Yaban Keçisinin (Capra aegagrus, ERXLEBEN) Popülasyon Büyüklüğü ve Yapısı: Göller Yöresi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 20, 40 - 46, 31.12.2023

Harun Ekinci , Halil Suel

Öz

Bu makale kapsamında, Göller Yöresinde yer alan; Antalya, Isparta ve Burdur illerinde 2017 ve 2018 yıllarında yaban keçisi envanter çalışması yapılmıştır. Yaban keçilerinin popülasyon durumu, büyüklüğü ve yapısının, popülasyon içinde bireylerin cinsiyet, yaş ve grup içinde popülasyon dağılımının, nasıl bir ilişkisinin olduğu, yoğunluğun neye göre şekillendiği ele alınmıştır. Yapılan çalışma sırasında habitatlarının göz önünde bulundurularak yoğun olarak gözlemlenebildiği ve gözlemlenen yerlerin birbirleriyle yakınlık, benzerlik durumları da göz önünde bulundurulmuştur. Korunan alanlardaki yaban keçilerinin katım döneminde (çiftleşme dönemi) bireyleri gözlenebilmesi arttığı için ve popülasyon boyutunu farklı avlak ve yaban hayatı geliştirme sahalarında kıyaslayabilmesi sebebiyle kış sayımlarında çalışması yapılmıştır. Çalışma alanında yer alan devlet avlakları, yaban hayatı geliştirme sahalarında kapsamlı bir arazi çalışması yapılmış olup bireylerin yaş dağılımının Göller Yöresi kapsamında popülasyon ilişkisi araştırılmıştır. Göller Yöresinde insanlar tarafından yoğun olarak kullanılan alanların popülasyon büyüklüğüne nasıl bir etkisi olduğu, etkinin olumsuz yönlerine karşı ne gibi önlemler alınması gerektiği, alınan önlemlerin sürdürülebilir bir şekilde olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Ayrıca farklı alanlarda popülasyon yapısının nasıl olduğu incelenmiştir. Yaban keçilerinin günlük olarak yaşam aktivitelerinin gözlemlenebildiği sürecin ön planda tutularak, doğru veri elde edilmesi kapsamında popülasyonlar arasında dinamik yapıda olanlarda çalışma yürütülmüştür. Yaban keçisi popülasyonların 2017-2018 yılları için envanter sonuçlarının benzer durumda olduğu söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaban Hayatı, Jamovi, Yaban Keçisi, Popülasyon Büyüklüğü, Popülasyon Yapısı, Göller Yöresi

Destekleyen Kurum

Isparta Uygulamalı Bilimler Ünivesitesi BAP Yönetim Birimi Başkanlığı - Doğa Koruma ve Mill Parklar 6. Bölge Müdürlüğü

Proje Numarası

2019-YL1-0002

Teşekkür

Desteklerinden dolayı Isparta Uygulamalı Bilimler Ünivesitesi BAP Yönetim Birimi Başkanlığına - Doğa Koruma ve Milli Parklar 6. Bölge Müdürlüğüne teşekkür ederiz.

Population size and structure of Wild Goat (Capra aegagrus, ERXLEBEN); Example of Lakes Region

Öz

Within the scope of this article, located in the Lakes Region; Wild goat inventory studies were conducted in Antalya, Isparta and Burdur provinces in 2017 and 2018. The population status, size and structure of wild goats, the gender, age and population distribution of the individuals in the population, the relationship between them, and how the density is shaped are discussed. During the study, the proximity and similarity of the observed places with each other were also taken into account, considering their habitats. The winter censuses were studied as the individuals in the protected areas increased during the breeding period (pairing season) and the population size could be compared in different hunting and wildlife development areas. A comprehensive field study was carried out in the state hunting grounds and wildlife development areas in the study area, and the population relationship of the age distribution of the individuals within the scope of the Lakes Region was investigated. It has been emphasized how the areas that are heavily used by people in the Lakes Region have an effect on the population size, what measures should be taken against the negative aspects of the effect, and the measures taken should be in a sustainable way. In addition, the population structure in different areas was examined. By prioritizing the process in which the daily life activities of wild goats can be observed, the study was carried out in dynamic populations within the scope of obtaining accurate data. It can be said that the results of the wild goat families for the 2017-2018 inventory are in a similar situation.

