İnteraktif Filmde Biçim ve İçerik: Black Mirror: Bandersnatch Filminin Analizi

Yıl 2023, Sayı: 2, 91 - 126, 31.12.2023

Nesibe Betül Yurtseven

https://doi.org/10.26650/Filmvisio.2023.0015

Öz

Dijitalleşmenin ve ardından internetin yaygınlaşması sayesinde, bilgi akışı ile ilişkimizin edilgen alımdan etken katılıma doğru bir dönüşüm sürecine girdiği tartışılmaktadır. Günümüzde, filmler başta olmak üzere iletişim ve sanat alanlarına dahil pek çok medyumda, tamamlanmış şekilde sunulan içeriği seyircinin nasıl alımladığı meselesi önemini korurken; seyircinin içerik/eser tamamlanmadan yaratım sürecine nasıl dahil olabileceği konusu, tartışmamız için önümüzde durmaktadır. Bu doğrultuda, video oyunlara ve sosyal medya uygulamalarına uzun süredir entegre olan interaktivite özelliğinin, sinemaya da verimi yüksek şekilde uyarlanmaya çalışıldığını gördüğümüz örnekler birikmektedir. Bu örneklerden, geniş bir izleyici kitlesine sahip Netflix platformunda yayınlanan ilk yetişkinlere yönelik interaktif film olan Black Mirror: Bandersnatch, hem biçimi hem de içeriğiyle çalışılmaya değer bir yapımdır. İnteraktif filmlerin çeşitli açılardan ele alındığı çalışmalara ek olarak, interaktif yapının sanatsal özelliklerine eğilmenin ve bunları tanımlamanın bir gereklilik olduğu fark edilebilir. Bu amaçla, bu çalışmada sinemanın en klasik tartışması olan biçim-içerik dikotomisinin, interaktif filmlerde nasıl ele alınacağının izi sürülmektedir. Hem kontrolü seyirciye veren yapısıyla hem de dallanan hikâye olasılıklarıyla klasik anlatı yapısından ayrılan interaktif anlatılar, estetik ögelerinin tanımlanması ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesi için kuramsal çerçeve oluşturulmaya devam edilen bir konu başlığıdır. En klasik kuramlar ile en yeni kuramlar arasında bir köprü kurmaya çalışılan bu çalışmada, örnek vaka olarak seçilen Black Mirror: Bandersnatch filminin betimsel analiz yöntemiyle ayrıntılı bir yapısal tahlili yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnteraktif, İnteraktivite, Biçim, İçerik, Bandersnatch

Form and Content in Interactive Film: An Analysis of Black Mirror: Bandersnatch

Öz

With the proliferation of digitalization and the Internet, humanity’s relationship with the flow of information has undergone a transformative shift from passive reception to active engagement. While the issue of how an audience receives the content presented in completed form in many media in the fields of communication and art, especially in films, remains currently significant, the matter of how an audience can be involved in the process of creation before contents or a work is completed is open for discussion. In line with this, the feature of interactivity, long integrated into video games and social media applications, is now observed being adapted to cinema in a highly efficient manner. Among these examples, Black Mirror: Bandersnatch (Slade, 2018) is a production worth studying for both its form and content as the first adultoriented film to reach a mainstream audience. In addition to studies on interactive films from various perspectives, the presence of the need to examine and define the artistic features of the interactive structure has become apparent. For this purpose, the current study traces how the form content dichotomy, the most classic debate in cinema, can be evaluated regarding interactive films. Interactive narratives differ from the classical narrative form through their structure, which grants control to the audience and its branching story possibilities, and remains a topic under theoretical frameworks for defining its aesthetic elements and determining the relationship between them. This study attempts to build a bridge between the most classical theories and the newest ones through a detailed descriptive analysis of Black Mirror: Bandersnatch.

