Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısındaki Dönüşüm

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 267 - 286, 01.11.2019

Cihan Yüksel

Öz

Yerel yönetimlerin harcama ve gelir yapılarının incelenmesi yerel yönetimler maliyesi çalışma alanını ortaya çıkarmaktadır. Yerel mali verilerin toplam kamu ekonomisi veya ulusal ekonomi içerisindeki payı, yerel yönetimlerin eksojen mali yapısını göstermektedir. Yerel mali verilerin toplam yerel bütçe değerleri içerisindeki payı ise yerel yönetimlerin endojen mali yapısını göstermektedir. Çalışmamız Türkiye’de 2006-2018 dönemi için yerel harcama ve gelir bütçe tertiplerinin toplam yerel bütçe değerleri içerisindeki paylarında yaşanan değişimleri incelemiştir. Böylece yerel bütçe politikası tercihleri ve yerel yönetimlerin mali yapısındaki dönüşümün tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızın önemli tespitleri arasında işçi ödemelerindeki düşüşten kaynaklı personel giderlerinin azalışı, yerel vergi gelirleri sabitken merkezi yönetimden alınan vergi paylarının artması bulunmaktadır. Bu durum, yerel yönetimlerin mali yapısındaki dönüşümün merkeze bağımlılaşma yönünde olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yerel Bütçe Giderleri, Yerel Bütçe Gelirleri, Yerel Mali Yapı

Conversion of the Fiscal Structure of Local Governments in Turkey

Öz

Examining the expenditure and income structures of local governments reveals the field of study about local government finance. The share of local government fiscal data in the total public economy or national economy indicates the exogenous fiscal structure of local governments. The share of local government fiscal data in the total local government budget values indicates the endogenous fiscal structure of local governments. Our study examined the changes in share of local budget expenditure and revenue items in total local budget value for the 2006-2018 period in Turkey. Thus, it is aimed to determine the changes in local budget policy preferences and the fiscal structure of local governments. The important findings of our study include the decrease in personnel expenses sourced from the decrease in worker payments and the increase in the tax shares received from the central government while the local tax revenues are fixed. This shows that the transformation in the fiscal structure of local governments is tend to be dependent on central government.

Anahtar Kelimeler

Local Government Expenditures, Local Government Revenues, Local Fiscal Structure

Kaynakça

• Brennan, G., & Buchanan, J. M. (1980). The Power to Tax: Analytical Foundations of a Fiscal Constitution. Cambridge: Cambridge University Press.
• Çetinkaya, Ö., & Demirbaş, T. (2010). Belediye Gelirlerinin Analizi ve Mali Özerklik Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 53. Seri, 1-18.
• Gramlich, E. M., Galper, H., Goldfeld, S., & McGuire, M. (1973). State and Local Fiscal Behavior and Federal Grant Policy. Brookings Papers on Economic Activity, 1973(1), 15-65.
• Güngör, H. (2009). TBB’den Önemli Bir Lobicilik Faaliyeti: Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi’ni Yeniden Belediyeler Tahsil Edecek. İller ve Belediyeler Dergisi, 734-735, 40- 46.
• Musgrave, R. A. (1959). The Theory of Public Finance. New York: McGraw-Hill.
• Oates, W. E. (1999). An Essay on Fiscal Federalism. Journal of Economic Literature, 37(3), 1120-1149.
• Oates, W. E. (2005). Toward A Second-Generation Theory of Fiscal Federalism. International Tax and Public Finance, 12(4), 349-373.
• Pigou, A. C. (1929). The Economics of Welfare. London: Macmillan.
• Samuelson, P. A. (1954). The Pure Theory of Public Expenditure. The Review of Economics and Statistics, 36(4), 387-389.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (2019). Mahalli İdareler Bütçe İstatistikleri. Erişim tarihi: 05.07.2019, https://muhasebat.hmb.gov.tr/mahalli- idareler-butce-istatistikleri
• Tiebout, C. M. (1956). A Pure Theory of Local Expenditures. Journal of Political Economy, 64(5), 416-424.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2019). Tüketici Fiyat Endeksi. Erişim tarihi: 05.07.2019, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=650
• Vigneault, M. (2005). Intergovernmental Fiscal Relations and the Soft Budget Constraint Problem. Working Paper No: 2, Institute of Intergovernmental Relations, Queen’s University, Kingston, Ontario, Canada.
• Sayılı Emlak Vergisi Kanunu, R.G. 11.08.1970/13576.
• Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, R.G. 29.05.1981/17354.
• Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, R.G. 09.11.1982/17863 (Mükerrer).
• Sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, R.G. 23.02.1985/18675.
• Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, R.G. 24.12.2003/25326.
• Sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun, R.G. 15.07.2008/26937.
• Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, R.G. 25.02.2011/27857 (Mükerrer).
• Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, R.G. 06.12.2012/28489.
• Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, R.G. 12.07.2013/28726.
• Sayılı Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, R.G. 01.07.2017/30111.