Bölgesel Nitelikli Yatırım Teşviklerine Yönelik Temel Mantık ve Mekansal Otokorelasyon Yöntemi İle Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 141 - 160, 01.11.2018

Esra Doğan

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki bölgesel nitelikli yatırım teşvik sistemini mantıksal ve istatistiksel yöntemlerle analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye’deki yatırım teşvik sistemin gelişim süreci normatif ve olgusal olarak incelenmiştir. Normatif inceleme ilgili mevzuat ve yargı kararları çerçevesinde; olgusal inceleme ise T.C. Ekonomi Bakanlığı’nın 2001-2017 dönemine ilişkin yatırım teşvik istatistiklerinin değerlendirilmesi ve 2009- 2017 dönemine ait verilerin analizi ile gerçekleştirilmiştir. Normatif ve olgusal incelemeye yönelik ilk olarak temel mantık yöntemi ile oluşturulan hipotetik bir sorgulama yapılmıştır. Bu sorgulama ile bölgesel teşvik sisteminin mevzuattaki amacının uygulamada gerçekleştirilemediği ortaya konulmuştur. Temel mantık yöntemi ile ulaşılan bu sonucun istatistiki olarak da teyit edilmesi amacıyla Açıklayıcı Mekansal Veri Analizinden yararlanılmıştır. Yapılan istatistiki analiz ile de Türkiye’deki mekânsal nitelikli etkinin bölgesel teşvik sisteminin amacı ile uyumsuzluk gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak bu çalışmanın bulgularından hareketle, Türkiye’deki mali teşvik sisteminin temel politikalarından olan bölgesel teşvik sistemine yönelik etkin bir denetim mekanizmasının gerekliliği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Açıklayıcı Mekansal Veri Analizi ESDA , Bölgesel Teşvikler, Yatırım Teşvik Sistemi.

An Assesment of Regional Investment Incentives Via Basic Logic and Spatial Autocorrelation Methods

Öz

The aim of this paper is to analyze regional investment incentive system of Turkey with logical and statistical methods. According to this aim, development process of Turkey investment incentive system is examined as normative and factual. Regulatory and judicial decisions are concerning normative examination. The data published by Ministry of Economy during the period of 2001-2017 is used for the examination and during the period of 2009-2017 is used for the analysis of the factions. Firstly a hypothetical inquiry has been made with the logic method for the normative and factual examination. According to this examination it is presented that purpose of regional investement incentive system can not be realized actually. Secondly Exploring Spatial Data Analysis is used for the verification of the conclusion of the hypothetical inqiry. According to the statistical analyses it is realized that actual spatical effect in Turkey is incompatible with the pupose of regional investement incentive system. Finally,it is emphasized that effective auditing system is necassary for the regional investement incentive system of Turkey

Anahtar Kelimeler

Exploring Spatial Data Analysis, Inestment Incentive System, Regional Incentives

Kaynakça

• Anayasa Mahkemesi Kararı, 1995/63 (Anayasa Mahkemesi 12 13, 1995). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/e6737144-04db-418d-bf66- bad215f12f45?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGerek ce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anayasa Mahkemesi Kararı, 2008/79 (Anayasa Mahkemesi 03 11, 2008). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/ecf2519b-772d-4f1e-a9b5- aeddf68bbeb5?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGere kce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anayasa Mahkemesi Kararı, 2009/144 (Anayasa Mahkemesi 10 15, 2009). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/a5f9f1cf-9b4a-4cfd-b283- 78de023088c7?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGer ekce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anayasa Mahkemesi Kararı, 2011/96 (Anayasa Mahkemesi 06 09, 2011). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/7e88f63e-8147-46f5-be18- eee07d6253da?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGere kce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anayasa Mahkemesi Kararı, 2012/109 (Anayasa Mahkemesi 07 18, 2012). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/2b000edf-ecfc-4716-a6f2- 7570f820a3aa?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGere kce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anayasa Mahkemesi Kararı, 2012/20 (Anayasa Mahkemsi 02 09, 2012). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/8feb5e0d-a7ea-4f3a-8999- abcec5847915?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGere kce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anayasa Mahkemesi Kararı, 2012/26 (Anayasa Mahkemesi 02 22, 2012). http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/685f46d6-da7d-420b-a44a4a1a52ba3238?higllightText=yat%C4%B1r%C4%B1m%20te%C5%9Fvik&excludeGere kce=False&wordsOnly=False adresinden alındı
• Anselin, L. (1992). SpaceStat tutorial: A workbook for using SpaceStat in the analysis of Spatial Data. Santa Barbara CA: National Center for Geographic Information and Analysis. içinde University of California.
• Anselin, L. (1998). Interactive Techniques and Explatonary Spatial Data Analysis. P. Longley, M. Goodchild, D. Maguire, & D. Wind içinde, Geographical Information Systems: Principles, Techniques, Management and Applications (s. 253-265). New York: Wiley.
• Dictionary. (2018, 07 13). Merriam-Webster: https://www.merriamwebster.com/dictionary/counterproductive adresinden alındı
• Griffith, D., & Layne, L. (1999), A Casebook for Spatial Statistical Data Analysis: A Compilation of Analyses of Different Thematic Data Sets, Oxford University Press.
• Ilich, I. (2014), Sağlığın Gaspı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karakaş, D. N. (2005), Kalkınmada Öncelikli Yöreler Uygulaması: Zonguldak Örneği, Yüksek Lisan Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Kararı, B. K. (2018), 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve 2012/1 Sayılı Tebliğ. Ankara.
• Kararlar Bilgi Bankası (2018, 7 12), T.C. Anayasa Mahkemesi: http://anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html adresinden alındı
• Mevzuat Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5084.pdf, (28.02.2018).
• Meta Veri/ Sınıflamalar (2018, 08 16), Türkiye İstataistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/GYKA_2014/turkce/metaveri/siiniiflamalar/inde x.html adresinden alındı
• Peters., A. S., & Fisher, P. S. (2002). State Enterprise Zone Programs: How They Worked? Kalamazoo:W.E.: Upjohn Instute for Employment Research Press.
• TC Ekonomi Bakanlığı. (2018). Yatırım Teşvik Mevzuatı 2012-3305 sayılı karar, https://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK255329, (28.02.2018).
• TC Ekonomi Bakanlığı. (2018). Yatırım Teşvik Verisi (01.01.2001-31.01.2018), https://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/yatirim/istatistiklerYayinlar?_afrLo op=19506272206850237&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=15oegowqj6&_adf.c trlstate=5hw98fvey_52#!%40%40%3F_afrWindowId%3D15oegowqj6%26_afrLoop%3 D19506272206850237%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrlstate%3D5hw98fvey_56, (28.02.2018).
• Yavan, N. (2012), Yerel ve Bölgesel Kalkınmada Teşvik Kredilerinin Etkisi: Diyarbakır Örneği. Diyarbakır: Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi Yayınları.