal, C. B. (1994). Siyasi iktidarın cinsiyeti. İmge, Ankara
• Akal C. B. (2014). İktidarın üç yüzü 7. bsm. Ankara: Dost Yayınları
• Armstrong, K. (1998). Tanrının tarihi. (K. Emiroğlu vd. Çev.). Ankara: Ayraç Yayınları.
• Berktay, A. (1996). Tektanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis Yayınları
• Bonnefoy, Y. (2000). Antik dünya ve geleneksel toplumlarda dinler ve mitolojiler sözlüğü I. (L. Yılmaz, Çev.). Ankara: Dost Yayınları.
• Cahen, A. P. (1999). Topluluğun simgesel kuruluşu. Ankara: Dost Yayınları.
• Campbell, J. (1995). İlkel mitoloji tanrının maskeleri. (K. Emiroğlu, Çev.). Ankara: İmge Yayınları.
• Childe, G. (2014). Tarihte neler oldu? (M. Tunçay ve A. Şenel, Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Çubuklu, Y. (2006). “Sözlü kültürün bir parçası olarak dedikodu”, Varlık, 1186, s. 26-30
• Davis, J. (2016). Taş devrinden bugüne tarihimiz insanın hikayesi 11. bsm. (B. Bıçakçı, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Delaney, C. (2001). Tohum ve toprak. (S. Somuncuoğlu ve A. Bora Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir, G. Y. (2015). Sosyal bir fenomen olarak dilin belirsizliği. İstanbul: İthaki Yayınları
• Diamond, J. (2006). Tüfek, mikrop ve çelik 17. Bsm. (Ü. İnce, Çev.). Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Eco, U. (2014). Düşman yaratmak ve rastgele yazılar. (L. T. Basmacı, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap Yayınları
• Eliade, M. (1991). Kutsal ve dindışı. (M. Ali Kılıçbay, Çev.). Ankara: Gece Yayınları.
• Eliade, M. (2007). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi cilt I 2. Bsm. (A. Berktay, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Elias, N. (2000). Uygarlık süreci, Cilt 1, (E. Ateşman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Elias, N. (2002). Uygarlık süreci, Cilt 2, (Erol Özbek, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Emiroğlu, K. (1989). “Çocukluğunu bilmek oğuldan, uşağa, mahduma…”, Tarih ve Toplum, 69, s. 9-13.
• Emiroğlu, K. ve S. Aydın. ( 2003). “Ad” Antropoloji sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, s. 8-11.
• Emiroğlu, K. ve S. Aydın (2003). “Totem” Antropoloji sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, s. 806-808.
• Emiroğlu, K. “İnsaniyyet ve Kavmiyyet”, Tarih ve Toplum, sayı: 100, s.47-51
• Enriquez, E. (2004). Sürüden devlete toplumsal bağ üzerine psikanalitik deneme. (N. Tutal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Erhat, A. (1993). Mitoloji sözlüğü 5. basım. İstanbul: Remzi Yayınları.
• Freud, S. (1987). Musa ve tektanrıcılık. (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Goody, Jack. (2001). Yaban aklın evcilleştirilmesi. (Kb Değirmenci, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Işık, S. Y. (2016). İnsan okudum halk kültüründe okuma ve okuryazarlar. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2004). Yaban düşünce. (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2012). Yapısal antropoloji. (A. Kahiloğulları, Çev.). Ankara: İmge Yayınları.
• Levi-Strauss, Claude. (2013). Irk, Tarih ve Kültür (altıncı basım). (H. Bayrı ve Diğ., Çev.). İstanbul: Metis Yayınları
• Lévi-Strauss, C. (2013). Mit ve anlam. (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Manguel, A. (2009). Kelimeler şehri. (Esen Ezgi Taşcıoğlu, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Morin, Edgar. (1999). Aşk şiir bilgelik. (Haldun Bayrı, Çev.). İstanbul: Om Yayınları.
• Mumford, L. (2013). Tarih boyunca kent. (G. Koca, T. Tosun, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ong, W. J. (1995). Sözlü ve yazılı kültür. (S. P. Banon, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Özalp, A. N. (2014). Kırk vezir hikayeleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Özbay, E. (2013). “Adem-Havva-Lilith izleğinde bir olanaksızlık miti: aşk”, Nüans, 3, 28-37.
• Özbek, T. (2006). Nusayri etnik kimliğinin simgesel inşası. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Porzig, W. (2011). Dil denen mucize. (V. Ülkü, Çev. ). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sanders B. (1999). Öküzün A’sı elektronik Çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. (Ş. Tahir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Schaeffer, J. (2015). “Kadın kanının kırmızı ipliği”, Cogito, 81, 168-191.
• Timur, Ş. ve H. Bağlı. (2001). “Bilinmeyenin göstergeleri: kahve falı, nazar boncuğu, kurşun dökme”, Göstergebilim tartışmaları, İstanbul: Multilingual Yayınları, s. 330-333.
• Umar, B. (1993). Türkiye’deki tarihsel adlar. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Vernant, J. (2011). Pandora (D. Çetinkasap, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Yavuz, M. H. (1994). Masallar cıgaramın üstünde bir topal karınca. Ankara: Doruk Yayınları.
• Yuval-Davis, N. (2010). Cinsiyet ve millet. (A. Bektaş, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.