Leviathan Filminde Sinemasal Mekânın Kurgulanışı

Yıl 2023, Sayı: 2, 39 - 63, 31.12.2023

Hilal Satıcı

https://doi.org/10.26650/Filmvisio.2023.0013

Öz

Sinema kendinden önce kabul görmüş sanat dallarıyla etkileşim içerisindedir. Mimariyle sinemanın birbiriyle olan bağı ise deneyimsel sanatlar olmalarından ve her ikisinin de mekândan ve zamandan ayrı düşünülememesinden kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda sinema, mekân olgusunun en yoğun kullanıldığı sanat dallarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sahne tasarımı, ışık, kadraj, kurgu sinema sanatında belirli bir anlam yaratmak için yönetmenin ve görüntü yönetmeninin iş birliği içerisinde çalışmasının bir sonucudur. Sinemada hiçbir şey tesadüf olarak izleyiciye sunulmaz. Kompozisyon oluşturulurken mizansen, sahne trafiği, aydınlatma, dekor, kadraj içi ve kadraj dışı tüm ögeler, ses tasarımı gibi tüm unsurlar mekân kavramı ile ilişkilidir ve içeriğin anlatım dili üzerinde etkilidir. Tüm bu sinematografik öğeler yönetmenin bakış açısını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, Rus sinemasının kült yapımlarından biri olan Leviathan (Andrey Zvyagintsev, 2014) filminin sinemada mekân ilişkisi ve sinemasal mekânın anlatıya olan etkisi çerçevesinde sinematografik incelemesi yapılmıştır. Bu çalışma, sinema ve mekân ilişkisine sinema sanatı perspektifinden bakan çalışmaların yoksunluğundan yola çıkarak Leviathan filminin kompozisyon, aydınlatma, renk kullanımı, mekân tasarımı gibi teknik ögelerini ortaya koyarak literatüre bu anlamda katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Leviathan, sinemasal mekân, sinematografi, kompozisyon, Rus sineması

The Construction of Cinematic Space in Leviathan

Öz

Cinema interacts with previously established branches of art. The connections between architecture and cinema stem from their experiential nature and their inextricable links to space and time. In this context, cinema represents an art form that most intensively utilizes the concept of space. The art of cinema entails stage design, lighting, framing, and editing, which are collaborative products conceived and executed by the director and cinematographer to create and convey specific meaning. Nothing presented to a film’s audience is coincidental. The composition is crafted with meticulous attention to detail. It takes into account all elements within and outside the frame, including the ‘mise en scène’, stage traffic, lighting, décor, and sound design. A careful consideration of these cinematographic elements reveals the director’s point of view. This study explores the cinematography of Leviathan (Andrey Zvyagintsev, 2014), a cult classic of Russian cinema, to examine the relationships between space in cinema and the effects of cinematic spaces on a film’s narrative. Studies investigating the associations between cinema and space from the perspective of cinema art remain scarce. Hence, this study aims to contribute to the existing literature by elucidating the technical elements of Leviathan, such as its composition, lighting, use of colors, and space design.

