Kirmanckî/Zazakî de Cumleyê Alozî

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 35 - 60, 30.04.2020

Netice Altun Demir

Öz

Armancê na meqale, cumleyê alozî hem hetê sîntaks û hem zî hetê semantîkî ya bêrê îzah keredene û tesnîf kerdene. Cumleyê alozî yew çeşît nîyê û zaf rey yew cumleya sereke yewe zî ya temamkere ra virazîyenê. Bi taybetî cumleyê temamkerî ke sey objeyê cumleya sereke yê zaf yenê vatene û hem hetê sentaks hem zî hetê semantîkî ra zaf çeşîtê înan estê. Reyna, bincumleyê tarîfkerî ke cumleyêke de sey kerdox, objeyo dîrek, objeyo îndîrek ya zî zerfe terîf kene û bincumleyêkê bi fîîlanê modal, ê manîpulatîf û ê espektîfî ra virazîyenê zî cumleyanê alozan vecenê orte. Na meqale de heme tîpê cumleyanê alozan bi awayêko hîra, bi hetkarîya nimûneyanê metnanê nuştekîyan ameyê analîzkerdene.

Abstract

This study aims to analyze and classify the complex sentences in terms of both syntactical and semantical features. There are many kinds of complex sentences and they mostly consist of a main clause and a subordinate clause. The complement clauses which are at the object position of the main clauses are used more and vary both syntactically and semantically. Furthermore, relative clauses which modify a subject, an object, an indirect object in clause; the modals, manipulative verbs and aspective verbs can constitute complex sentences.
In this article, all sorts of the complex sentences are widely researched by the data from the written texts.