Anahtar Kelimeler

Wildlife, Jamovi, Wild Goat, Population Size, Population Structure, Lake District

Proje Numarası

2019-YL1-0002

Kaynakça

• Alkan, M. U. (2014). Antalya Bölgesinde Yaban Hayatı Açısından Av Turizmi Üzerine İncelemeler, Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 118s, Kahramanmaraş.
• Başkaya, Ş. (2000). Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi Rupicapra rupicapra L.’nin Doğu Karadeniz Dağlarındaki Yayılışı, Grup Büyüklükleri ve Habitat Kullanımı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 121s, Trabzon.
• Çanakçioğlu, H., Mol, T., (1996). Yaban Hayvanları Bilgisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 440, 550, İstanbul.
• Çelik, O. (1987). Anadolu’da (Küçük Asya’da) Avcılığın Tarihi. Uluslararası Sempozyum, Türkiye ve Balkan Ülkelerinde Yaban Hayatı, 16-20 Eylül, İstanbul.
• D.K.M.P. (2018). 2018-2019 Av Sezonu Merkez Av Komisyonu Kararları T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Avcılık ve Yaban Hayatı Şube Müdürlüğü, Ankara.
• D.K.M.P. (2019). Doğa Koruma ve Milli Parklar 6. Bölge Müdürlüğü, http://bolge6.ormansu.gov.tr (Erişim Tarihi 16.03.2019).
• D.K.M.P. (2023). Doğa Koruma ve Milli Parklar 6. Bölge Müdürlüğü Arşivi.
• Demirsoy, A. (1992). Yaşamın Temel Kuralları – Omurgalılar (Sürüngünler, Kuşlar ve Memeliler), Meteksan A.Ş., 942, Ankara.
• Ekinci, H. (2019). Yaban keçisi (Capra aegagrus Erxleben, 1777)’nin genetik varyasyonu; Göller yöresi örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Ertuğrul, T. E. (2009). Yaban Keçisi Capra aegagrus Erxleben 1777 Envanterinde Alternatif Gözlem Tekniklerinin Karşılaştırılması, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 30s, Isparta.
• Gündoğdu, E. (2006). Isparta Yöresinde Yaban Keçisi Capra aegagrus Erxleben 1777’ nin Popülasyon Ekolojisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 113s, Isparta.
• Gündoğdu, E. (2011). Population size, structure and behaviours of wild goat in Cehennemdere Wildlife Improvement Area. Asian Journal of Animal and Veterinary Advances, 6(6), 555-563.
• Gündoğdu, E., Oğurlu, I. (2009). The distribution of Wild Goat Capra aegagrus Erxleben 1877 and population characteristics in Isparta, Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(11), 2318-2324.
• Harison, D. L., Bates P. J. J. (1991). The Mammals of Arabiü, Harrison Zoological Museum Publication, 354, Kent-England.
• Huş, Ş. (1963). Av Hayvanları Bilgisi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 91, 300, İstanbul.
• Huş, Ş. (1974). Av Hayvanları ve Avcılık, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 202, 406, İstanbul.
• I.U.C.N. (2018). IUCN Red List of Threatened Species www.redlist.org (accessed 30 June 2008).
• İnaç, S. (1994). Antalya-Düzlerçamı Adana Pozantı ve Kayseri-Yahyalı Ormanlarında Doğal Olarak Yaşayan Yaban Keçisini Koruma ve Üretme Olanakları Üzerine Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 83s, İstanbul. (Yayınlanmamış).
• Kence, A., Özüt, D., Balkız, Ö. (2002). Armenian Mouflon Survey in Eastern Turkey and Nakhticevan, Caprinae News, Canada.
• Korshunov, V. M. (1994). Ecology of the Bearded Goat Capra aegagrus Erxleben 1777’ in Turkmenistan. Biogeography and Ecology of Turkmenistan, 231-246, Netherlands.
• Macar, O. (2004). Köprülü Kanyon Milli Parkı’ndaki Capra aegagrus Erxleben 1777 (Yaban Keçisi) Popülasyonu Üzerine Çalışmalar, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 55s, Ankara.
• Masetti, M. (2009). The wild goats Capra aegagrus Erxleben 1777 of the Mediterranean Sea and the Eastern Atlantic Ocean islands, Laboratories of Anthropology and Ethnology, Department of Evolutionistic Biology, University of Florence, Via del Proconsolo 12-50122 Florence, Italy.
• Nicholson, M. C., Husband, T. P. (1992). Diurnal Behavior of the Agrimi Capra aegagrus, Journal of Mammalogy, 73;1, Baltimore.
