Afro-Türkler: Temsiliyet, Gelenek ve Kimlik

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 101, 73 - 86, 05.02.2020

Müge Akpınar

https://doi.org/10.22559/folklor.1163

Öz

Bu çalışma, Afro-Türkler özelinde temsillerin ve geleneklerin kimlikle ile olan ilişkisini
sorunsallaştırmaktadır. Kimlik meselesi, temsiliyet ve gelenek ile birlikte incelenmekte;
Afro-Türk topluluğunun dünüyle bugününün bağını kurarken kölelik
geçmişinin izinden gidilmektedir. İzmir’e bağlı Hasköy, Yeniçiftlik ve Çırpı köylerinde
bir yıllık katılımlı gözlem yapılarak ve derinlemesine görüşmeler yürütülerek
gerçekleştrilen etnografik araştırma ile tamamlanan yüksek lisans tezinden uyarlanan
bu çalışma, temsillerde yer bulan ayrımcılığı sorgulamakta; Afrika diasporasının kölelik
ile tarihsel ilişkisini incelemekte ve topluluğun geleneklerinde meydana gelen
değişimi araştırmaktadır. Bu şekilde aynı zamanda kolektif belleğin temsiliyet, gelenek
ve kimlik üzerindeki etkisi de kendini göstermektedir. Silikleşen ve kaybolan
gelenekler sonucunda, Afro-Türkler arasındaki kimliklenme sürecinde birleştirici etno-
kültürel kimlikten ve kolektif bellekten ziyade ten rengi sembolik anlamını korumaktadır.
Çalışmada, İzmir merkezli Afrikalılar Kültür, Dayanışma ve Yardımlaşma
Derneği’nin gelenekleri canlandırma ve kolektif belleği tazeleme misyonu ile Afro-
Türklerin etno-kültürel kimliğinin (yeniden) inşa edildiği ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afro-Türkler, temsiliyet, gelenek, geleneğin yeniden inşası

Kaynakça

• Boratav, N. P. (1951). The negro in Turkish folklore. (W. Eberhard, Çev.). The Journal of American Folklore. No. 64 (251), ss. 83-88.
• Boratav, N. P. (1984). 100 Soruda Türk-folkloru. (2.bs.). İstanbul: Gerçek.
• Douglas, M. (2007). Saflık ve tehlike: Kirlilik ve tabu kavramlarının bir çözümlemesi. (E. Ayhan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Du Bois, B. E. W. (2007). The souls of black folk. (B. H. Edwards, Ed.). Oxford: Oxford University.
• Erdem, H. Y. (2013). Osmanlı’da köleliğin sonu 1800-1909. (2. bs.). (B. Tırnakçı, Çev.) İstanbul: Kitap
• Fanon, F. (2014). Siyah deri, beyaz maske. (C. Koytak, Çev.) (2. bs. ). İstanbul: Versus.
• Guess, J. T. (2006). The social construction of whiteness: Racism by ıntent, racism by consequence. Critical Sociology, No.32 (4), ss. 649-673.
• Güntekin, N. R. (2014) [1947]. Miskinler tekkesi. İstanbul: İnkılap.
• Hall, S. (1989). New ethnicities. (D. Morley and K.H. Chened, Ed.). (1996). Stuart Hall: C r i t i c a l Dialogues in Cultural Studies, ss. 411-441. London-New York: Routledge.
• Hall, S. (2003). The spectacle of the ‘other’. (S. Hall Ed.). Representation: Cultural Representations and Cultural Signifying Prctices. (7. bs.). ss. 223-290. London: Sage.
• Hirschman, C. (2004). The origins and demise of the concept of race. Population and Development Review, No.30 (3), ss. 385-415. Hunwick, J. (2004). The religious practices of black slaves in the Mediterranean Islamic world. (içinde) (P. E. Lovejoy, Ed. ) (2004). Slavery on the Frontiers of Islam, ss. 149-171. Princeton: Markus Wiener.
• Monteiro, M. N. and Wall, J. D. (2011). African dance as healing modality throughout the diaspora: The use of ritual and movement to work through trauma. The Journal of Pan African Studies, No.4 (6), ss. 234-252.
• Olpak, M. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda köle, Türkiye Cumhuriyeti’nde evlatlık: Afro-Türkler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi (Kronik), No. 68 (1), ss. 123-141.
• Soysü, H. (1992). Sudanlılar. Kavimler Kapısı, ss. 54-62. İstanbul: Kaynak.
• Şaul, M. (2015). Geçmişten bugüne siyah Afrika’dan Türkiye’ye göçler: Kölelikten küresel girişimciliğe. (M. M. Erdoğan ve A. Kaya Ed.). Türkiye’nin göç tarihi:14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’ye göçler, ss. 77-117. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Şen, Ö. (2007).Osmanlı’da köle olmak: Esaretten özgürlüğe geçiş süreci. İstanbul: Kapı. Toledano, R. E. (1993). Late Ottoman concepts of slavery (1830s-1880s). Poetics Today, No.14 (3), ss. 477-506.
• Toledano, R. E. (2000). The concept of slavery in Ottoman and other Muslim societies: Dichotomy or continuum. (M. Toru and J. E. Philips, Ed.). Slave elites in the middle east and Africa: A Comparative Study, ss. 159-175. London-New York: Kegan Paul International.
• Toledano, R. E. (2007). As if silent and absent-bonds of enslavement in the Islamic middle east. New Haven-London: Yale University . Uşaklıgil, Z. H. (2005). İzmir hikâyeleri. İstanbul: Özgür.
• Uşaklıgil, Z. H. (2010). Sepette bulunmuş-Hepsinden acı. İstanbul: Özgür.
• Yelvington, A. K. (1991). Ethnicity as practice: A comment on bentley. Comparative Studies in Society and History, No. 33 (1), ss. 158-168.
• Elektronik kaynaklar
• <http://t24.com.tr/haber/19-yuzyildan-bu-yana-afro-turkler-arap-zenci-gunduz-feneri,205435> (19. Yüzyıldan Bu Yana Afro-Türkler: “Arap”, “Zenci”, “Gündüz Feneri”, 2012) (Erişim: 28.10.2014).
• <http://vimeo.com/21088982> (“Arap Kızı Camdan Bakıyor/Baa Baa Black Girl” Belgeseli, 2006).(TRT). (Erişim: 28.10.2014).
• Kölelik, Köle Ticareti, Köleliğe Benzer Uygulama ve Geleneklerin Ortadan Kaldırılmasına Dair Ek Sözleşme (http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/11599.pdf) (6 Ocak 1964 tarihli ve 11599 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) (Erişim: 02.06.2015).