Anahtar Kelimeler

Cumleyê alozî, bincumle, kirmanckî, sentaks, semantîk

Kaynakça

• Arslan Y. B. (2005), “Ma uza de qir kerdime”, Vate, h. 4 (24), r. 92.
• Aydogan Î. S. (2013) Guman-1, Demnasî, Hevoksazî, Watesazî û Gotar, Weşanên Lîs, Ankara. rr. 119-160.
• Beytaş A. (2009), “Ziwanê ma”, Vate, h. 13 (33) r.31
• Bülbül M. (2019), “Risteyên aloz di kurmancî da” Humanities Journal of University of Zakho, c. 7, rr. 263-273.
• Bowerman, M. (1979), “The Acquisition of Complex Sentences”, myn. Fletcher P. Garman M. (ed.), Studies in Language Acqusition, Cambridge University Press, rr. 285–305.
• Canşad M. (2009), “Serrî”, Vate, h.13 (33), r. 55.
• Canşad M.(2005), “Bêbextîye” Vate, h. 4, r. 123.
• Canşad M. (2005), “Ez hol zaneno”, Vate, h. 3 (23) r. 19
• Çelker F. (2003), “Rîpelê fiqrayan”, Vate, h. 20, r. 107
• Çem, M. (1998), “Komara Tirkîya û Dêrsim”, Vate, h. 6, r.55.
• Çem M. (2001), “Şairo namdar Sayder”, Vate, h.14, r. 25
• Çem M. (2005), “Demê begîya Çemîşgezekî de, Dêrsim de nasnameyo etnîk”, Vate, h. 3(23), r. 57.
• Çîçek A. A. (2016) Nadîre Guntaş Aldatmaze dir ruportaj, Zazakî.Net. http://www.zazaki.net/haber/nadre-guntas-ziwan-ciqas-ame-suxulnayene,-hende-ciwyeno-2106.htm.
• Darrêz M. (1998), “Standardîzekerdişê Kirdkê ser o çend vateyî”, Vate, h. 6, r. 69
• Diljen H. (2003), “Unîversîteya Uppsala de dersê Kirmanckî (Zazakî)”, Vate, h. 20. r. 72
• Dirihî E. (2010), “Yado”, Vate, h.14 (34), r. 43.
• Dixon R. M. W. (2006), “Complement Clauses and Complementation Strategies in Typological Perspective” myn. Dixon R. M. W. & Aikhenvald A. Y. (ed.), Complementation: A Cross-Linguistic Typology, New York: Oxford University Pres, rr. 1–49
• Ersoz, U. F. (2011), “Ma nekîr kişto, mendo munker”, Newepel, r. 7.
• Espar Î. (1998), “Beyi se bena?”, Vate, h. 4, r. 89.
• Givon, T. (2001) Syntax, An Introduction, Volume I, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam/Philadelphia.
• Gundoğan C. (1998), “Kovara vateyî û têkiliya lehçeyanê Kirdkî ser o”, Vate, h. 4, r. 53.
• Gunduz, D. (1998), “Piro de ma piro dîme”, Vate, h. 6, r.57.
• Gunduz D. (2003), “Ferhengê Mesut Ozcanî ser a”, Vate, h. 20, r. 66
• Gunduz D. (2005), “Weşanxaneyê vateyî yew îhtîyaç bî”, Vate, h. 5 (25), r. 10.
• Işık, M, A. (2012), “Siyamed”, myn. Lezgin, R. Bingol İ, Yıldırım K. (ed.) Edebiyatê Kirmanckî ra nimûneyî: Zazaca edebiyatından Örnekler, Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü r. 495.
• Karakaş H. (2003), “Xopan”, Vate, h. 1, r. 87
• Karakaş H. (2009). “Rînermî”, Vate, h. 13 (33). r.68
• Kurdî A. (2005), “Derûdormeyê Bongilanî ra taye vateyê verênan-II”, Vate, h. 3(23), r. 107
• Kurij S. (2003), “Çewlig de erdlerz”, Vate, h.1, r. 81
• Lîcokic, M. (2005), “Hîrê lacê paşay” Vate, h. 5 (25), r. 90
• Ludwig P. (2013), “Zazaki”. myn. Windfuhr G. (ed.), The Iranian Languages, Routledge, r. 573.
• Malmisanij, M. (2005), “Pîlonê xwi ra vaci “ teslîmbîyayîşê şêx Evdirehîmî çin o”, Vate, h. 5 (25), r.55.
• Matras Y. (2002), “Kurmanji Complementation: Semantic-Typological Aspects In An Areal Perspektive”, myn. Haig G. (ed.), Sprachtypol Univ. Forsch. (STUF), Berlin, h. 55. rr. 49–63.
• Merdimîn W. K. (2005), “Çewlîgî ra seydayo namdar mela Silêmanî Sipenî-I”, Vate, h. 4(24) r. 134.
• Nêşite M. (2005), “To ez zaf eciz kerda, ya mi to zaf kuwa?” Vate, h. 4 (24), r. 167.
• Nêşite M. (2010), “Husê pîre û Mihê Amîna”, Vate, h.14 (34), r. 117.
• Todd T. L. (1985) A Grammar of Dimili also known as Zaza, University of Michigan, r. 109.
• Okçu H. (2009), “Çente”, Vate, h. 13 (33), r. 78
• Ozyûrt H. (2003), “Mi bikîşê, sîyayê mi girê bidê”, Vate, h. 20. r. 78
• Ramchand G. C. (2008) Verb Meaning and the Lexicon, A First-Phase Syntax, Cambridge University Press, Cambridge. r. 163
• Roşan S. (1998), “To ma serferaz kerdî”, Vate, h. 6, r. 62
• Sarigöl A. (2010), “Qazux”, Vate, h. 34, r. 122.
• Septioğlu P. (2017), “Varyantanê vistonika waya hewt birayan ser o yew muqayese”, Dergi Park. c. 3, h, 6. rr. 95-109.
• Sînaye M. (2005), “Televîzyonê dewleta Tirkîya de programê Kirmanckî (Zazakî)”, Vate, h. 3 (23), r. 91.
• Sutpak S. (2010), “Waşta rê Mektûbe”. Vate, h. 14 (34). r. 75
• Uzun M. (1998), “Alfred Nobel û xelata nobelî ya edebîyatî”, Vate, 4. r. 47
• Uzun M. (1998), “Yelge”, Vate, 6. r. 29.
• Uzun M. (2003), “Fekanî Zazakî û problemanî standardîzekerdişî ser o”. Vate, 1. r. 37.
• Yilmaz O. (2010), “Folklorê Dêrsimî ra çend heywanan ser o”, Vate, h. 34, r. 93.
• Zîlan, B. (2017), “Di Kitabê Muhemmedê Şêx Ensarî: “Raro Raşt” û “Melûmatê Dînîye”. Îstanbul, Weşanxaneyê Vateyî. r. 67