Vergi Aflarının Vergi Uyumuna Etkisi: Kocaeli Örneği

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 59 - 75, 01.03.2018

Fikret Deniz Atçeken Mehmet Emin Altundemir Aykut Hamit Turan

Öz

Bu araştırmanın amacı; vergi affı uygulamalarının, mükelleflerin vergi uyumları üzerindeki etkilerini Kocaeli Ticaret Odası’na bağlı mükellefler üzerinde incelemektir. Bu araştırmayı yapmak için hazırlanan anket formu; 2017 yılı Haziran- Ekim ayları içerisinde Kocaeli Ticaret Odası’na bağlı 534 mükellefe uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen veriler, SPSS 22.0 istatistik programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Vergi affına yönelik tutum ve vergi uyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesi için korelasyon analizi yapılmıştır. Vergi uyumunun, vergi affına yönelik tutumdan etkilenme düzeyinin incelenmesinde ise regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırmada yapılan korelasyon analizi sonucunda vergi affına yönelik tutumu belirleyen boyutlar ile vergi uyumu arasında çift yönlü ve pozitif ilişkilerin olduğu saptanmıştır. Regresyon analizi sonucunda da vergi affına yönelik tutumu belirleyen boyutlardan ikisi olan; vergi aflarına yönelik suç ve ayrımcılık boyutu ile vergi affına yönelik sınırlamalar boyutunun, vergi uyumunu etkilemediği belirlenmiştir. Bir diğer boyut olan vergi affının faydalarına yönelik tutumun ise, vergi uyumu üzerinde pozitif etkisinin olduğu belirlenmiştir. Diğer bir ifade ile vergi affının faydalarına ilişkin olumlu tutum ile mükelleflerin vergi uyum düzeyleri de artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Affı, Vergi Uyumu, Kocaeli

Effect of Tax Amnesty on Tax Compliance: Kocaeli Example

Öz

The purpose of this study is to examine the effects of tax amnesty practices on taxpayers ' tax compliance. The questionnaire prepared to carry out this research was applied to 534 taxpayers who were affiliated to Kocaeli Chamber of Commerce in June - October of 2017. The data from the questionnaires were analyzed through the SPSS 22.0 statistical program. Correlation analysis was performed to determine the relationship between the attitude towards tax amnesty and tax compliance. The regression analysis was used to examine the level of tax compliance and the attitude towards tax amnesty. As a result of the correlation analysis, it was determined that there were two-way and positive relationships between the measurements that determine the attitude towards tax amnesty and the tax compliance. As a result of the regression analysis, it was determined that the negative perception dimension for tax amnesty and the limitations dimension for tax amnesty did not affect tax compliance. In other words, it was determined that the attitude towards the benefits of tax amnesty, which is another dimension, had a positive effect on tax compliance. In other words, with the positive attitude towards the benefits of tax amnesty, the tax compliance levels of taxpayers are increasing.

