AHISKALI TÜRKLERDE SÜNNET GELENEĞİ VE SÜNNET UYGULAMALARI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 332 - 346, 30.08.2020

Erol Sakallı

Öz

1944 yılındaki sürgünden sonra bugün dünyanın farklı bölgelerinde yaşamlarını sürdüren Ahıskalı Türkler, bu süre boyunca hem dillerini hem de kültürlerini korumayı başarmışlar; âdet ve geleneklerini sürdürmüşlerdir. İnsan hayatının en önemli dönüm noktaları olan doğum, evlilik, ölüm gibi, sünnet de Ahıska Türkleri arasındaki önemli geleneklerden ve uygulamalardan biridir. Sünnet töreni/düğünü için özel hazırlıklar yapan Ahıska Türkleri için bu özel günün olmazsa olmazları arasında mevlit okutulması, kirve, oyunlar ve geleneksel yemekler yer alır.
Bu çalışmada, Ahıska Türklerinin milli şairi Mircevat Ahıskalı’dan derlediğimiz bilgiler ışığında Ahıska Türkleri arasındaki sünnet gelenekleri ve uygulamaları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahıskalı Türkler, kültür, gelenek, sünnet âdetleri

Kaynakça

• Ağarı, Ş. (2018). Gelibolulu Âlî’nin Surnâmesinde Osmanlı Yemek Kültürü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7(1): 106-123.
• And, M. İstanbul'da tarihin en görkemli sanat şenliği: Dramatik gösteriler, dans, müzik, geçit alayları. < https://core.ac.uk/download/pdf/38314094.pdf> erişim 24.06.2020.
• Arslan, M. (2002). Osmanlı'da Bir Muhteşem Şenlik: Şehzade Sultan Mehmet'in (III. Mehmet) Sünnet Düğünü. Türkler Ansiklopedisi Cilt XI: Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Arslan, M. (2007). Kültür Tarihimiz Açısından Zengin Bir Kaynak: Sûr-nâmeler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 5 (10): 221-258.
• Aydıngün, A. vd. (2006). Meskhetian Turks An Introduction to their History, Culture and Resettlement Experiences. Washington DC: Center for Applied Linguistics.
• Baykal, E. (2008). Osmanlılarda Törenler. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Buntürk, S. (2007). Rus Türk Mücadelesi’nde Ahıska Türkleri. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Büyükünal, S. N. C. (2015). Toplumumuzda Sünnet Uygulamaları ve Tarihi Gelişimine Bir Bakış. Çocuk Cerrahisi Dergisi 29(3):104-120. doi:10.5222/JTAPS.2015.104
• Ceranoğlu, M. ve P. G. Özlü (2016). II. Abdülhamid Dönemi Sünnet Tören Kıyafetlerinin Fotoğraflara Dayalı İncelemesi. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 3(7): 101-116.
• Derleme Sözlüğü (1993) Cilt VIII, 2. Baskı. Ankara: TDK Yayınları.
• Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
• Güncel Türkçe Sözlük. <https://sozluk.gov.tr/> erişim 29.05.2020.
• Kolukırık, Suat (2011). “Sürgün, Toplumsal Hafıza ve Kültürel Göç: ABD’deki Ahıska Türkleri Üzerine Bir Araştırma”. Bilig, Güz 2011, Sayı 59: 167-190.
• Koriouchkin, Lisa (2009). “Meskhetian Turks and The Regime Of Citizenship in Russia”. Ethnology Volume 48, No. 1 Winter: 39-52.
• Korkmaz, G. E. (2004). Sûrnâmelerde 1582 Şenliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara. Köksal, H. (1991). Güneydoğu illerimizde kirvelik geleneği. II. Uluslararası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri. 20-24 Kasım, Adana: 497-504.
• Kudat, A. (2004). Kirvelik Sanal Akrabalığın Dünü ve Bugünü. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Kurt, Halil ve Mehmet Ali Açıkgöz (2017). “ABD’de Yaşayan Ahıska Türkleri”. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, IV (1): 107-127.
• Nutku, Ö. (1987). IV. Mehmet’in Edirne Şenliği (1675). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Öncül, K. (2019). Kültürleşme Açısından Türk Kültüründe Sünnet. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 7 (20): 123-129.
• Önler, Z. (2014). Cerrahiyetu’l-Haniyye’deki Tıp Terimleri Üzerine. Uluslararası Amasya Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2. Cilt (Edebiyat, Dil, Kültür). Amasya: KIBATEK.
• Örnek, S. V. (1971). Anadolu Folklorunda Ölüm. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Sakallı, E. (2016). Ahıska Edebiyatının Çınarı Mircevat Ahıskalı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sakallı, E. (2019). Ağızlar Arası Etkileşim ve Dil İlişkileri Bağlamında ABD’de Yaşayan Ahıska Türklerinin Ağzı. V. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı, 7-8 Kasım 2019, Adana.
• Sakallı, E. ve D. Özcan (2016). Amerika’da Yaşayan Ahıska Türklerinin Evlenme Âdetleri Üzerine. Milli Folklor 109: 233-240.
• Sevinçli, E. (2006). Şenliklerimiz ve Surnamelerimiz: 1675 ve 1724 Şenliklerine İlişkin İki Surname. Journal of Yaşar University 1(4): 377-416.
• Sunay, S. (2017). “Sûr-ı Hümayun” Defterine Göre 19. Yüzyıl Saray Düğünlerine Dair Bir Değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20 (38): 327-342.
• Terzioğlu, D. (1995). The Imperial Circumcision Festival of 1582: An Interpretation. Muqarnas 12: 84-100. doi:10.2307/1523225
• Tezcan, M. (1982). Tasavvurî Akrabalık ve Ülkemizdeki Uygulama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 15(1): 117-130.
• TDV İslam Ansiklopedisi.<https://islamansiklopedisi.org.tr/sunnet--hitan> erişim 10.06.2020.
• Veyseloğlu, A. P. (1999). Ahıska Türklerinin Dramı. Ankara: Ocak Yayınları.
• Yıldırım, E. (2011). Tunceli Alevilerinde Sünnet ve Kirvelik Geleneği Uygulamaları. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16(2): 83-99.
• Zeyrek, Y. (2001). Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
• <https://afyon.ktb.gov.tr/TR-63449/sunnet-gelenekleri.html> erişim 10.06.2020.
• <https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-63725/sunnet-gelenekleri.html> erişim 10.6.2020
• <https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/amasya/kulturatlasi/sunnet-gelenekler339441> erişim 10.06.2020.
• <http://www.bursakulturturizm.gov.tr/yazdir?B972B043307F43A101850AB7038C6219> erişim 10.06.2020.
• <http://bolu.gov.tr/sunnet-gelenekleri erişim> erişim 10.06.2020.