Karşı-özyaşamöyküsünden Özyaşamöyküsüne: Patrick Modiano Örneği

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 123, 783 - 798, 01.08.2025

Hasibe Meltem Akın

https://doi.org/10.22559/folklor.3814

Öz

Fransız Edebiyatı’nın Nobel Ödüllü yazarlarından Patrick Modiano, yapıtlarında
yaşanmışlıklarını konu edinir ve daha çok özkurmaca türünde örnekler verir.
Günümüze gelinceye değin otuzdan fazla roman yazan Modiano’nun bu romanlarından
sadece biri, 2005 yılında yayınlanan Bir Şecere (fr: Un pedigree) özyaşamöyküsü
türünün özelliklerini taşımaktadır. Ancak yazarın tüm romanları göz önünde bulundurulduğunda,
1998’de yayınladığı Babam ve Ben (fr: Catherine Certitude) isimli
yapıtının bir karşı-özyaşamöyküsü (fr: anti-autobiographie) türünde olduğu görülmektedir.
Modiano’nun önce bir karşı-özyaşamöyküsü yazması ve ilerleyen yıllarda
bir özyaşamöyküsü yazması bu yapıtlar arasında böyle bir karşılaştırma yapabilmeyi
olanaklı kılar. Yazarın yazdığı tüm romanlarında kimlik, anne-baba sorunsalı ve savaş
gibi temalar belirgin bir biçimde karşımıza çıkar. Yazarın ailesi, onun hayatındaki
en travmatik durumları yaşamasına neden olmuştur. Bu durum onun tüm eserlerinde
ortak bir zemin olarak karşımıza çıkmaktadır. Aslında çocuk edebiyatının bir örneklemi
olarak kabul edilen Babam ve Ben’i, özyaşamöyküsel tek romanı Bir Şecere’nin
tam karşısına konumlanır. Babam ve Ben bu durumda ideal bir çocukluğa sahip bir
özyaşamöyküsü hayal eden bir çocuk romanı olarak, Bir Şecere’nin karşısında anlam
kazanır. Makalemizde yazarın karşı-özyaşamöyküsü olarak ele alacağımız Babam
ve Ben isimli yapıtıyla klasik bir özyaşamöyküsü tanımına uyan Bir Şecere’yi karşılaştırarak,
yazarın hayatındaki travmatik olayların iki farklı açıdan ele alınmasını ve
bir anlamda bunların öz-göndergeler aracılığıyla yeniden yazılmasını irdeleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Patrick Modiano , özyaşamöyküsü , karşı-özyaşam öyküsü , çocukluk dönemi travma , yeniden yazma

From Anti-Autobiography to Autobiography: The Case of Patrick Modiano

Öz

Patrick Modiano, one of the Nobel Prize-winning writers of French literature,
constantly focuses on his personal experiences in his works and mostly gives
examples in the genre of autofiction. Having written more than thirty novels up to
the present day, only one of these novels, Pedigree: A Memoir (fr: Un pedigree),
published in 2005, has the characteristics of the genre of autobiography. However,
when all of the author’s novels are considered, it is seen that his work Catherine
Certitude published in 1998, is a anti-autobiography (fr. anti-autobiographie). The
fact that Modiano first wrote an anti-autobiography and then wrote an autobiography
in the upcoming years makes it possible to make such a comparison between these
works. In all of the author’s novels, themes such as identity, the problematic of
parents and war appear significantly. The author’s family caused him to experience
the most traumatic situations in his life. This situation appears as a common
background in all his works. In fact, Catherine Certitude, which is accepted as an
example of children’s literature, is directly opposite to his only autobiographical
novel, Pedigree: A Memoir. In this case, Catherine Certitude, as a children’s
novel that imagines an autobiography with an ideal childhood, finds meaning in
the opposite of Pedigree: A Memoir. In this article, we will compare the author’s
work Catherine Certitude, which we will consider as an anti-autobiography, with
Pedigree: A Memoir which is a classic autobiography, and we will analyse the
traumatic events in the author’s life from two different perspectives and, in a sense,
their re-writing through auto-reference.

Anahtar Kelimeler

Patrick Modiano , autobiography , anti-autobiography , childhood trauma , re-writing

Kaynakça

• Aktulum, K. (2007). Metinlerarası ilişkiler. Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2023a). Parça yazı çözümlemesine giriş. Çizgi Yayınevi.
• Aktulum, K. (2023b). Roland Barthes ve parça yazı. Çizgi Yayınevi.
• Alp, E. A. (2020). Annie Ernaux’nun Les Années Yıllar adlı eserinde toplum, bellek ve yazın. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 60(1), 234-250. (Erişim tarihi: 22.10.2024)
• Carron, G. (2008). Imaginaire, symbolisme et réversibilité: Une approche singulière de l’inconscient chez Merleau-Ponty/Hayal gücü, sembolizm ve tersine çevrilebilirlik: Merleau-Ponty’nin bilinçaltına yönelik benzersiz bir yaklaşımı. Revue philosophique de la France et de l’étranger, 133(4), 443-464. https://doi.org/10.3917/rphi.084.0443 (Erişim tarihi: 10.10.2024).
• Dictionnaire Larousse. https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/ (Erişim tarihi: 01.11.2024).
• Gasparini, P. (2008). Autofiction. Editions du Seuil. Laouyen, M. (2002). Préface/Önsöz. L’Esprit Créateur, 42(4), 3-7. http://www.jstor.org/stable/26288432 (Erişim tarihi :12.10.2024).
• Lejeune, P. (1980). Je est un autre: L’autobiographie, de la littérature aux médias/Ben başka biriyim: Otobiyografi, edebiyattan medyaya. Éditions du Seuil.
• Lejeune, P. (1996). Le pacte autobiographique/ Otobiyografik anlaşma (Yeni baskı) Éditions du Seuil.
• Modiano, P. (2005). Un pedigree/Soy ağacı. Gallimard.
• Modiano, P. (2013). Romans. Gallimard.
• Modiano, P. (2023). Babam ve Ben (S. Çekmen, Çev.) Tüden.
• Nobel Edebiyat Ödülü 2014. NobelPrize.org. Nobel Ödülü Tanıtımı AB https://www.nobelprize.org/ prizes/literature/2014/summary/ (Erişim tarihi: 13 Kas 2024).
• Philippe, G. (2004). Est-il je/O mu?. Éditions du Seuil.
• Tomasella, S. (2015). La folie cachée: Survivre auprès d’une personne invivable/ Gizli delilik: Yaşanmaz bir insanla birlikte hayatta kalmak. Albin Michel.
• Tilbe, A. (2017). Çağdaş Fransız özkurgu romanı. Toprak Ofis ve Matbaacılık.
• Whiteside, A. (1981). Autobiographie ou anti-autobiographie? Le cas Barthes/ Otobiyografi mi, anti-otobiyografi mi? Barthes örneği. Neophilologus, 65, 173–184. https://doi.org/10.1007/ BF01512798 (Erişim tarihi: 10.10.2024)