Emine Mine, Hepsi Sensin Be Kızım”: Yeşilçam Sinemasının Eril Fantezisi / The Male Phant

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 2, 124 - 137, 01.12.2016

Gülsüm Depeli

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000170

Cited By: 4

Öz

Bu çalışma Yeşilçam Sineması’nın 1960-1975 yılları arasındaki, Bernard Shaw’ın aynı adlı eserinden hareketle çekilen Pygmalion uyarlamalarına ve benzer temayı sürdüren içerikteki filmlere dikkat yöneltmiştir. Yeşilçam toplumsal yaşamın içindeki gerilimleri kır-kent, Doğu-Batı, yoksul-zengin, medeni-ilkel gibi ikilikler düzeyinde ele almış, bu temaları melodramatik anlatı yapısı içinde şemalaştırmıştır. Aynı doğrultuda, bu çalışmaya konu olan, kadınların modernleşmesini öneren sayısız film çekilmiş, bu filmlerin ağırlıklı izleyicileri kadınlar olmuştur. Geniş bir tanımlamayla Pygmalion filmleri diyeceğimiz örnekler, Batı ile hep gerilimli bir temas kurmakla birlikte, hem Batılılık olarak kavranan bir modernliğin, hem de Doğu’nun gelenek ve değerlerinin bütünleştiği, ulusal kimliğe uygunlaştırılan ahlaksallaştırılmış bir “ideal kadın” imgesi üretmiştir. Öte yandan, iki kurgusal bedenin birleşiminden oluşturulan bu kolaj imge, Yeşilçam’ın toplumsal meselelere yaklaşımında s ürekli işleyen eril fanteziyi de somutlamaktadır. Ne var ki söz konusu filmler ulus-devlet modernleşmesi ve toplumsal cinsiyet bağlamlı makro ölçekli tartışmalarda konu edilmiş olmakla birlikte, film içeriklerinin kurguladığı erkeklik, kadınlık ve arzu ekonomisi nadiren ele alınmıştır. Toplam 17 filmin izlenmesine dayalı bu çalışmada filmlerin modernleşme ve toplumsal cinsiyet bağlamı kurulmakta, esas analiz ise arzu ekonomisi, otantiklik ve aşk teması etrafındaki tartışmalarla örülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeşilçam, kadın, eril fantezi, modernleşme, Pygmalion uyarlamaları

Male Phantasy of Yeşilçam Cinema: “Emine or Mine, both are you baby!”

Öz

This essay focuses on the cinema adaptations of Pygmalion, which is written by Bernard Shaw, and the films following rouhly the same story line of Pygmalion. In the relevant films of Yeşilçam, i.e. Turkish cinema between 1960 and 1975, the film industry conceived the social tensions at that time in a dualistic view like rural-urban, east-west, poor-rich, modern-traditional, and figured them out in a melodramatic way of filmic narration. In this view, countless films have been produced and are viewed by a large majority of women. Pygmalionfilms suggest a kind of “ideal woman” which combines the modern way of life of the West and the traditions and beliefs of the East in one body. On the other hand, this image of the “ideal woman”, made up of two different performances of one woman, embodies the male phantasy in Yeşilçam, which permanently determines Yeşilçam’s view to social facts. Those films are subjected to the discussions in terms of the modernisation discourse of the nation-state and gender issues, nevertheless they are rarely dealt with in the social context of constructing the discourse of masculinity, femininity and the desire economy. In this paper, focusing on 17 films of that time period, first a contexual framework on modernisation and gender is given. After this, the discussion is mainly built on analysing the discourse of authenticity, love and desire in the selected films

