İstihdam Teşvik Politikalarının Etkinliği: Türkiye ve AB Karşılaştırması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 16 - 36, 01.07.2021

Gülsüm Gürler Hazman Yunus Emre Yayla

Öz

Teşvikler, genel itibariyle bir ülkedeki yatırım hacmini arttırmaya yönelik destekler olarak ifade edilebilir. Ülkeden ülkeye farklılıklar arz edebilen teşvikler ile yatırım hacminin arttırılması ile birlikte yatırımların ülke genelinde eşit dağıtılması hedeflenmektedir. Yatırım teşviklerinin amaçlarından biri, işsizlik sorununu çözmek diğer bir ifadeyle istihdama katkıda bulunmaktır. İstihdamın teşvik edilmesi amacı için, yatırımlara teşvikler sağlanmakta ve bununla birlikte belirli bir istihdama ulaşılmak öngörülmektedir. Bu çalışmada istihdam teşvik politikalarının Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde etkinliği karşılaştırmalar sonucunda tartışılmakta ve istihdama yönelik teşvik politikalarının büyük ölçüde benzerlik arz ettiği görülmektedir. Türkiye’de AB uyum sürecinde uygulanan politikalar neticesinde yapısal reformlar ile istihdama yönelik oluşturulan stratejiler ve istihdama yönelik politikalarda iyileşmenin sağlandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İstihdam teşvik, AB Teşvik politikası, Teşvik unsurları

Effectiveness of Employment Policy Incentives: Comparison of Turkey and EU

Öz

Incentives can be expressed as support to increase the volume of investment in a country. With the incentives that may vary from country to country, increasing the investment volume, it is aimed to distribute the investments equally throughout the country. One of the objectives of investment incentives is to contribute to employment, in other words, to solve the unemployment problem. For promoting employment, investment incentives are provided and a certain employment is foreseen. This study discussed the result of employment incentive policies of Turkey and the European Union and seen that incentive policies for employment are broadly similar. A result of the structural reforms in policies implemented in the EU integration process, it is observed that improvement has been achieved in employment-oriented strategies and employment-oriented policies

