Sultantepe’den Gılgameş ile İlgili Bir Kurgu Mektup

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 119, 589 - 606, 01.08.2024

Kurtuluş Kıymet

https://doi.org/10.22559/folklor.2664

Öz

Bu çalışmamda Eski Mezopotamya edebiyatının bir parçası olan “kurgu mektup”
türüne ait bir örneği ele aldım. Bu tür, kurgu ya da hayalî sıfatıyla adlandırılır
çünkü bahsettikleri dönemden çok sonra yazılmışlardır ve içerikleri neredeyse
tamamen hayal ürünüdür. Kurgu mektupların en belirgin özellikleri arasında şunlar
bulunmaktadır: Genç kâtipler tarafından yazıldıkları için onların eğitimlerinin bir
parçasıdır. Söz konusu metinler kendilerine, Gılgameş ve Sargon gibi Mezopotamya
tarihinden iyi bilinen kral ya da kahramanları başlıca karakter olarak seçmişlerdir.
Adı geçen kral ya da kahramanlar, rakiplerinden çok yüksek miktarda haraç
talep etmektedirler. Bu makalede incelediğim Gılgameş Mektubu olarak bilinen
“kurgu mektup” da ifade ettiğim özelliklere tamamen uymaktadır ve Şanlıurfa’da
yer alan Sultantepe’de (Eski Huzirina) bulunmuştur. Geç Asur lehçesinde ve çivi
yazısı ile yazılmış olan belge MÖ 7. yüzyıla (Geç Asur Dönemi) tarihlenmektedir.
Mektup, kendisine konu olarak Gılgameş’i seçmesine rağmen dünya edebiyat
tarihinde iyi bilinen Gılgameş Destanı’ndan farklı özelliklere sahiptir ancak onunla
kısmen bağlantısı vardır. Belgeyi incelerken öncelikle “kurgu mektup” türünün
temel özelliklerini açıkladım ve benzer diğer örneklerinin hangileri olduğuna yer
verdim. Çevirisini verdikten sonra metnin ne anlattığını diğer kurgu mektuplarla
ve Gılgameş Destanı ile karşılaştırarak açıkladım ve Destan’la olan bağlantısını
vurguladım. Son olarak böyle bir metnin yazılmasının temel sebebini açıklamaya
çalıştım. Araştırmanın sonucunda şu bulgulara ulaştım: Sultantepe Gılgameş Mektubu,
Anadolu’da “kurgu kralî mektup” türüne ait tek örnektir ve Gılgameş kisvesi
altında Asur krallık ideolojine karşı bir eleştiridir.

Anahtar Kelimeler

Gılgameş, çivi yazısı, Eski Mezopotamya, kurgu mektup, Sultantepe

Etik Beyan

Araştırma ve Yayın Etiği Beyanı: Bu makale “Eski Anadolu’da Gılgameş” ismiyle yayımlanan başka bir makalenin son bölümden geliştirilerek hazırlanmıştır. Yazar araştırma sürecinde etik ilke ve kurallara uymuştur. Yazarların Katkı Düzeyleri: Makale tek yazarlıdır. Etik Komite Onayı: Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur. Finansal Destek: Çalışmada finansal destek alınmamıştır. Çıkar Çatışması: Bu çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır

A Fictional Letter About Gilgamesh from Sultantepe

Öz

In this article, an example of the genre of “fictional letters”, which is part of ancient
Mesopotamian literature, is discussed. This genre is called fictional or fictitious
because these letters were written long after the periods they refer to, and their
content is almost entirely made up. Among the most prominent characteristics of
“fictional letters” are the following: they are written by young clerks as part of their
training, and they often feature well-known kings or heroes from Mesopotamian
history, such as Gilgamesh and Sargon. These kings or heroes demand very high
tribute from their rivals. “The fictional letter” known as the Gilgamesh Letter,
which is analyzed in this article, fits the characteristics described above and was
found at Sultantepe (Ancient Huzirina) in Şanlıurfa. Written in the Late Assyrian
dialect and cuneiform script, the document dates to the 7th century BC (Late
Assyrian Period). Although the letter takes Gilgamesh as its subject, it has different
characteristics from the well-known Gilgamesh Epic in world literary history, but
it is partially related to it. In analyzing the document, the main features of the
fictional letter genre are first explained, and other similar examples are given. After
providing a translation, the text is explained by comparing it with other “fictional
letters” and the Gilgamesh Epic, emphasizing its connection with the Epic. Finally,
the main reason for writing such a text is explored. As a result of the research,
I reached the following findings: The Sultantepe Gilgamesh Letter is the only
example, in Anatolia, of the “fictional royal letter” and is a criticism against the
Assyrian kingship ideology under the guise of Gilgamesh.