Anahtar Kelimeler

Tax Amnesty, Tax Compliance, Kocaeli

Kaynakça

• Akbulut, Ali Rıza, (2003), “Tax Compliance (Vergiye Gönüllü Uyum)”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 266, s.90-96.
• Alm, James, Michael Mckee ve Willıiam Beck (1990), “Amazing Graze: Tax Amnesties and Tax Compliance”, National Tax Journal, XLIII/1, s.23-38.
• Aydın, Fazıl, (2002), “Karapara Kavramının Değerlendirilmesi”, VSD, Sayı:161, s.21.
• Aygün, Recep (2012), “Vergi Afları ve Vergi Uyumuna Etkisi”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 369, s.88-92.
• Benk, Serkan ve Çetin, Tamer (2010), “Küresel Ekonomik Krizin Vergi Uyumu Üzerindeki Etkileri”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 345, s.103-116.
• Besen, Ramazan (2007). Devletin Vergi Alacağının Ortadan Kalkması ve Vergi Aflarının Mükellefler Üzerinde Etkisinin Tespitine İlişkin Bir Araştırma, Yayınlanamamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde
• Biberoğlu, Elif (2006), Türkiye’de Gönüllü Vergi Uyumu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çelikkaya Ali (2002), “Mükelleflerin Vergiye Gönüllü Uyumunu Etkileyen Faktörler”, eAkademi Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler İnternet Dergisi, Sayı:5, s.1-8.
• Çetin, Güneş, (2007), “Vergi Aflarının Vergi Mükelleflerinin Tutum ve Davranışları Üzerine Etkisi”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, s.171-187.
• Çetin, Hasan (2007). İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye’nin Sosyo-Ekonomik Durumu (1939–1945), Yayınlanamamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa
• Çil-Yaşar, Gözde (2012). Vergi Aflarının Vergi Uyumuna Etkisi: Edirne İline Yönelik Bir Çalışma, Yayınlanamamış Yüksek Lisans Tezi. Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale
• Dallı, Atilla (2006). 4811 Sayılı Vergi Barışı Yasası’nın Mali Açıdan Değerlendirilmesi, Yayınlanamamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Demir, İhsan Cemil ve Pınar Bengi Kaya (2017), “Çiftçilerin Vergi Algısı ve Vergi Uyumu: Ampirik Bir Çalışma”, AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, s.127-141
• Doğan, Zeki ve Ramazan Besen (2008). Vergi Aflarının Nedenleri ve Mükellefler Üzerindeki Etkileri, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, s. 23-40.
• Dönmez, Recai (1990), Teoride ve Uygulamada Vergi Afları, Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Edizdoğan, Nihat ve Erhan Gümüş (2013). “Vergi Afları ve Türkiye’de Vergi Aflarının Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, Sayı:164, s.99-119.
• Eker, Cemali (2006), Türkiye‘de Vergi Aflarının Sosyal ve Ekonomik Etkileri, Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• James, Simon ve Clinton Alley (2002), “Tax Compliance, Self-Assessment and Tax Administration”,2002, MPRA Paper No. 26906, https://ore.exeter.ac.uk/repository/bitstream/handle/10036/47458/james2.pdf?seq uence=1
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın.
• Koç, Mehmet (2010), Türk Vergi Sisteminde Vergilendirmeye İlişkin Ödevlerin Yerine Getirilmemesine Yol Açan Unsurlar, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lerman, Allen H., (1986), “Tax Amnesty: The Federal Perspective”, National Tax Journal, Volume: 38, Issue: 3, p.325-332
• Martin, Ahmet (2013), Türkiye’de 2000 Yılından Sonra Uygulanan Vergi Aflarının Vergi Tahsilatı Ve Vergi Uyumu Üzerindeki Etkileri,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, TC. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , İzmir
• Neuman, W. L. (2012), Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel Ve Nitel Yaklaşımlar I-II. Yayın Odası, İstanbul.
• Roth, Jeffrey A.; John T. Scholz and A.D. Wıtte, (Eds.), (1989), Taxpayer Compliance, Vol.1:An Agenda for Research, Philadelphia:University of Pennsylvania Press
• Saban, Nihal (2001), “Vergi Suçlarında Affı Anayasa ile Sorunsallaştırmak” , AYD, Sayı: 18, s.451-475
• Savaşan, Fatih (2006), “Vergi Afları: Teori ve Türkiye Uygulamaları (Vergi Barışı Uygulama Sonuçları)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:8, Sayı: 1, s.41-65.
• Saygın, Özgür (2013), Vergi Uyumu ve Vergi İdaresinin Vergi Uyumuna Etkisi, yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Silvani, Carlos & Katherina Baer (2000), “Vergi İdaresi Reform Stratejisinin Planlanması: Tecrübe ve İlkeler”, (Çev. Özgür Saraç), Türk İdare Dergisi, Sayı: 426, s.189–220.
• Sümbüloğlu, K. (1993), Biyoistatistik, Özdemir Yayıncılık, Ankara.
• Şenyüz, Doğan (2014), “Hukuk Devleti Perspektifinden Adil Vergileme ve Vergi Afları”, Tesam Akademi Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, s.81-96.
• Taşkın, Yasemin (2006), Vergi Aflarının Etkinliği Teori ve Türkiye Uygulaması, Yayınlanamamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü., İstanbul.
• Tunçer Mehmet (2001), “Vergi Aflarının Vergi Uyumuna Etkisi”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:19, s.25-35
• Yelman, Ercan (2013). Türkiye’de Vergi Affı Uygulamaları ve 6111 Sayılı Kanunun Mali Yönden Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yurdakul, A. (2013). Vergi Ahlakı ve Vergi Ahlakını Belirleyen Faktörlerin Analizi: Bursa İli Örneği. İstanbul: Dora Yayıncılık.