Anahtar Kelimeler

Employment incentive, EU İncentive politics, Incentive elements

Kaynakça

• Akdeve, E. ve Karagöl, E. T. (2013). “Geçmişten Günümüze Türkiye'de Teşvikler ve Ülke Uygulamaları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 329-350.
• Altay, A. ve Karabulut, Ş. (2017). “Türkiye’de mali teşvik sistemi ve yatırımlara sağlanan mali teşviklerin değerlendirilmesi”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 189-202.
• Ay, S. (2012). “Türkiye’de işsizliğin nedenleri: istihdam politikaları üzerine bir değerlendirme”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 321-341.
• Bahtiyar, E. (2019). Dünya’da ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Mali Teşvik Sistemine Genel Bir Bakış”, Türkiye’de Mali Teşvik Sistemi ve Uygulamaları, Editörler: M. Taytak ve M. Ü. Şaşmaz. Bursa: Ekin.
• Blomström, M. (2002). “The economics of international investment incentives. ECLAG. Economic Commission for Latin America and the Caribbean”. World Bank. Seminar on Globalization, Santiago, Chile.
• Bondonio, D., ve Greenbaum, R. T. (2006). “Do business investment incentives promote employment in declining areas? Evidence from EU Objective-2 regions”, European Urban and Regional Studies, 13(3), 225-244.
• Bredgaard, T. (2015). “Evaluating What Works for Whom in Active Labour Market Policies”, European Journal of Social Security, 17 (4), 436-452.
• Candan, G. T. ve Yurdadoğ, V. (2017). “Türkiye'de Maliye Politikası Aracı Olarak Teşvik Politikaları”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 150-173.
• Cedidlová, M. (2013). “The effectiveness of investment incentives in certain foreign companies operating in the Czech Republic”, Journal of Competitiveness, Vol. 5, Issue 1, 108-120.
• Clark, W. S. (2000). “Tax incentives for foreign direct investment: empirical evidence on effects and alternative policy options”, Canadıan Tax Journal/Revue Fıscale Canadıenne, 48, 1139-1180.
• ÇSGB. (2004). Türkiye’de İşsizliğin Önlenmesi ve İstihdamın Arttırılması, M. Cem Toker (ed), Yayın no: 117, Ankara.
• Daly, M. (2012), “Paradigms in EU Social Policy: A Critical Account of Europe 2020”, Transfer: European Review of Labour and Research, 18 (3): 273-284.
• Duruel, M. (2011). “Avrupa Birliği'nde Uzun Dönemli İşsizliğe Karşı Uygulanan İstihdam Politikaları”, Journal of Social Policy Conferences, 0(53), 375-421.
• Erdoğan, E. ve Ataklı, R. (2012). “Investment incentives and FDI in Turkey: the incentives package after the 2008 global crisis”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 1183-1192.
• Eser, B. Y. ve Terzi, H. (2008). “Türkiye'de işsizlik sorunu ve Avrupa istihdam stratejisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (30), 229-250.
• European Commission (2018a). Tax Policies in the European Union. 2018 Survey. Taxation and Customs Union. European Union. https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/tax_policies_survey_2018.pdf, 28.04.2018.
• European Commission (2018b). Taxation Trends in the European Union. Data for the EU Member States, Iceland and Norway. 2018 Edition.Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2018.
• European Commission (2019). Joint Employment Report 2019. As adopted by the EPSCO Council on 15 March 2019. Brussels. Belgium.
• European Parliament (2020). Employment policy. Fact Sheets on the European Union. https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/54/employment-policy, 21.09.2020.
• Eurostat (2020a). Investment share of GDP by institutional sectors. https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_08_11/default/table?lang=en, 13.09.2020.
• Eurostat (2020b). Employment statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Employment_statistics, 28.04.2019.
• Eurostat (2020c). Unemployment By Sex And Age – Annual Data [une_rt_a], https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do, Erişim: 13.09.2020.
• Gençler, A. (2011). “Avrupa Birliği’nde Krizin İşsizliğe Etkisi ve İstihdam teşvikleri”, Çalışma İlişkileri Dergisi, 2(1), 1-25.
• Giray, F. (2016). Vergi Teşvik Sistemi ve Uygulamaları. Yenilenmiş 3. Baskı. Bursa: Ekin
• Hazman, G. G. ve Kaya, P. B. (2018). “Bölgesel Teşvik Uygulamaları ile İhracat İlişkisinin Afyonkarahisar İli Örneğinde Regresyon Analizi ile Değerlendirilmesi”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(5), 42-57.
• İŞKUR (2019). Tarihçe. https://www.iskur.gov.tr/, 22.09.2020.
• James, S. (2009). Tax and Non-Tax Incentives and Investments: evidence and Policy Implications. Washington, D.C.: IFC.
• Johnson, L., Toledano, P., Strauss, I., ve James, S. (2013). Investment incentives: the good, the bad and the ugly. In Eighth Columbia International Investment Conference Draft Paper, Columbia University, November.
• Joumard, I. (2001). Tax Systems İn European Union Countries. Economıcs Department Workıng Papers, No. 301. OECD.
