SÖZLÜ ANLATILARIN BİR DEVAMI OLARAK BATTAL GAZİ FİLMLERİNİN EPİK KARAKTERİ ÜZERİNE TESPİTLER

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 347 - 380, 30.08.2020

Mustafa Metin

Öz

Halk anlatılarının ortak ilkeler etrafında şekillendiğini belirten Axel Olrik tarafından belirlenen epik kurallar, evrensel düzeyde halk anlatılarının taşıması gereken özelliklerin bir özeti olarak kabul edilebilir. Axel Olrik, bu kuralları on beş madde altında toplamış ve birçok halk anlatısı üzerinde bu kuralları tespit etmeye çalışmıştır. Türkiye’de Axel Olrik’in Epik Yasaları; Aşıkpaşazade Tarihi’ne, tiyatro metnine, destanî hikâyeye, karagöz oyununa, romana, mesneviye, Manas destanına uygulanmıştır. Cüneyt Arkın’ın başrollerinde oynadığı Battal Gazi filmleri, Türk sinema tarihine damgasını vurmuş filmlerdendir. Filmlerin bu yönü, filmleri birçok açıdan incelenmeye değer kılmaktadır. Bu çalışmada renkli olarak çekilmiş olan Battal Gazi Destanı, Battal Gazi’nin İntikamı, Savulun Battal Gazi Geliyor, Battal Gazi’nin Oğlu filmleri Axel Olrik’in Epik Yasaları doğrultusunda incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Axel Olrik, Epik yasalar, Battal Gazi filmleri

Kaynakça

• Adıgüzel, S. (1999). Başkurt Destanı Akbuzat’ın Epik Kurallara Göre İncelenmesi. Millî Folklor, S. 44, s. 24-34.
• Arkın, C. (2014). Fakir Gencin Hikâyesi. İstanbul: Epsilon.
• Akyüz, Ç. (2012). Haldun Taner’in ‘Keşanlı Ali Destanı’ ve Axel Olrik’in Epik Yasaları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8, s. 1-11.
• Çelik, M. A. (2015). Türk Kimliğinin İnşasında Türk Sinemasının Rolü-Tarihî Filmler ve Cüneyt Arkın Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çiftçi, F. (2013). Axel Olrik’in Epik Yasaları Işığında Oğuz Kağan Destanı’na Bir Bakış. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 8/4, s. 515-524.
• Çobanoğlu, Ö. (2017). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Sözlü Kültürden Yazılı Kültür Ortamına Geçiş Bağlamında Erken Dönem Osmanlı Tarihlerinden Aşıkpaşazade'nin Epik Karakteri Uzerine Tespitler, Hacettepe Üniveristesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.16, s.65-82.
• Erdoğan, M. (2010). Yazma Kültürüne Ait Bir Metne Epik Yasaların Uygulanması Denemesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 5/3, s. 1198-1217.
• Gül, İ. (2009) Sözlü Anlatılardan Türk Filmlerine Süreklilik Dinamikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülmen, N. (2008). Axel Olric’in Epik Yasaları Işığında ‘Salur Kazanun Evi Yagmalandugı Boyu Beyan Eder’ İsimli Hikâyenin Okunması. Millî Folklor, S. 79, s. 14-20.
• Ong, J. Walter (2014). Sözlü ve Yazılı Kültür, İstanbul: Metis.
• Özcan, T. (1996). Oğuz Kağan Destanı’nın Halk Anlatılarının Epik Kuralları Bakımından İncelenmesi. Millî Folklor, S. 31-32, s. 95-97.
• Özdemir, N. (2012). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker.
• Özön, Nijat (1968). Türk Sineması Kronolojisi (1895-1966). Ankara: Bilgi Yay.
• Tuncel, U. (2013). Axel Olrik’in Halk Anlatılarının Epik Yasaları Bağlamında ‘Ağalık’ Adlı Karagöz Oyunu Çözümlemesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 48, s. 203-240.
• Yılmaz, M. (1999). Manas Destanı’nın Epik Kurallara Göre İncelenmesi (Sagınbay Orozbakov Varyantı, C.1). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, M. (2001). Mem û Zîn’de Epik Kurallar. Folklor/Edebiyat, S. 55, s. 185-201.
• Yılmaz, M. (2009). Hamdi’nin Yûsuf u Züleyhâ Mesnevisi’nin Epik Karakterinin Değerlendirilmesi Üzerine Bazı Tespitler. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 4/8, s. 2444-2461.
• Zariç, M. (2007). Kirdeci Ali Kesikbaş Destanı’nın Metin Merkezli Temel Halkbilimi Kuramları Açısından İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 22, s. 199-216.
• Zariç, M. (2012). Axel Olrik’in Epik Yasaları ve Lord Raglan’ın Kahraman Kalıbı Açısından Ağrıdağı Efsanesi Romanı. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 7/4, s. 3337-3349.