Türkiye’de Faaliyet Gösteren Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Sayı: 637, 49 - 80, 01.03.2018

Ahmet Serhat Uludağ Oğuzhan Ece

Öz

Kaynakların kıt olması ve başta zaman olmak üzere çok çeşitli kısıtların mevcudiyeti örgütleri veya bireyleri, belli aralıklarla söz konusu amaç ve/veya hedeflere ne derece ulaşılıp ulaşılmadığını kontrol etmek maksadıyla performans değerlendirmeye yöneltmektedir. Çok sayıda ve farklı kritere bağlı olarak değişkenlik gösterebilen performansın, ölçülmesi ve sürekli olarak takibi için çok kriterli karar verme yöntemleri oldukça uygun bir yapı sergilemektedir. Bu çalışmada, TOPSIS yöntemi kullanılarak, Türkiye’de faaliyet gösteren ve verilerine ulaşılabilen 28 adet mevduat bankasının, mali tablolarından hareketle 2006-2016 yılları arasındaki finansal performansları 7 ana başlık altında toplanan 49 alt kritere göre değerlendirilmiştir. Analizde mevduat bankaları; kamu, özel ve yabancı sermayeli mevduat bankaları olmak üzere 3 ana grup şeklinde sınıflandırılmıştır. Yapılan tüm gruplandırmalarla, grup üyelerinin gelecek projeksiyonlarına rehberlik etmek ve daha hassas bir değerlendirme yapabilmelerine yardımcı olmak hedeflenmiştir. Bu doğrultuda sonuçlar, grafik ve tablolar halinde sunularak yorumlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, TOPSIS, Finansal Performans Değerlendirme, Mevduat Bankaları

Evaluating the Financial Performance of the Deposit Banks Operating in Turkey Using TOPSIS Method

Öz

The scarcity of resources and the existence of a wide variety of constraints, particularly time, lead organizations or individuals to make performance evaluations in order to check at regular intervals whether the objectives and/or goals have been reached. Multi-criteria decision making methods are quite suitable for measuring and following up performance that is high in number and varies depending on different criteria. In this study, performances of deposits banks operating in Turkey have been evaluated according to 49 sub-criteria under 7 main heading derived from financial statements for the years between 2006-2016 using TOPSIS method. In the analysis, deposit banks have been classified in 3 main groups; public, private and foreign capital deposit banks. We have aimed to guide future projections of group members and to help in making more sensitive evaluation with this grouping. In accordance with this purpose, the results are presented and interpreted in graphics and tables

Anahtar Kelimeler

Multi-criteria Decision Making, TOPSIS, Financial Performance Evaluation, Deposit Banks

