Tatlı Dillim Filminin Kültür Göstergebilimi Açısından Çözümlenmesi

Yıl 2023, Sayı: 2, 127 - 159, 31.12.2023

Ramazan Arslan , Demet Erdem

https://doi.org/10.26650/Filmvisio.2023.0016

Öz

Ertem Eğilmez tarafından yönetilen 1972 yapımı Tatlı Dillim adlı film, göstergebilim kuramının bir perspektifi ile incelendiğinde, içerdiği sembolizm ve görsel semboller aracılığıyla sadece yüzeydeki hikâyenin ötesinde, toplumsal ve kültürel bağlamın derinlemesine anlamlandırılmasına olanak sağlayan bir yapı taşına dönüşmektedir. Göstergebilimsel analiz, filmin sadece yüzeydeki hikâyesini değil, aynı zamanda sembolizminin ve anlam derinliğinin arkasındaki düşünsel yapının anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Bu tür bir analiz, filmi yalnızca bir eğlence aracından çok, toplumsal yapıların ve ideolojilerin yansıması olarak anlamamızı sağlayan bir çerçeve sunmaktadır. Film, karakterlerin sembolik ve görsel aracılığıyla temsil ettiği değerler ve çatışmalar vasıtasıyla toplumsal ve kültürel bir alt metni yansıtmaktadır. Ferit ve Emine karakterlerinin arasındaki ilişki, modern ve geleneksel değerler arasındaki çatışmayı yansıtarak, aynı zamanda toplumsal farklılıkların ve ideolojilerin çatışmalarını göstererek filmdeki ideolojik zenginliği açığa çıkarmaktadır. Köy ve şehir sahnelerindeki semboller, üretim ve tüketim temaları aracılığıyla toplumun ekonomik ve kültürel ayrımlarını yansıtırken, karakterlerin giyim ve davranışları, dönemin ideolojik düşüncelerini ve çelişkilerini temsil etmektedir. Tatlı Dillim filmi, göstergebilimsel analiz ile incelendiğinde, toplumun çeşitli yönlerini ve ideolojik çatışmalarını yansıtarak dönemin karmaşıklığını ve zenginliğini gösteren bir eser olarak ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema göstergebilimi, kültür göstergebilimi, Christian Metz, sembolizm, Yeşilçam

Analyzing the Film Tatlı Dillim in the Context of Cultural Semiotics

Öz

The 1972 film Tatlı Dillim, directed by Ertem Eğilmez, tells the surface story of a young couple’s relationship. However, when examined from the perspective of semiotics theory, the film becomes a building block that allows for a profound interpretation of the sociocultural context. A semiotic analysis contributes not only to understanding the surface story of the film but also to comprehending the underlying meaning and messages conveyed through the film’s symbolism. Such an analysis provides a framework for understanding the film not merely as a form of entertainment but also as a reflection of societal structures and ideologies. The film uses symbolism and visuals to reflect sociocultural aspects through the values and conflicts the characters represent. The relationship between the characters of Ferit and Emine reflects the conflict between modern and traditional values, revealing the ideological richness of the film by depicting conflicts of societal differences and ideologies. The symbols in the village and city scenes reflect society’s economic and cultural divisions through themes of production and consumption. At the same time, the characters’ attire and behavior represent the ideological thoughts and contradictions of the time. The film delves into the social upheavals caused by migration from rural to urban areas, vividly contrasting traditional life with the burgeoning modernity of the city. Through the characters’ evolving behaviors and relationships, the construction of the family unit under new pressures, and the bustling dynamics of city life, the film projects the profound individual and societal transformations that have been wrought by ‘modernization from above’. This top-down approach to societal change driven by the state government is subtly woven into the narrative, showcasing its impact on personal choices, family structures, and the very fabric of urban life. When examined through semiotic analysis, the film Tatlı Dillim emerges as a work that highlights the complexity and richness of the era by reflecting the various aspects of society and its ideological conflicts.