• O.G.M., (2019). Orman Genel Müdürlüğü, http://www.ogm.gov.tr (Erişim Tarihi 15.03.2019).
• Oğurlu, İ. (1988). İşletme ormanlarında yaban hayatı habitatlarının düzenlenmesi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 38(2), 120-135.
• Oğurlu, İ. (2001). Yaban Hayatı Ekolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, No:4. Yayın No: 19, Isparta.
• Oğurlu, İ. (2003). Yaban Hayatında Envanter. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı Yayınları, 208, Ankara.
• Oğurlu, İ. (2008). Yaban Hayatı Kaynaklarımızın Yönetimi Üzerine. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Isparta.
• Okutucu, A. M. (2007). Oltu Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda Yaban Keçisi Capra aegagrus Erxleben 1777 Popülasyonları Üzerine Çalışmalar, Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 65s, Artvin.
• R Core Team. (2021). R: A Language and environment for statistical computing. (Version 4.1) [Computer software]. Retrieved from https://cran.r-project.org. (R packages retrieved from MRAN snapshot 2022-01-01).
• Resmî Gazete (2022). Tarım ve Orman Bakanlığı Yaban Hayvanları Listesi, Sayı 31919, (Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2022).
• Saribaşak, H., Başaran, A. M., Başaran, S., Kaçar, S. M. (2010). Antalya Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda Yaban Keçisi (Capra aegagrus Erxleben 1777) Popülasyonu ve Habitatının Değerlendirilmesi, Teknik Bülten No:42, Orman Genel Müdürlüğü Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Enstitü Yayın No: 57 ISBN: 978-605-393-106-5, Antalya.
• Süel, H. (2014). Isparta-Sütçüler Yöresinde Av Türlerinin Habitat Uygunluk Modellemesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 146s, Isparta.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2018). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Arşivi, Ankara.
• The Jamovi Project. (2022). Jamovi. (Version 2.3) [Computer Software]. Retrieved from https://www.jamovi.org. Tolunay, A. (1953). Özel Zooloji-Omurgalılar. (2), Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları: 64,840, İstanbul.
• Tramem.(2018).http://www,tramem.org/memeliler/yabankecisi (Erişim Tarihi 06 Şubat 2018).
• Turan, N. (1987a). Türkiye’nin Büyük Av Hayvanları ve Sorunları, Uluslararası Sempozyum, Türkiye ve Balkan Ülkelerinde Yaban Hayatı, 16-20 Eylül, 61-83, İstanbul.
• Turan, N. (1987b). Antalya-Termesos Yaban Keçisi (Capra aegagrus L.) Popülasyonunun Gelişimi, Bugünkü Durumu ve Sorunları, Uluslararası Sempozyum, Türkiye ve Balkan Ülkelerinde Yaban Hayatı, 16-20 Eylül, 83-105, İstanbul.
• Turan, N. 1984. Türkiye’nin Av ve Yaban Hayvanları-Memeliler, T.C. Orman Bakanlığı, 87, Ankara.
• Uçarlı, Y. (2016). Çoruh Vadisi ve Vergenik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarındaki Barajların Yaban Keçisi Üzerine Etkileri, Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 130s, Artvin.
• Ünal, Y. (2003). Isparta Havalisinde Yaban Keçisi Capra aegagrus Erxleben 1777 Popülasyonu Üzerine Gözlemler, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 47s, Isparta.
• Ünal, Y. (2011). Isparta- Yazılıkaya’da Av-Yaban Hayatı Envanteri, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 151s, Isparta.
• Ünal, Y. (2017). (14.03.2017) “Yaban Keçileri Artık İnsanlarla İç İçe”, Milliyet Antalya Yerel Gazete, Antalya.
• Ünal, Y., Oğurlu, İ. (2022). Population Status of Wild Goat (Capra aegagrus Erxl. 1777) in the Yazılıkaya State Reserve in Isparta: Isparta Yazılıkaya Devlet Avlağında Yaban Keçisi (Capra aegagrus Erxl. 1777)’nin Popülasyon Durumu. Journal of Protected Areas Research, 1(1), 24-33.
• Yiğit, N., Çolak, E. Özkurt., (2005). Memeli Hayvanlar ve avcılığı 111-133s Edt.: Bora, M. E.: Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim Kitabı 1. Cilt (Yasal Düzenlemeler ve Uluslararası Sözleşmeler) T.C. Çevre ve Ormancılık Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Eğitim Yayanları-1, Ankara.