Anahtar Kelimeler

Interactive, Interactivity, Form, Content, Bandersnatch

Kaynakça

• Akyol, O., & Oğuzcan, D. (2019). İnteraktif sinema ve mobil oyun bileşimi “Eyes of sky” üzerine bir inceleme. F. google scholar
• Aydoğan (Ed.), Endüstri 4.0 ve dijital medya (s. 37-56). Der Yayınları. google scholar
• Andrew, J. D. (2010). Büyük sinema kuramları (Z. Atam, Çev.). Doruk Yayımcılık. google scholar
• Aristoteles. (2013). Poetika şiir sanatı üzerine (S. Rifat, Çev.). Can Sanat Yayınları. google scholar
• Arslan, A. (2009). İlkçağ felsefe tarihi (Cilt 3). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Ashwell, S. (2015, 26 Ocak). Standard patterns in choice-based games [Web log post]. https://heterogenoustasks. wordpress.com/2015/01/26/standard-patterns-in-choice-based-games/ google scholar
• Balazs, B. (2019). Sinema kuramı (G. Aydın, Çev.). Doruk Yayınları. google scholar
• Bazin, A. (2011). Sinema nedir? (İ. Şener, Çev.). Doruk Yayınları. google scholar
• Borges, J. (1995). Yolları çatallanan bahçe (F. Özgüven, Çev.). İletişim Yayınları. google scholar
• Büker, S. (1989). Film ve gerçek. Anadolu Üniversitesi Eğitim Teknolojisi ve Yaygın Eğitim Vakfı. google scholar
• Cambridge University Press. (n.d.). Form. Retrieved April 2022, from https://dictionary.cambridge.org/dictionary/ english/ google scholar
• Chandler, D., & Munday, R. (2018). Medya ve iletişim sözlüğü (B. Taşdemir, Çev.). İletişim Yayınları. google scholar
• Chatman, S. (2009). Öykü ve söylem: Filmde ve kurmacada anlatı yapısı (Ö. Yaren, Çev.). De Ki Basım Yayım. google scholar
• Collins. (2008). Thesaurus of the English language. HarperCollins Publishers. google scholar
• Eco, U. (2021). Açık yapıt (T. Esmer, Çev.). Can Sanat Yayınları. google scholar
• Erinç, S. (1998). Sanatın boyutları. Çınar Yayınları. google scholar
• Hegel, G. W. (2019). Estetik. (T. Altuğ, & H. Hünler, Çev.). Kırmızı Kedi Yayınevi. google scholar
• Koenitz, H. (2010). Towards a theoretical framework for interactive digital narrative. In R. Aylett, M.Y. Lim, S. Louchart, P. Petta, & M. Riedl, (Eds.), Interactive storytelling ICIDS 2010 Lecture notes in computer science, vol. 6432. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-16638-9_22 google scholar
• Koenitz, H. (2015). Towards a specific theory of interactive digital narrative. In H. Koenitz, G. Ferri, M. Haahr, D. Sezen, & T. Sezen (Eds.), Interactive digital narrative history, theory and practice (pp. 91-105). Routledge. google scholar
• Koenitz, H., Ferri, G., Haahr, M., Sezen, D., & Sezen, T. (2015a). Perspectives on interactive digital narrative. In H. Koenitz, G. Ferri, M. Haahr, D. Sezen, & T. Sezen (Eds.), Interactive digital narrative history, theory and practice (pp. 1-8). Routledge. google scholar
• Koenitz, H., Ferri, G., Haahr, M., Sezen, D., & Sezen, T. (2015b). The evolution of interactive digital narrative theory. In H. Koenitz, G. Ferri, M. Haahr, D. Sezen, & T. Sezen (Eds.), Interactive Digital Narrative History, Theory and Practice (pp. 67-76). Routledge. google scholar
• Kuhn, A., & Westwell, G. (2012). A dictionary of film studies. Oxford University Press. google scholar
• Manovich, L. (1995). What is digital cinema? The visual culture reader, 2, 405-416. google scholar
• Moran, B. (1988). Edebiyat kuramları ve eleştiri. Cem Yayınevi. google scholar
• Mutlu, E. (2008). İletişim sözlüğü. Ayraç Kitap+Evi. google scholar
• Nişancı, İ. (2018). Teoride ve pratikte sinemada kurgu. Doruk Yayınları. google scholar
• Odorico, S. (2015). Between interactivity, reality and participation: The interactive documentary form. MEI Mediation and Information, 39, 213-227. google scholar
• Raurs0, N., Rasmussen, M., Persson, M., Petersen, T., Garöarsson, K., & Schoenau-Fog, H. (2021). Lean-back machina: Attention-based skippable segments in interactive cinema. Interactive storytelling 14th international conference on interactive digital storytelling (pp. 128-141). Springer. google scholar
• Rezk, A., & Haahr, M. (2020). The case for invisibility: Understanding and improving agency in Black Mirror’s Bandersnatch and other interactive digital narrative works. Interactive storytelling 13th international conference on interactive digital storytelling (pp. 178-189). Springer. google scholar
• Rezk, A., & Haahr, M. (2022). Beyond free will: Understanding approaches to agency and their suitability for Bandersnatch-like titles. Entertainment Computing, 43, 1-11. google scholar
• Roth, C., & Koenitz, H. (2019). Bandersnatch, yea or nay? Reception and user experience of an interactive digital narrative video. TVX ‘19: Proceedings of the 2019 ACM international conference on interactive experiences for TV and online video (pp. 247-254). Association for Computing Machinery. google scholar
• Savaş, H. (2019). Film eleştirisinde biçim-içerik sorunu. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(17), 18-36. google scholar
• Sezen, D. (2013). Bir sanatsal ifade aracı olarak dijital oyunlar. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 45, 129-147. google scholar
• Spierling, U. (2015). Interaction design principles as narrative techniques for interactive digital storytelling. In H. Koenitz, G. Ferri, M. Haahr, D. Sezen, & T. Sezen (Eds.), Interactive digital narrative history, theory and practice (pp. 159-173). Routledge. google scholar
• Stern, A. (2008). Embracing the combinatorial explosion: A brief prescription for interactive story R&D. Interactive storytelling first joint international conference on interactive digital storytelling (pp. 1-5). Springer. google scholar
• Steuer, J. (1992). Defining virtual reality: Dimensions determining telepresence. Journal of Communication, 4(42), 73-93. google scholar
• Şölenay, E. (1997). Sanatta biçim içerik sorunu. Anadolu Sanat, 7, 138-144. google scholar
• Teksoy, R. (2009). Rekin Teksoy’un sinema tarihi (cilt 1). Oğlak Yayıncılık. google scholar
• Vosmeer, M., & Schouten, B. (2014). Interactive cinema: Engagement and interaction. Interactive storytelling: 7th international conference on interactive digital storytelling (pp. 140-147). Springer International Publishing. google scholar
• Yaren, Ö. (2013). Sinemada anlatı kuramı. Z. Özarslan (Ed.), Sinema kuramları II: Beyazperdeyi aydınlatan kuramlar (s. 167-192). Su Yayınevi. google scholar