Charlie ve Çikolata Fabrikası’nda Tüketim Toplumu ve Toplumsal Ekoloji

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 119, 671 - 688, 01.08.2024

Tuğba Çelik Korat

https://doi.org/10.22559/folklor.2730

Öz

Bu araştırmada Roald Dahl’ın Charlie ve Çikolata Fabrikası romanında tüketim
toplumunun yarattığı bağımlılıklar, etik sorunlar ve tüketim toplumunu yönlendiren
kapitalist sermaye üzerine ekolojik bir analiz gerçekleştirilmiştir. Analizde literatür
taraması ve veri analizi yöntemleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda romanın önemli
karakterlerinden Willy Wonka›nın kapitalist sermayeyi temsil ettiği, icat ettiği ve
geliştirdiği yiyecek olarak ürettiği ürünler nedeniyle toplumda bağımlılıklar yarattığı
ve bu bağımlılıkların çözümü için destek sağlamadığı görülmüştür. Willy Wonka,
hem kendi ürettiği hem de kapitalist sistemde yer alan diğer firmaların ürettiği gıda
maddeleri ve diğer ürünler aracılığıyla çocuklarda ve yetişkinlerde bazı bağımlılıkların
oluşmasına yol açmaktadır. Romanda en sık görülen bağımlılıklar yeme bağımlılığı, alışveriş
bağımlılığı, televizyon izleme bağımlılığı olarak gözlenmiştir. Romanın ana karakteri olan Charlie
Bucket dışında, Augustus Gloop, Veruca Salt, Violet Beauregarde ve Mike Teavee’in sahip
olduğu bağımlılıklar bulunmaktadır. Ayrıca küresel kapitalizmin yayılmasına aracılık eden
sömürgeciliğin de romanda yer aldığı görülmektedir. Romanın eleştirilen toplumsal ekoloji
öğelerinden biri de Çikolata Fabrikası’nda gece gündüz çalıştırılan Oopma-Loompa kabilesinden
getirilen insanlardır. Willy Wonka, Hindistan’dan getirdiği bu işçiler üzerinde icatlarını denemekte,
onlara tehlikeli görevler vermektedir. Romanın her aşamasında bu kişiler bedensel ve
ruhsal açıdan öteki olarak sunulmaktadır. Bunların yanı sıra romandaki karakterler
bedensel özellikleri, bağımlılıkları ve seçimleri nedeniyle yargılanmaktadır. Bu sonuçlar
Dahl’ın yazdığı Charlie ve Çikolata Fabrikası adlı çocuk romanının tüketim
toplumunun değerlerini eleştirmek bir yana, bu toplumun yarattığı bağımlılıkları ve
zayıflıkları yeniden ürettiğini göstermektedir. Yazar, Willy Wonka karakterini bir sermayedar
olarak tasarlamış, sermaye sahibine ve bu topluma ters düşmeyen Charlie
karakterini ise ödüllendirmiştir. Charlie’nin özelinde yaratılan ideal karakterin, tüketim toplumunu
eleştirmediği yalnızca dürtüsel olarak boyun eğen bir karakter olarak
sunulması söz konusudur.

Anahtar Kelimeler

tüketim toplumu, toplumsal ekoloji, bağımlılık, Charlie'nin Çikolata Fabrikası

Etik Beyan

Araştırma ve Yayın Etiği Beyanı: Bu makale, orijinal veriler temelinde hazırlanmış özgün bir araştırma makalesidir. Daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış olup başka bir yere yayımlanmak üzere gönderilmemiştir. Yazar, araştırma sürecinde etik ilkelere ve kurallara uymuştur. Yazarların Katkı Düzeyleri: Makale tek yazarlıdır. Etik Komite Onayı: Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir. Finansal Destek: Bu araştırma için herhangi bir finansal destek alınmamıştır. Çıkar Çatışması: Bu çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Consumer Society and Social Ecology in Charlie and the Chocolate Factory

Öz

This research conducts an ecological analysis of the addictions fostered by consumer
society, the ethical dilemmas, and the capitalist forces shaping consumer society
in Roald Dahl’s novel “Charlie and the Chocolate Factory.” The analysis employs
literature review and data analysis methods. The findings reveal that Willy Wonka, a
pivotal character, embodies capitalist capital, instigates societal addictions through his
products, and fails to address these addictions. Wonka induces addictions in children
and adults with foodstuffs and other products manufactured by himself and other
companies within the capitalist system. The prevalent addictions in the novel include
food addiction, shopping addiction, and television addiction. Apart from Charlie
Bucket, the protagonist, Augustus Gloop, Veruca Salt, Violet Beauregarde, and Mike
Teavee exhibit addictions. The novel also addresses colonialism, which facilitates
the spread of global capitalism. One of the social ecology elements criticized in the
novel is the portrayal of the Oompa-Loompa tribe, who work day and night in the
Chocolate Factory. Willy Wonka tests his inventions on these workers he brought
from India and assigns them dangerous tasks. Throughout the novel, these people
are physically and mentally presented as the “other.” Additionally, the characters in
the novel are judged for their physical characteristics, addictions, and choices. These
results show that Dahl’s children’s novel “Charlie and the Chocolate Factory,” far
from criticizing the values of consumer society, reproduces the social dependencies
and weaknesses created by this society. The author designed the character of Willy
Wonka as a capitalist and rewarded Charlie, who consistently conformed to him and
the social consensus. The ideal character created in Charlie’s case is presented as one
who does not criticize consumer society but only impulsively submits to it.

