Brief Analysis on Dream Motif in Uyghur Folk Dastan

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 106, 609 - 619, 07.05.2021

Tursunay Eli Abdurehım Rustem

https://doi.org/10.22559/folklor.1351

Öz

Since ancient times, dreams and literature have formed an indissoluble bond,
Uyghur literature and dreams have been inseparable from the beginning. The
origin of dream culture can be traced back to ancient times, and the Uyghur
“divination book” has been recorded in divination dreams. Dreamland is one of the
most expressive artistic means in folk literature. Uyghur folk Dastan used dreams
to express themes, construct plots, and portray characters, which has become a
common phenomenon. Because dreams often endow dastan with rich imagination
and unique charm, this makes the relationship between colorful dreams and Uyghur
dastan become an academic field worthy of in-depth discussion. From Ogu

Anahtar Kelimeler

uyghur folk dastan, motif, dream, culture

Uygur Halk Destanlarındaki Düş Motifi Üzerine Kısa Bir Analiz

Öz

Eski zamanlardan beri, rüyalar ve edebiyat ayrılmaz bir bağ oluşturmuştur. Rüya
kültürünün kökeni eski zamanlara kadar uzanabilir Örneğin Uygur “kehanet
kitabı”nda antic rüya yorumları kaydedilmiştir. Rüya halk edebiyatındaki en
etkileyici sanatsal araçlardan biridir. Uygur halk destanlarında temaları ifade etmek,
geleceği kurgulamak ve karakterleri tasvir etmek için rüyalardan yararlanılırr.
Rüyalar destanlara genellikle zengin hayal gücü ve eşsiz çekicilik kazandırır. Bu
bağlamda rüyalar ve Uygur destanları arasındaki ilişkiyi daha derin incelemenin
gereği ortaya çıkar. “Oğuz Kağan” dan “Abdurahman Han”a kadar çok sayıdaki
destanda rüya tasviri var. Destanlarda rüyalar “doğum alâmeti”, “rüyada gören
birine âşık olma”, “rüyada yardım”, “rüyada haber verme” gibi şekillerde ortaya
çıkar. Rüyalar atalarımızın ruhsal arayışlarını ortaya koyar ve ruhsal keşiflerini
yansıtır. Uygur destanlarında kişiler, rüya tasvirine dayanarak engelleri bozmaya,
kendi dünyasını yansıtmaya ve kendini aşmaya hazırlanır. Bu makale çerçevesinde
Uygur destanlarındaki rüya motifine odaklanarak Uygur destanlarında rastlanan
rüya motifleri tartışılmıştır. Metin ve motif analizleriyle rüya motifine yüklenen
dini bilinç, ulusal yaşam alışkanlıkları ve etnik bilinç analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Uyghur destanları, rüya, motif, kültür

Kaynakça

• Abdürrahman, V. (2004). Türklerin ad koyma gelenekleri üzerine bir inceleme. Millî Folklor (61), 124-133.
• Aksan, D. (2000). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. 3 TDK.
• Barić, E., Lončarić, M., Malić, D., Pavešić, S., Peti, M., Zečević, V. ve Znika, M. (1997). Hrvatska gramatika-II. promijenjeno izdanje. Školska knjiga.
• Dzurovic, S. (2009). Derivaciono gnezdo lekseme kuça. Tvorbeno-Semantiçka Analiza. Nasledje- Casopis za Knjizevnost, Umetnost i Kulturu, Godina.I (1), 83-103.
• Ćužić, T. (2017). Imenska deminucija u hrvatskome i makedonskome jeziku. Jezikoslovlje, 2 (18), 227-243.
• Demiraj, S. (1973). Morfologjia historike e gjuhes shqipe. Universiteti i Tiranes.
• Demiraj, S. (2002). Gramatika e gjuhes shqipe 1. Akademia e Shkencave e Shqiperise.
• Deny, J. (2012). Türk dil bilgisi. (A. Benzer, Düz.), (A. U. Elöve, Çev.) Kabalcı.
• Dzogoviç, A. (2002). Dijalektalne i zavicajne govorne specifinnosti u epu zenidba smailagic mehe avda medzedovica. Casopis za Proucavanje, Prezentaciju i Zastitu Kulturno-Istorijske Bastine Muslimana – Bosnjaka, 17-84.
• Halilović, S., Tanović, I. ve Šehović, A. (2009). Govor grada Sarajeva i Razgovorni Bosanski Jezik. Slavistički Komitet.
• İmer, K., Kocaman, A., Özsoy, A. S. (2013). Dilbilim sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Karahan, L. (2009). Türkçede dini anlamlı bazı kişi adlarını ekle değiştirme geleneği. Dil Araştırmaları (4), 17-24.
• Nestor, V. (2004). Makedonsko leksicko zboroobrazuvacko vlijaniya vrz Albanskiot Jazik. Plenarna Sesija ASNOM Makedonskata Kultura i Istorija 2004-Lingvistika, 363 – 372.
• Piper, P. ve Klajn, I. (2014). Normativna gramatika srpskog jezika. Matica Srpska.
• Sarı, İ. (2020). Türkçede küçültme. Ankara: Nobel.
• Škaljić, A. (1966). Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku. Svjetlost.
• Stanojcic, Z. ve Popovic, L. (1981). Gramatika Srpskoga Jezika. Naucna Knjiga.
• Xhuvani, A. ve Çabej, E. (1962). Prapashtesat e gjuhës shqipe. Instituti i Historisë e Gjuhësisë.
• Zakar, V. (2011). Akumuliranje na deminutivnite formanti vo makedonskiot razgovoren jazik. Croatica et Slavica Iadertina. 7(2), 403-411
• Bosanac, S. (2009). Cognitive approach to the study of diminutives: The semantic background of croatian diminutives. Sveučilište u Zagrebu Filozofski Fakultet, Erişim tarihi: 17.07.2012, http://ffzg. academia.edu/SinisaBosanac/Papers
• Dictionary.com, Erişim Tarihi: 17.04.2020, https://www.dictionary.com
• Encyclopedia Britannica, Erişim Tarihi: 07.08.2020, https://www.britannica.com
• Güncel Türkçe Sözlük, Erişim Tarihi: 10.01.2020, https://sozluk.gov.tr/
• International Council of Onomastic Sciences. (tarih yok). International Council of Onomastic Sciences (ICOS). Erişim Tarihi: 20.04.2020, https://icosweb.net/wp/wp-content/uploads/2019/05/ICOSTerms-en.pdf
• Kubbealtı Lügati, Erişim Tarihi: 10.01.2020, http://lugatim.com
• Makišova, A. (2012). Deminutivi u Slovačkom i Srpskom Jeziku. Univerzitet u Novom Sadu Fiozofski Fakultet, Erişim Tarihi: 18.04.2012, http://www.ff.uns.ac.rs/stara/elpub/susretkultura/92.pdf
• Online Ethymology Dictionary, Erişim Tarihi: 17.04.2020, https://www.etymonline.com
• Şenel, M . (2010). Kes-Kopyala-Yapıştır; Yeni Kelime Türet . Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten , 57 (2009/1) , 99-110, Erişim Tarihi: 17.11.2020, https://dergipark.org.tr/tr/pub/belleten/issue/45450/570485
• Tunçdemir, C. (2015). Amerikan isimlerinin kısaltmaları, Erişim Tarihi: 24.04.2020, http://amerikabulteni.com/2015/10/31/amerikan-isimlerin-kisaltmalari/