Anahtar Kelimeler

Yeşilçam, woman, male phantasy, modernisation, Pygmalion

Kaynakça

• Abisel, Nilgün. Türk Sineması Üzerine Yazılar (Ankara: Phoenix, 2005).
• Akbulut, Hasan. Kadına Melodram Yakışır: Türk Melodram Sinemasında Kadın İmgeleri, (İstanbul: Bağlam, 2008).
• Akpınar, Şükran. “Melodram ve Modernite İlişkisi Bağlamında, Yeşilçam Sinemasında Avrupalılık Görünümlerinin Kadın Karakterler Üzerinden Temsili: Kezban Filmleri Örneği,” Turkish Studies, no. 10/10 (2015): 61-80.
• Arslan, Umut Tümay. “Aynanın Sırları: Psikanalitik Film Kuramı,” Kültür ve İletişim, no. 12/1 (2009): 9-38.
• Atayman, Veysel ve Çetinkaya, Tuncer. Popüler Sinema’nın Mitolojisi (İstanbul: Ayrıntı, 2016).
• Aykut, Ebru. “Ömürlere Derkenar: Öfkemiz Daim Olsun”. Duvar Dergisi, no. 23 (2015): 43-48.
• Çelik, Filiz. “Modernleşme Serüvenimiz ve Yeşilçam”. Sanat Dergisi, no. 17 (2010): 31-38.
• Donovan, Josephine. Feminist Teori (İstanbul: İletişim, 2007).
• Erdoğan, Nezih. “Narratives of Resistance: National Identity and Ambivalence in the Turkish Melodrama between 1965 and 1975,” Screen, no. 39/3, (1998): 259-271.
• Erdoğan, Nezih. “Üç Seyirci: Popüler Eğlence Biçimlerinin Alımlanması Üzerine Notlar,” Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 2, yay. haz. Deniz Derman (İstanbul: Bağlam, 2001), 219-230.
• Eğrik, Evren Barın (2007). Türk Sinemasında Pygmalion Etkisi: Yeşilçam’da Pygmalion Uyarlamaları ve Toplumsal Cinsiyet. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Holman Jones, Stacy. “Autoethnography: Makin the Personal Political,” The Sage Handbook of Qualitative Research, der. Norman Denzin ve Yvonna S. Lincoln. (London: Sage, 2005), 763-791.
• Kandiyoti, Deniz. “End of Empire: Islam, Nationalism and Women in Turkey,” Women, Islam and the State, der. Deniz Kandiyoti. (London: Macmillan, 1991), 22-47.
• Kaplan, Gülcan. “Yeşilçam Melodramları ve Kadın,” Bianet (2003). http://bianet.org/kadin/kultur/21103-yesilcam- melodramlari-vekadin.
• Kırel, Serpil. Yeşilçam Öykü Sineması. (İstanbul: Babil, 2005).
• Kılıçbay, Barış ve İncirlioğlu, Emine Onaran. “Interrupted Happiness: Class Boundaries and the ‘Impossible Love’ in Turkish Melodram,” Ephemera, no. 3/3 (2003): 236-249.
• Lazar, Michelle M. “Feminist Critical Discourse Analysis: Articulating a Feminist Dicourse Praxis,” Critical Discourse Studies, no. 4/2 (2007): 141-164.
• Mulvey, Laura. “Görsel Haz ve Anlatı Sineması”. Çev. Nilgün Abisel. 25. Kare, no. 21, (1997): 38-46.
• Refiğ, Halit. Ulusal Sinema Kavgası. (İstanbul: Hareket Yayınları, 1971).
• Renan, Ernest. “What is a Nation?,” Becoming National ed. Geoff Eley ve Ronald Grigor Suny (Oxford: Oxford University Press, 1996), 42-55.
• Sancar, Serpil. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti (İstanbul: İletişim, 2014).
• Shaw, Bernard. Seçilmiş Oyunlar 1: Pygmalion (İstanbul: Aday Yayınevi, 1992).
• Smelik, Anneke. Feminist Sinema ve Film Teorisi, D. Koç (Çev.) (İstanbul:Agora Kitaplığı, 2008).
• Stevenson, Nick. Medya Kültürleri: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi. (Ankara: Ütopya, 2008).
• Telli, Ahmet. “Soluk Soluğa 1”. http://www.siir.gen.tr/siir/a/ahmet_telli/soluk_soluga1.htm
• Tura, Saffet Murat. Freud’dan Lacan’a Psikanaliz (İstanbul: Ayrıntı, 1996).
• Yalçınkaya, Can. “’Never my Soul’: Adaptations, Re-Makes and Re-Imaginings of Yeşilçam Cinema”. Refractory. No. 18. %E2%80%9D-adaptations-re-makes-and-re-imaginings-of-yesilcam-cinema-%E2%80%93-can- yalcinkaya
• http://refractory.unimelb.edu.au/2011/05/06/%E2%80%9Cnever-my-soul
• Yeğenoğlu, Meyda. Sömürgeci Fanteziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark (İstanbul: Metis, 2003).
• Yesari, Mahmut. Sürtük. (İstanbul Milli Eğitim Basımevi, 1964).
• Zizek, Slavoj. Sanat: Konuşan Kafalar (İstanbul: Encore, 2014).