Kaynakça

• AKBULUT, Ramazan ve Ömer F. RENÇBER; (2015), “BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı , ss.117-136.
• AKKOÇ, Soner ve Kemal VATANSEVER; (2013), “Fuzzy Per- formance Evaluation with AHP and Topsis Methods: Evidence from Turkish Banking Sector after the Global Financial Crisis
• Eurasian Journal of Business and Economics, 6 (11), pp. 53- AKYÜZ, Yılmaz, Tunga BOZDOĞAN ve Emin HANTEKİN; (2011), “TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın
• Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversi- tesi, İ.İ.B.F. Dergisi, C.X III, S.I, ss.763-792. ARICAN, Erişah ve Başak TANINMIŞ YÜCEMEMİŞ; (2016)
• “Ekonomik Gelişmeler ve Seçilmiş Göstergelerle Türkiye’de Bankacılık Sektörü”, İktisadi Araştırmalar Vakfı, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 28, ss.44-51.
• AYTEKİN, Sinan ve Şakir SAKARYA; (2013), “BİST’de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi İle Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, ss.30-47.
• BAKIRCI, Fehim, Seyedhadi ESLAMİAN SHİRAZ ve Ali SAT- TARY; (2014), “BIST’da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sek- töründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans
• Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması”, Ege Aka- demik Bakış, 14 (1), ss.9-19.
• BAKIRCI, Fehim; (2006), Üretimde Etkinlik ve Verimlilik Ölçü- mü, Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama, İstanbul: Atlas Yayınları, 1. Baskı.
• BDDK, Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri Eylül , TBSGG/16430tbs_temel_gostergeler_doc_turkce.pdf, (Erişim Tarihi: 22.02.2018).
• CHEN, Chen-Tung; (2000), “Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment”, Fuzzy Sets and Systems, 114, pp.1-9.
• CHEN, S-J. and C-L, HWANG, (1992). Fuzzy Multiple Attribute
• Decision Making, Springer-Verlag. COOPER, W.W., Shanling LI, L.M. SEIFORD, Kaoru TONE, R.M. THRALL and J. ZHU; (2001), “Sensitivity and stability analysis in DEA: Some recent developments”, Journal of Pro- ductivity Analysis, 15, pp. 217-246.
• ÇELEN, Aydın; (2014), “Evaluating the Financial Performance of Turkish Banking Sector: A Fuzzy MCDM Approach”, Journal of Economic Cooperation and Development, 35 (2), pp. 43-70.
• ÇONKAR, Kemalettin, Cemal ELİTAŞ ve Gökhan ATAR; (2011)
• “İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi’ndeki (XKURY) Firmaların Finansal Performanslarının Topsis Yöntemi İle Ölçümü ve Ku- rumsal Yönetim Notu İle Analizi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 61 (1), ss.81-115.
• ÇOŞKUN, M.Necat, Hakan Naim ARDOR, A.Hakan ÇERMİKLİ, H.Ozan ERUYGUR, Fahriye ÖZTÜRK, İbrahim TOKATLIOĞLU, Gökhan AYKAÇ, Tolga DAĞLAROĞLU; (2012), Türkiye’de Bankacılık Sektörü Piyasa Yapısı, Firma
• Davranışları ve Rekabet Analizi, Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul, Yayın No: 280. DEMİRELİ, E; (2010), “TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme
• Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5:1, ss.101-112. DOĞAN, Mesut; (2013), “Measuring Bank Performance with
• Gray Relational Analysis: The Case of Turkey”, Ege Academic Review, 13 (2), ss.215-225. DUMANOĞLU, Sezai ve Nuray ERGÜL; (2010), “İMKB’de
• İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 48, ss.101-111. DUMANOĞLU, Sezai; (2010), “İMKB’de İşlem Gören Çi- mento Şirketlerinin Mali Performansının TOPSIS Yöntemi İle
• Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XXIX, Sayı II, ss.101-111. DYSON, R.G., R. ALLEN, A.S. CAMANHO, V.V. PODINOVS- KI, C.S. SARRICO and E.A. SHALE; (2001), “Pitfalls and proto- cols in DEA”, European Journal of Operational Research. 132, pp. 245-259.
• ECE, Nalan ve Funda ÖZDEMİR; (2011), “Halka Açık Finansal Kiralama ve Faktoring Şirketlerinin Performans Ölçümü ve Analizinde Kullanılan EVA ve TOPSİS Yöntemlerinin Hisse Senedi Değerleri ile Karşılaştırmalı Analizi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 48 (561), ss.83-95.
• ERGÜL, Nuray ve Veli AKEL; (2010), “Finansal Kiralama Şirketlerinin Finansal Performansının TOPSIS Yöntemi İle An- alizi”, MÖDAV, 3, ss.91-118. ERGÜL, Nuray; (2014), “BİST- Turizm Sektöründeki Şirketlerin