Anahtar Kelimeler

consumer society, social ecology, addictions, Charlie and the Chocolate Factory

Etik Beyan

Research and Publication Ethics Statement: This article constitutes an original research paper based on original data. It has neither been published previously nor submitted for publication elsewhere. The author has adhered to ethical principles and guidelines throughout the research process. Authors’ Contributions: The article is authored solely by one individual. Ethics Committee Approval: Ethical committee approval is not required for this study. Financial Support: No financial support was obtained for this research. Conflict of Interest: There are no potential conflicts of interest related to this study.

Kaynakça

• Akyüz, E. (2016). How does global capitalism affect the higher education systems of developing countries? Akademik Bakış Dergisi, 53, 138-146.
• Baudrillard, J. (1999). The consumer society myths and structures, SAGE.
• Bookchin, M. (1996). The Philosophy of Social Ecology- Essay on Dialectical Naturalism. Black Rose Books.
• Bookchin, M. (2007). What is Social Ecology?, Social Ecology and Communalism. AK Press.
• T Burrows, J Skinner, MA Joyner, J Palmieri, K Vaughan, AN Gearhardt (2017). Food addiction in children: Associations with obesity, parental food addiction and feeding practices. Eating Behaviors, 26, 114-120. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2017.02.004
• Clark, John (1997). A Social Ecology, Capitalism Nature Socialism, 8(3), 3-33. https://doi. org/10.1080/10455759709358746
• Cornia, G.A.; Court, J. (2004). Inequality, growth and poverty in the era of liberalization and globalization-A policy brief. UNU World Institute for Development Economics Research (UNU/ WIDER). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/0199271410.001.0001
• Dahl, R. (2010). Charlie and the Chocolate Factory. Penguin.
• Fletcher, Paul C. & Kenny, Paul, J. (2018). Food addiction: a valid concept? Neuropsychopharmacology,43, 2506- 2513. https://doi.org/10.1038/s41386-018-0203-9
• Franz, R. J. (2013). Cultivating little consumers: How picture books ınfluence materialism in children, environmental studies. Electronic Thesis Collection, 25, 1-186.
• Burrows.; Hinterberger, F.; Bruckner, M. Burger, E. Frühmann, J.; Lutter, S. Pirgmaier, E.; Polzin, C.
• Waxwender, H.; Kernegger, L.; Warhurst, M. (2009). Overconsumption- Our Use of the World’s Natural Resourses. Friends of Earth, Wales and Northern Ireland. Janetschek. SERI Sustanible Europe Research Institude. https://www.slideshare.net/DrLendySpires/overconsumption-our-use- of-the-worlds-natural-resources.
• Hartney, E. (2018). An overview of shopping addiction. Verywell Mind.
• Hissan, Wan Syakira Meor (2012). An analysis of the children’s characters in Roald Dahl’s novel: Charlie and the chocolate factory. Indonesian Journal of Applied Linguistics, 2(1), 83-92. https:// doi.org/10.17509/ijal.v2i1.107
• Rodica Ianole and Viorel Cornescu (2013). Overconsumption Society through the Looking-Glass of Behavioral Economics- International economic conference of sibiu 2013 post crisis economy: challenges and opportunities, IECS 2013. Procedia Economics and Finance, 6, 66-72.
• UNICEF (2022). Places and Spaces: Over-consumption in the world’s richest countries is destroying children’s environments globally, new report says. https://www.unicef.org/press-releases/overconsumption-worlds-richest-countriesdestroying-childrens-environments-globally.
• Walberg, H. J. &Joseph, L. B. (2003). Education and capitalism: How overcoming our fear of markets and economics can ımprove America’s schools. Hoover Institution Press.
• Min, P. (2021). The hypocrisies of Wonka’s chocolate world: Flipping Dahl’s story inside out. TortoiseA Journal of Writing Pedagogy. Princeton Comumity. https://tortoise.princeton.edu/archive/archive-spring2021/
• O’rourke, K. & Williamson, J. G. (2000). When did globalization begin?, National Bureau Of Economic Research. 1050. http://www.Nber.Org/Papers/W7632
• Postman, Neil (1994). The disappearance of childhood. Vintage/Random House.
• Trentmann, F. (2004). Beyond consumerism: New historical perspectives on consumption. Journal of Contemporary History, 39(3), 373-401. SAGE. https://doi.org/10.1177/0022009404044446
• Rudd, D. (2020). Willy Wonka Dahl’s chicken’s and heavenly visions. Children’s Literature in Education, 51(1), 15-142. https://doi.org/10.1007/s10583-018-9366-6
• Saint-Exupéry, A. (1996). The Little Prince. Mammoth.
• Staniforth, M. (1997). Capitalism, Colonialism, and Consumerism, B.J. Arnold (Eds.), Material Culture and Consumer Society- Dependent Colonies in Colonial Australia, The Springer Series in Underwater Archeology, e ISSN: 2730-7026. 33-45.
• Staniforth, M. (1997). Capitalism, colonialism, and consumerism, (J. Barto, Ed.,) Material culture Sussman S, Sussman A.N.( 2011). Considering the definition of addiction. International. Journal of Environmental Research and Public Health, 8 (10), 4025-4038.
• Rinaldi L. (2003) Stati caotici della mente: Psicosi, disturbi borderline, disturbi psicosomatici, dipendenze, Chaotic states of mind: Psychosis, borderline disorders, psychosomatic disorders, addictions] 349. Raffaella Cortina Editore.
• Passini, S. (2013). A binge-consuming culture: The effect of consumerism on social interactions in western societies. Culture & Psychology, 19(3).369-390. https://doi.org/10.1111/j.1468- 5914.2010.00440.x
• Vasiliu, O. (2022). Therapeutic management of buying/shopping disorder: A systematic literature review and evidence-based recommendations. Front Psychiatry, 3(13). https://doi.org/10.3389/ fpsyt.2022.1047280