HEIDEGGER’İN KARTEZYEN DÜNYA ONTOLOJİSİNE YÖNELİK ELEŞTİRİSİ

Yıl 2019, Sayı: 28, 1 - 16, 29.12.2019

Özkan Gözel

Öz

Bu çalışmada Heidegger’in Kartezyen dünya ontolojisine dair
eleştirisi ele alınıp yorumlanmaktadır. Descartes’ta dünya sonlu töz olarak
uzamlı şeye tekabül etmektedir ki bunun karşısında diğer sonlu töz olarak
düşünen şey yer almaktadır. Tanrı ise bu iki sonlu tözün ontolojik zemini olan sonsuz
töz olarak takdim edilmektedir. Dünyaya dair araştırmasında Descartes
sensatio’yu göz ardı ederek intellectio’yu öne çıkarmakta ve entelektüalist bir
yaklaşımı benimsemektedir. Keza, dünyayı münhasıran uzam fikrinden hareketle
anlamakta ve ondaki şeyleri cisimli şeyler kategorisine indirgemektedir.
Dolayısıyla da dünyasallığın diğer boyutlarının üstünden atlamış olmaktadır. Heidegger’in
Descartes’ın dünya tasavvuruna dair temel eleştirisi, bu tasavvurun içerdiği
nesnelciliğe ve bilişselciliğe yöneliktir. Alman filozofa göre, dünya ve
içindekiler nesnel ve bilişsel şeyler olmadan önce, pratik ve kullanım esaslı şeylerdir.
Dünya kendini bize teoriden önce pratikte açar. Uzam fikrini merkeze alarak
dünyaya yaklaşmak, gerçekte dünyanın hakikat ve anlamını ıskalamaktan başka bir
şey ifade etmez.

Anahtar Kelimeler

Dünya, uzam, sensatio, intellectio, Descartes

HEIDEGGER’S CRITIQUE ON CARTESIAN ONTOLOGY OF WORLD

Öz

In this work, Heidegger's critique on Cartesian ontology of world is discussed and interpreted. In Descartes, the world corresponds to the extented thing as finite substance, in contrast to the other finite substance, namely thinking thing. As to God, he is presented as the infinite substance, the ontological basis of these two finite substances. In his research on the world, Descartes ignores the sensatio, emphasizes intellectio and adopts an intellectualist approach. Likewise, he understands the world exclusively from the idea of extension and reduces the things of the world to the category of objects. Therefore, he jumps over other dimensions of worldliness. Heidegger's fundamental critique on Descartes' conception of the world is directed towards the objectivism and cognitiveism contained in this conception. According to Heidegger, before the things of the world become objective and cognitive, they are practical and use-based. The world opens itself to us in practice before theory. Approaching the world by centering the idea of extension means nothing but missing the truth and meaning of the world.

Anahtar Kelimeler

World, Extension, Sensatio, Intellectio, Descartes, Heidegger

Kaynakça

• Aristoteles, Metafizik, çev. A. Arslan, Sosyal Yayınları: İstanbul, 1996. Aristoteles, Metafizik, çev. Y. G. Sev, Pinhan Yayınları: İstanbul, 2018.
• Beaufret, J., Philosophie Moderne: Dialogue avec Heidegger II, Ed. de Minuit: Paris, 1977
• Derrida, J., Heidegger et la Question, Flammarion: Paris, 1990.
• Descartes, R., Felsefenin İlkeleri, çev. M. Karasan, Milli Eğitim Basımevi: İstanbul, 1967.
• Descartes, R., Principia Philosophiae, Oeuvres, ed. Adam-Tannery, c. VIII.
• Descartes, R., Les Méditations Métaphysiques, PUF: Paris, 1956.
• Dreyfus, H. L., Being-in-the-World: Commentary on Heidegger’s Being and Time, Division I, The MIT Press: London, 1991.
• Franck, D., Heidegger et le Problème de l’Espace, Ed. de Munuit: Paris, 1986.
• Greich, J., Ontologie et Temporalité, Esquisse d’une Interpratation intégrale de Sein und Zeit, PUF: Paris, 2003.
• Heidegger, M., “Dünya Resimleri Çağı”, Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimleri Çağı içinde, çev. L. Özşar, Asa Yayınları: Bursa, 2001.
• Heidegger, M., Sein und Zeit, Max Niemeyer Verlag: Tübingen, 2006.
• Heidegger, M., Varlık ve Zaman, çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınları: İstanbul, 2004.
• Heidegger, M., Varlık ve Zaman, çev. K. H. Ökten, Alfa Yayınları: İstanbul, 2018.
• Heidegger, M., Prolégomènes à l’Histoire du Concept de Temps, trad. A. Boutot, Gallimard: Paris, 2006.
• Heidegger, M., Qu’est-ce Qu’une Chose?, trad. J. Roboul et J. Taminaux, Gallimard: Paris, 1971. Vaysse, J.-M., Dictionnaire Heidegger, Ellipses: Paris, 2007.