• Finansal Performans Analizi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), ss.325-340. GINEVICIUS, Romualdas ve Valentinas PODVEZKO; (2008)
• “Multicriteria Evaluation of LITHUANIAN Banks From The Per- spective of Their Reliability for Clients”, Journal of Business Economics and Management, 9 (4), pp. 257-267.
• KARĞIN, Mahmut; (2010), “Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve İdeal Çözüme Yakınlığa Göre Sıralama Yapma Yöntemleri ile Tekstil Sektöründe Finansal Performans Ölçümü”, Celal Bayar Sosyal Bilimler, Cilt 8, Sayı 1, ss.195-216. KEŞ, Yusuf ve Burcu Fikriye Turgut; (2015), “Kültür ve Sanatın
• Yansıması Para Tasarımı “Osmanlı Son Dönemi Kaimeleri ve Cumhuriyet’in İlk Emisyonları”, Medeniyet ve Sanat, 1 (2), ss.31-47. MANDIC, Ksenija, Boris DELIBASIC, Snezana KNEZEVIC and Sladjana BENKOVIC; (2014), “Analysis of the financial param- eters of Serbian banks through the application of the fuzzy AHP and TOPSIS methods”, Economic Modelling, 43, pp. 30-37.
• ORAL, Ceren; (2016), “Evaluating The Financial Performances Of Privately Owned Deposit Banks In Turkey By Topsis Meth- od”, Journal Of Business Research Turk, 8 (1), pp. 448-455.
• ÖMÜRBEK, Nuri ve Yasin MERCAN; (2014), “İmalat Alt Sek- törlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi”, Çankırı Karatekin Üniversite- si İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), ss.237-266. ÖZDEMİR, Aslı ve Erhan DEMİRELİ; (2013), “Mevduat
• Bankalarının Performansının ANP-TOPSIS ve ANP-VIKOR Bütünleşik Yaklaşımlarıyla Karşılaştırmalı Analizi: Borsa İstanbul (XU Banka) Üzerine Bir Uygulama”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50 (584), ss.59-80. SALDANLI, Arif ve İbrahim SIRMA; (2014), “Topsis Yönteminin
• Finansal Performans Göstergesi Olarak Kullanılabilirliği”, Mar- mara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11 (41), ss.185.202. SEÇME, N. Yalçın, Ali BAYRAKDAROĞLU ve Cengiz KAHRA- MAN; (2009), “Fuzzy performance evaluation in Turkish Bank- ing Sector using Analytic Hierarchy Process and TOPSIS”, Ex- pert Systems with Applications, 36, pp. 11699-11709.
• SEDAGHAT, Maedeh; (2012), “A Productivity Improvement
• Evaluation Model By Integrating AHP, TOPSIS and VIKOR Methods Under Fuzzy Environment (Case Study: Stateowned, Partially Private and Private Banks in IRAN)”, Economic Com- putation and Economic Cybernetics Studies and Research / Academy of Economic Studies, 47 (1), pp. 235-259. SIEW, L.Weng, Liew Kah FAI and Lam Weng HOE; (2017)
• “Evaluation on the Financial Performance of the Malaysian Banks with TOPSIS Model”, American Journal of Service Sci- ence and Managemet, 4 (2), pp.11-16. SOBA, Mustafa, Fatma AKCANLI ve Işıl EREM; (2012)
• “İMKB’ye Kayıtlı Seçilmiş İşletmelere Yönelik Etkinlik Ölçümü ve Performans Değerlendirmesi: Veri Zarflama Analizi ve TOP- SIS Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, ss.229-243. TBB, Türkiye’de Bankacılık Sektörü Gelişim Raporu 2013-2017
• Mart, https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/7453/
• Turkiye%27de_Bankacilik_Sektoru_2013-2017_Eylul.pdf (Erişim Tarihi: 22.02.2018).
• TOPALOĞLU, Emre Esat; (2014), “Finansal Krizlerin BİST
• Metal Eşya, Makine Endeksi’nde Faaliyet Gösteren Firmaların Mali Performanslarına Etkisinin TOPSIS Yöntemi İle Ölçülme- si”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, ss.286-305. TÜRKMEN, Sibel Yılmaz ve Gülcan ÇAĞIL; (2012), “İMKB’ye
• Kote Bilişim Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Maliye Finans Yazıları, (95), ss.59-78. UYGURTÜRK, Hasan ve Turhan KORKMAZ; (2012), “Finansal
• Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygu- lama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7 (2), ss.95-115. WANKE, Peter, Md. Abul Kalam AZAD, C.P.BARROS and Ab- dollan HADI-VENCHEH; (2016), “Predicting performance in
• ASEAN banks: an integrated fuzzy MCDM–neural network ap- proach”, Expert Systems, 33 (3), pp. 213-230. YAYAR, Rüştü ve Halid Velid BAYKARA; (2012), “TOPSIS Yön- temi ile Katılım Bankalarının Etkinliği ve Verimliliği Üzerine Bir Uygulama”, Business and Economics Research Journal, 3 (4), pp. 21-42.