Anahtar Kelimeler

Gilgamesh, cuneiform, Ancient Mesopotamia, fictional letters, Sultantepe

Kaynakça

• Adalı, S.F. ve Görgü, T.A. (2020). Gılgamış hikâyeleri. Türkiye İş Bankası.
• Al-Rawi, F.N.H. (1990). Tablets from the Sippar library, I: The “Weidner chronicle”- A supposititious royal letter concerning a vision. 52, 1–13.
• Al-Rawi, F.N.H. and George, A.R. (1994). Tablets from the Sippar library, III: Two royal counterfeits.56, 135-139.
• Beckman, G. (2019). The Hittite Gilgamesh. Lockwood.
• Bottéro, J. (2006). Gılgamış destanı. Ölmek istemeyen büyük insan. Yapı Kredi.
• Finn, J. (2017). Much Ado about Marduk. Questioning discourses of royalty in first millennium Mesopotamian literature (Studies in Ancient Near Eastern Records 16). De Gruyter.
• Foster, B.R. (1982). A postscript to the “letter of Gilgamesh”. Anatolian Studies, 32, 43-44.
• Foster, B.R. (2001). The Gilgamesh letter. B. R. Foster Ed., The epic of Gilgamesh. A new translation, analogues, criticism (pp. 167-168) W. W. Norton & Company.
• Foster, B.R. (2005). Before the muses: an anthology of Akkadian literature. CDL, Bethesda, Md.
• Foster, B.R. (2016). The age of agade: inventing empire in ancient mesopotamia. Routledge/Taylor & Francis Group.
• George, A.R. (2003). The Babylonian Gilgamesh epic. Introduction, critical edition and cuneiform text Volume I. Oxford University.
• Glassner, J.J. (2004). Mesopotamian chronicles. Society of Biblical Literature.
• Gurney, O.R. (1952). The Sultantepe tablets: A preliminary note. Anatolian Studies, 2, 25-35.
• Gurney, O.R. (1954): Two fragments of the epic of Gilgamesh from Sultantepe. Journal of Cuneiform Studies, 8(3), 87-95.
• Gurney, O.R. (1957). The Sultantepe tablets (VI. A Letter of Gilgamesh). Anatolian Studies, 7, 127-136.
• Gurney, O.R. and Finkelstein, J.J. (1957). The Sultantepe tablets I. The British Institute of Archaeology at Ankara.
• Kozbe, K. (2018). Sultantepe höyüğü. Tüm gizemini koruyan Assur şehri. K. Köroğlu, S. F. Adalı (Eds.), Asurlular. Dicle’den Toroslar’a tanrı Assur’un krallığı (pp. 352-363). Yapı Kredi.
• Kraus, F.R. (1980). Der Brief des Gilgameš. Anatolian Studies, 30, 109-121.
• Michel, C. (2020). Cuneiform fakes: A long history from antiquity to the present day. C. Michel & M. Friedrich, Eds. Fakes and forgeries of written artefacts from ancient Mesopotamia to modern China (pp. 25-60) De Gruyter.
• Millard, A. (2003). The Weidner chronicle (1.138). (W. W. Hallo, Ed.) The context of scripture I (pp. 468-470) Brill.
• Westenholz, J.G. (1997). Legends of the kings of Akkade: The texts. Eisenbrauns.
• Wiseman, D.J. (1967). A late Babylonian tribute list? Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 30(3), 495-504.
• Elektronik kaynaklar: https://www.livius.org/sources/content/mesopotamian-chronicles-content/abc-19-weidner-chronicle/ (Erişim Tarihi: 22.10.2023)