Varyantê Qiral Oîdîpusî yê Kirmanckî û Sînorê Nasnameyê Kulturî

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 9 - 28, 30.04.2021

Nadire Güntaş Aldatmaz

Öz

Materyalanê folklorî ra çîyo ke tesîrê kulturan de maneno ra yew zî sanik a. Sanikî bî motîfanê heremîyan xemelîyênê û karakterêde milî gênê. La seba yew sanike merdim nêşîkîno ke vajo aîdê falan miletî ya. Varyantê zafê sanikan hetê şaranê cîya cîyayan ra yenê vatene. Seba ke kokê sanikan doz bibo, seba ke cayê vejîyayîşê sanikan tespit bibo, cigêrayoxan tayê teorî eştê orte la nê teorî, her yew xosero seba tespîtkerdişê kokê varyantan bes nîyê.
Na xebate de varyantê kurdkî (kirmanckî “Qeder” û kirdaskî) yê Qiral Oîdîpusî û Qiral Oîdîpusê yunanan çend hetan ra ameyî pêveronayene, seyyewbinî û ferqê înan ameyî dozkerdene.
Amancê ma no yo ke bi metodê pêveronayîşî ferq û seypêyîya sanika Qiral Oîdîpusê yunanan û yê kurdan kifş bikerê û varyantan ser o tesîrê adet û toreyanê komelî eşkera bikerê.

Anahtar Kelimeler

Qiral Oîdîpus, varyantê sanikan, varyantê kurdan, nasnameyo kulturî

THE KURDISH VARIANTS OF KING OEDIPUS AND THE LIMITS OF CULTURAL IDENTITY

Öz

One of the folklore artifacts where intercultural interaction is frequently seen is tale. Tales can gain a national attribute by being adorned with motifs. However, it is difficult to say that a tale belongs to a certain nation. There are variants of many tales told by various nations, and although many theories have been put forward as a result of the researches to determine the origin and birth place of these variants, none of them alone have been sufficient to explain this situation.
In this study, the differences and similarities between the Greek variant and the Kurdish Kirmanc and Kurmanc variants of King Oedipus are identified by comparing them in several ways.
The aim of the study is to determine the differences and similarities by comparing the Greek variant (King Oedipus) with the Kurdish variants (Qeder) and the Kurmanc variant and to explain the influence of the cultural structure of different societies on the variants.

Anahtar Kelimeler

King Oidipus, Tale variants, Kurdish variants, cultural Identity

Kaynakça

• Abrahams, R. D. (2010). Halkbiliminin Retorikal Teorisi İçin Giriş Sözleri. M. Ö. Oğuz, & S. Gürçayır içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (s. 97-111). Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Aldatmaz, N. G. (2016). Sanıikanê Mamekîye Ra. Diyarbakır: Weşanxaneyê Roşna.
• Aslan, M. (2020). Analîz û Berawirdkirina Varyanta Kurdî ya Çîroka Odîpusî Li Gel Çend Varyantên Din. Folklor û Ziman, 9-34.
• Bascom, W. R. (2010). Folklorun Dört İşlevi. M. Ö. Oğuz, & S. Gürçayır içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (s. 71-87). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Boratav, P. N. (2007). Zaman Zaman İçinde. Ankara: İmge Kitapevi.
• Boratav, P. N. (2017). Folklor ve Edebiyat -II-. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Çifçi, T. (2020). Adıyaman Yöresinden Derlenen "Gurrî û Hûtê Kor" Masalının Rus Yapısalcı Metodu Çerçevesinde Analizi. İnternational Journal of Kurdish Studies, 187-201.
• Dégh, L. (2010). Hikaye Anlatıcılar. M. Ö. Oğuz, & S. Gürçayır içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (s. 211-224). Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Dundes, A. (2009). Antropolog ve Folklorda Karşılaştırmalı Metot. M. Ö. Oğuz, S. Gürçayır, & S. Çalış içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3 (s. 82-101). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Eker, G. Ö., Oğuz, M. Ö., & Özdemir, N. (2003). Dünya Halkbilimi Çalışmaları Tarihi. Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Ewig, U. (2010). Masal, Masal Araştırması ve Masal Derlemesi Üzerine. M. Ö. Oğuz, & S. Gürçayır içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (s. 224-232). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Göçer, A. (2012). Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili, 50-57.
• Jones, E. (2009). Psikanaliz ve Folklor. M. Ö. Oğuz, S. Gürçayır, & S. Çalış içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3 (s. 128-142). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Krappe, A. H. (2010). Folklor ve Mitoloji. M. Ö. Oğuz, & S. Gürçayır içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (s. 137-145). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Sofokles. (2009). Kral Oidipus. İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları.
• Sokolov, Y. M. (2009). Folklor: Tarih ve Kuram. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Sophokles. (2015). Antigone. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sydow, C. W. (2010). Coğrafya ve Masal Ekotipleri. M. O. Öcal, & S. Gürçayır içinde, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (s. 61-71). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Tuncel, B. (2019). Kral Oidipus Önsöz. Sofokles içinde, Kral Oidipus (s. v-xvı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tuncel, P. B. (2009). Kral Oidipus Önsöz. Sofokles içinde, Kral Oidipus (s. 5-18). İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları.