Türkiye’de Gıda Ürünleri Fiyatlarının Enflasyon Üzerindeki Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 45 - 56, 01.07.2020

Ahmet Ulusoy Burak Şahingöz

Öz

Dünyada yaşanan durgunluğa rağmen Türkiye’de enflasyonun çift haneli rakamlarda seyretmesi enflasyonu öncelikli sorun haline getirmiştir. Bu noktada enflasyonu ortaya çıkaran ekonomik faktörlerin belirlenmesi önem arz etmektedir. Ülkemizde son yıllarda gıda fiyatlarının enflasyon düzeyinden daha hızlı artması enflasyonun temel belirleyeni olarak söz konusu fiyatları öne çıkarmıştır. Nitekim gıda ürünlerinin enflasyon hesaplamalarındaki payı yüzde 23,29 dur. Bu gelişmeler esas alınarak gıda ürünleri fiyat artışlarının tüketici fiyat endeksi üzerindeki etkisi analiz edilmeye çalışılmıştır. 2006:8-2018:01 aylık verilerinin ele alındığı çalışmada, gıda ürünleri fiyatlarının enflasyon üzerindeki uzun dönemli etkisi ARDL Sınır testi ve kısa dönemli etkisi Toda-Yamamoto nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Bulgulara göre seriler uzun dönemde eşbütünleşik olmakla birlikte kısa dönemde gıda ürünleri fiyat artışları enflasyonu artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gıda Fiyatları, Enflasyon, ARDL Sınır Testi, Toda-Yamamoto Nedensellik Testi

The Effects of Prices of Food Products on Inflation in Turkey

Öz

Despite the stagnation in the World, remaining of inflation in double digit in Turkey has become a priority issue. At this point, it has importance to determine the economic factors that cause inflation. In recent years, increasing of food prices in our country faster than inflation level has highlighted these prices as the main determinant of inflation. Indeed, the share of food products in inflation calculations is 23.29 percent. Based on these developments, the effects of price increases in food products on consumer price index have been tried to analyse. In this study, based on 2006:8-2018:12 monthly data, the long-term effect of prices of food products was analysed with ARDL Bound test, and the short-term effect was analysed with TodaYamamoto causality test. According to our findings, the series are cointegrated in the long-term, but in the short term the price increases in food products increase the inflation

Anahtar Kelimeler

Food Price, Inflation, ARDL Bound Test, Toda-Yamamoto Causality Test

Kaynakça

• Akçelik, F. ve Yücel, C. Y. (2016), “Türkiye’de Gıda Fiyatları: Uluslararası Bir Karşılaştırma”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Araştırma Genel Müdürlüğü Ekonomi Notları, 16 (23), 1-11.
• Awokuse, T. (2003), “Is the Export-Led Growth Hypothesis Valid For Canada?”, Canadian Journal of Economics, 36 (1), 2003, 126-136.
• Başkaya, Y. S., Gürgür, T., & Ögünç, F. (2008), “Küresel Isınma, Küreselleşme ve Gıda Krizi-Türkiye'de İşlenmiş Gıda Fiyatları Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Araştırma Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliği, 8(2), 1.
• Çıplak, U. ve Yücel, M.E., (2004), “İthalatta Koruma Önlemleri ile Tarım ve Gıda Fiyatları”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Araştırma Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliği, No:04/01, Ankara.
• Dickey, David A. ve Fuller, Wayne A. (1981), “Likelihood Ratio Statisitics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica, Vol: 49(4), 1057- 1072.
• Erdal, G., Esengün, K. ve Erdal, H. (2008), “Türkiye'de Tarım ve Gıda Ürünleri Fiyatlarındaki Belirsizliğin Enflasyon Üzerindeki Etkileri”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (2), 65-79.
• Erdem, H. F. (2017), “Gıda Enflasyonunun Enflasyon Belirsizliği Üzerine Etkisi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (14), 425-436.
• Eren, O., Kal, H. S. ve Özmen, M. U. (2017), “Türkiye’de Gıda Enflasyonunun Belirleyicileri” Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Araştırma Genel Müdürlüğü Ekonomi Notları, 17 (15), 1-16.
• Eştürk, Ö. ve Albayrak, N. (2018), “Tarım Ürünleri-Gıda Fiyat Artışları ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 18, 147-158.
• Gujarati, Damonar F. (2003), Basic Econometrics, Fourth Edition, New York: McGraw-Hill Companies
• Kıymaz, T. ve Saçlı, Y. (2008). Tarım ve Gıda Ürünleri Fiyatlarında Yaşanan Sorunlar ve Öneriler. Devlet Planma Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT) İktisadi Faktörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Tarım Dairesi, 2767, Ankara.
• Pesaran, M. Hashem and Shin, Yongcheol ve Smith, Richard J. (2001), “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
• Phillips, Peter C. and Perron, Pierre (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression.”, Biometrika, 75(2), 335-346.
• Tanrıöver, Banu ve Yamak, Nebiye (2015), “Nominal Faiz Oranı-Genel Fiyat Düzeyi İlişkisinin Gibson Paradoksu Çerçevesinde Analizi”, Maliye Dergisi, (168), 186-200.
• TCKB (Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı) (2014). Tarım ve Gıda Alanında Mevcut Gelişme¬ler ve 2014 Yılı Beklentileri. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Tarim_ve_Gida_Alaninda _Mevcut_Gelismeler_ve_2014_Yili_Beklentileri.pdf.
• TCMB(Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) (2014) Enflasyon Raporu 2014-III.
• TCMB(Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) (2016) Enflasyon Raporu 2016-IV.
• TCMB(Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) (2017) Enflasyon Raporu 2017-IV.
• TCMB(Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) (2018) Enflasyon Raporu 2018-IV.
• Toda, Hiro Y. and Yamamoto, Taku (1995), “Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly İntegrated Processes”, Journal Of Econometrics, (66), 225-250.