Anahtar Kelimeler

Leviathan, cinematic space, cinematography, composition, Russian cinema

Kaynakça

• Agrest, D. I. (1993). Architecture from without: Theoretical Framings for a critical practice. MIT Press. google scholar
• Algan, E. (1996). Görüntü yönetmenliği ve görüntü yönetmenine özgü biçemin sinematografik yapıta yansıması (Tez No. 51424) [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Akyıldız, Ö. (2012). Mimari mekânların sinemanın kurgusal mekânları üzerine etkileri (Tez No. 312200) [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Akyol, Z. (2019, 17 Temmuz). Sinemada mekan kullanımı [Web log post]. http://www.projeksin.com/sinemada-mekan-kullanimi/ google scholar
• Akyol Altun, D. (2021). Anayurt Oteli filmi üzerinden mekânsal bir çözümleme. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eksen/issue/62602/945373 google scholar
• Allmer, A. (2010). Sinemekân sinemada mimarlık (A. Allmer, Der.). Varlık Yayınları. google scholar
• Ankaralıgil, N. (2013). Fotoğraf ve sinemada kompozisyon: Altın oran ve Fibonacci spirali bağlamında Spielberg filmleri üzerine görsel çözümleme. Erciyes İletişim Dergisi, 3(1), 70-92. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ erciyesiletisim/issue/5868/77646 google scholar
• Baysan S. I. (2014). Mimarlık ve sinema ittifakının soykütüğü üzerine. Betonart. google scholar
• Bektaş, E. H. (2017). Sinema ve mekân ilişkisi açısından bilimkurgu filmlerine bir bakış. Mimarlık ve Yaşam, 2(2), 201-218. https://doi.org/10.26835/my.315168 google scholar
• Beşışık, G. (2013). Sinema ve mimarlıkta Mekân kurgusu ve kavrayışı (Tez No. 328495) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Benjamin, W. (1995). Pasajlar (A. Cemal, Çev.). Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Bulanık, S. (2015). Ferzan Özpetek filmlerinde bir anlatı mekânı: Mutfak (Tez No. 399749) [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Çam, A. (2016). Sinemasal mekânlar ve sinemasal mekânların çözümlenmesi. Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 7(2), 7-37. google scholar
• Dorsay, A. (2004). Tutkulu sinema yazıları: İşte büyü zamanı. Nokta Yayınevi. google scholar
• Frampton, D. (2013). Filmozofi: Sinemayı yepyeni bir tarzda anlamak için manifesto (C. Soydemir, Çev.). Metis Yayınları. google scholar
• Hobbes, T., & Missner, M. (2016). Thomas Hobbes: Leviathan (Longman library of primary sources in philosophy). Routledge. google scholar
• Kale, G. (2004) Antonioni’den Godard’a filmlerdeki mekân imgelerinin duyumsattıkları. Arredamento Mimarlık, 5, 102-111. google scholar
• Kale, G. (2004). Sinemada görsel deneyim ve mimarlık (Tez No. 152232) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Lefebvre, H. (1991). The production of space (D. Nicholson-Smith, Trans.). Blackwell Publishers (Original work published: 1974). google scholar
• Uzunali, G. (2015). Zeki Demirkubuz sinemasında mekân kullanımı (Tez No. 399604) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezî. google scholar
• Pallasmaa, J. (2006). Lived space in architecture and cinema in form follows film. Cambridge Scholars Press. google scholar
• Pallasmaa, J. (2007). The architecture of image: Existential space in cinema. Rakennustieto. google scholar
• Pallasmaa, J. (2012). The existential image: Lived space and architecture. Phainomenon: Journal of Phenomenological Philosophy, 25, 157-174. google scholar
• Russell, B. (1945). A history of Western philosophy. Simon & Schuster. google scholar
• İnce, E. T. (2007). Mimarlık ve sinema ilişkisinin sokak mekanı üzerinden incelenmesi (Tez No. 199417) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Seçmen, E. A. (2018). Sinematografinin görsel anlatım kodları ve mekân kullanımının gerçekliğin oluşturulması bağlamında bir dönem dizisi incelemesi: Narcos örneği. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 4(2), 507-532. google scholar
• Shonfield, K. (2000). Walls have feelings, architecture, film and the city. Routledge. google scholar
• Schulz, C. N. (1971). Existence, space & architecture. Praeger Publishers Inc. google scholar
• Tanyeli, U. (2001). Sinema ve mimarlık: Temsiliyet nesnenin temsili sanatın sanallıkla ifadesi. Arredamento Mimarlık, 11/66. google scholar
• Vidler A. (2000). Warped space art, architecture, and anxiety in modern culture. The MIT Press. google scholar
• Von Meiss, P. (2013). Elements of architecture: From form to place. Routledge. google scholar