• Kafkas, E. T. (2014). Avrupa Birliği İşsizlikle Mücadele Stratejisi Işığında Türkiye için İşsizlik Sorununda Yeni Bir Paradigma: Çalışma Kredisi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi.
• Karakurt, A. (2010). “Küresel kriz ortamında yatırım teşvikleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(02), 143-163.
• Koç, N. ve Şahin, M. (2020). “Türkiye’de İstihdamın Arttırılmasına Yönelik Teşvik Politikalarının İncelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1294-1313.
• McKenzie, D. (2017). How Effective Are Active Labor Market Policies in Developing Countries? A Critical Review of Recent Evidence, Policy Research Working Paper 8011, 1-32.
• OECD Stat (2020). Statutory Corporate Income Tax Rate. https://stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=Table_II1#, 13.09.2020.
• Öz, E., ve Buyrukoğlu, S. (2018). “Investment Incentives in the European Union and Selected World Countries”, Sosyoekonomi, 26(37), 147-170.
• Özbek, A. (2017). “Devlet Teşvikleri ve Hazır Giyim İşletmeleri Üzerine Bir Çalışma” Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1(1), 1-14.
• Özen, Ş. O. (2015). “Türkiye’nin İstihdam Politikaları ve Avrupa İstihdam Stratejisi’ne Uyumu”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Dünyası Dergisi, 3(1), 78- 105.
• Shah, A. (2006). Fiscal Incentives for Investment and Innovation. https://ssrn.com/abstract=896144, 28.04.2019. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). Yatırımların GSYH ve MYB İçindeki Payı. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• http://www.sbb.gov.tr/yatirimlar/yatirimlarin-gsyh-ve-myb-icindeki-payi/, 13.09.2020.
• Şahin, H. ve Tutar, F. K. (2017). “Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne Uyum Sürecinde Kadın İstihdamının Analizi”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 40-57.
• Taş, H. ve Bilen, M. (2014). “Avrupa Birliği ve Türkiye’de genç işsizliği sorunu ve çözüm önerileri”, Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(6), 50-69.
• Taş, S. ve Bozkaya, G. (2012). “Avrupa Birliğine uyum sürecinde Türkiye’de uygulanan istihdam politikaları”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 151-176.
• Tuomi, K. (2012). Review of investment incentives: Best practice in attracting investment. London: The International Growth Centre, IGC International Growth Centre Working Paper (June).
• TÜİK (2019) İşgücü İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007, 28.04.2019.
• UİS (2017). Ulusal İstihdam Stratejisi 2014 – 2023. Eylem Planları 2017-2019. T. C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. Ulusal İstihdam Stratejisi. Ekim 2017.
• UNCTAD (2000). Tax Incentives and Foreign Direct Investment. A Global Survey. Unıted Natıons Conference on Trade and Development. Geneva. ASIT Advisory Studies. No. 16. https://unctad.org/en/Docs/iteipcmisc3_en.pdf, Erişim: 28.04.2019.
• UNCTAD (2004). Incentıves. UNCTAD Series on Issues in International Investment Agreements. Unıted Natıons Conference On Trade and Development. Unıted Natıons. New York and Geneva. https://unctad.org/en/Docs/iteiit20035_en.pdf, Erişim: 28.04.2019.
• UNCTAD (2018). World Investment Report 2018, Investment and New Industrıal Polıcıes. https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2018_en.pdf, Erişim: 28.04.2019.
• World Bank (2020).Foreign direct investment. World Bank Data. https://databank.worldbank.org/data, 13.09.2020.
• World Bank, (2018). Global Investment Competitiveness Report 2017/2018, World Bank Group: Washington. http://documents.worldbank.org/curated/en/169531510741671962, 28.04.2019.
• Yavan, N. (2011). Teşviklerin Sektörel ve Bölgesel Analizi: Türkiye Örneği. Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları. Yayın No: 27.
• Yılmaz, E. (2016), Türkiye’de Son Dönemde Uygulamaya Konan Teşvik Sistemlerinin Temel Özellikleri, Merkezin Güncesi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/blog/tr/main+menu/analizler/turkiyede+uygulamaya+konan+tesvik+sistemleri, 29.03.2019.
• 2009/15199 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2009). Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar. Resmi Gazete Yayın Tarihi: 16.07.2009, 27290 Sayılı Resmi Gazete.
• 2012/3305 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2012). Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar. Resmi Gazete Yayın Tarihi: 19.06.2012, 28328 Sayılı Resmi Gazete.
• 2016/9495 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2016). Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar. Resmi Gazete Yayın Tarihi: 26.02.2016, 29900 Sayılı Resmî Gazete.
• 2016/9596 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı. (2016). Cazibe Merkezleri Programının Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar. Resmi Gazete Yayın Tarihi: 11.01.2017, 29945 Sayılı Resmî Gazete.
• 2020/31220 Sayılı Resmi Gazete'de Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar.
• 2020/31322 Sayılı Resmi Gazete. Resmi Gazete Tarihi: 02.12.2020, Sayı: 31322