Anahtar Kelimeler

Film semiotics, cultural semiotics, Christian Metz, symbolism, Green Pine

Kaynakça

• Adanır, O. (1994). Sinemada anlam ve anlatım. Kitle Yayınları. google scholar
• Adanır, O. (2013). Göstergebilimsel film kuramı. Z. Özarslan (Ed.), Sinema kuramları 2: Beyazperdeyi aydınlatan kuramlar (s. 12-32). Su Yayınları. google scholar
• Andrew, J. D. (2000). Sinema kuramları (Çev. İ. Şener). İzdüşüm Yayınları. google scholar
• Andrew, J. D. (2010). Büyük sinema kuramları (Çev. Z. Atam). Doruk Yayınları. google scholar
• Arslan, S. (2011). Cinema in Turkey: A new critical history. Oxford University Press. google scholar
• Arslan, S. (2022). Türkiye’de sinemanın tarihi: Başlangıcından günümüze (Çev. R. Özçöllü). Kronik Kitap. google scholar
• Aşar, H. (2016). Umberto Eco: Açık Yapıt ve sınırsız yorum tartışması. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 5, 99-118. google scholar
• Aydın, D. (2016). Göstergebilim ve sinemada propaganda kodları. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 43, 1-15. google scholar
• Barthes, R. (1976). The pleasure of the text. Jonathan Cape. google scholar
• Berger, A. A. (1993). Kitle iletişiminde çözümleme yöntemleri (M. Barkan, U. Demiray, D. Güler, N. Bayram, A. Tunç, N. Ulutak, & A. H. Yüksel, Çev.). T.C. Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Yayınları google scholar
• Berger, A. A. (2012). Kültür eleştirisi: Kültürel kavramlara giriş (Ö. Emir, Çev.). Pinhan Yayıncılık. google scholar
• Büker, S. (1985). Sinema dili üzerine yazılar. Dost Kitabevi Yayınları. google scholar
• Campbell, J. (1994). Yaratıcı mitoloji: Tanrının maskeleri (K. Emiroğlu, Çev.). İmge Kitabevi. google scholar
• Çelebi, T. (2009). Reha Erdem sinemasına göstergebilim açısından bakış: Beş Vakit filminin göstergebilimsel bağlamda incelenmesi (Tez No. 235075) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Demir, S. (2009). Göstergebilim, Umberto Eco ve yapıtları bağlamında göstergebilime katkıları (Tez No. 261685) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Doğar, N. (2016). Türk sineması örneklemi bağlamında Türkiye’nin Batı ile kültürel yakınlaşma serüveni. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(1), 304-318. google scholar
• Dorsay, A. (1990). Yüreğimin orta yeri sinema. Altın Kitaplar Yayınevi. google scholar
• Eco, U. (1985). Sinemanın göstergebilime katkısı üzerine. S. Büker, & O. Onaran (Ed.), Sinema kuramları (s. 263280). Dost Yayınları. google scholar
• Erdoğan, N. (1993). Seyirci ve sinema. Med-Campus. google scholar
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim (Çev. M. Yalçın). İmge Kitabevi. google scholar
• Güçhan, G. (1992). Christian Metz, göstergebilim ve psikanaliz. Kurgu Dergisi, 10, 111-112. google scholar
• Güngör, E. (2017). 1950’ler Türkiye’sinde modernleşme ve gündelik hayat değişimlerine sinema üzerinden bakmak: İstanbul Geceleri filmi. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 94-112. google scholar
• İlkdoğan, H. (2017). Göstergenin toplum düzlemindeki yeri: Toplumsal göstergebilim. İdil, 6(39), 3147-3167. google scholar
• İnal, A. (2003). Roland Barthes: Bir avant-garde yazarı. Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları ve Uygulama Merkezi İletişim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 9-38. google scholar
• Lotman, Y. M. (2012). Sinema göstergebilimi. Nirengi Kitap. google scholar
• Metz, C. (1968). Essais sur la signifıcation au cinema-I. Klincksieck. google scholar
• Metz, C. (1971). Langage et cinema. Larousse. google scholar
• Metz, C. (1982). Psychoanalysis and cinema: The imaginary signifier. The MacMillan Press. google scholar
• Özden, Z. (2014). Film eleştirisi: Film eleştirisinde temel yaklaşımlar ve tür filmi eleştirisi. İmge Kitabevi. google scholar
• Öztin Bağder, D. (1999). Sinema göstergebilimi. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 10, 144-151. google scholar
• Sığırcı, İ. (2017). Göstergebilim uygulamaları: Metinleri, görselleri, sanat yapıtlarını ve olayları okuma. Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Sivas, A. (2012). Göstergebilim ve sinema ilişkisi üzerine bir deneme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 527-537. google scholar
• Soydan, M. (2007). Yavuz Turgul’un Gönül Yarası filminin Greimas’ın eyleyensel örnekçesine göre çözümlenmesi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 1-15. google scholar
• Tugen, B. (2011). Türk sinemasında düşünce oluşumu: 1960-1980 dönemi yönetmenleri ve filmleri (Tez No. 294568) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Uysal, S. Ö. (2012). Sinema estetiğine giriş. İkinci Adam Yayınları. google scholar
• Vanoye, F. (1989). Recit ecrit recit filmique. Nathan. google scholar
• Yolcu, M. A. (2014). Türk kültüründe evliliğe bağlı tabu ve kaçınmalar. Kömen Yayınları. google scholar