KLR “Mutlak Sinyal” Yaklaşımına Göre Türkiye Ekonomisine İlişkin Kriz Öngörüsü

Yıl 2016, Sayı: 617, 23 - 53, 01.07.2016

C. Yenal Kesbiç Özlem Dündar Ata Devrim

Öz

Kaminsky, Lizondo ve Reinhart (KLR) tarafından 1998 yılında geliştirilen bu çalışmada kısaca “KLR Sinyal” yaklaşımı olarak ifade edilen yaklaşımın, 1990’lı yıllardan itibaren finansal krizlerin yaygınlaşması neticesinde, ülkelere ve zamana göre farklılık gösteren çok sayıda çalışmada uygulandığı ve yeterince iyi bilindiği söylenebilmektedir. Bu çalışmada “KLR Sinyal” yaklaşımından bir açıdan farklı olan ve KLR “Mutlak Sinyal” yaklaşımı olarak isimlendirilen yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir. “KLR Sinyal” yaklaşımında kriz döneminden 24 ay öncesinde krizi önceleyen herhangi bir sinyal, doğru sinyalin ölçütüdür. “Mutlak Sinyal” yaklaşımında ise, kriz dönemi olarak belirlenen yıl ve ayın, 24 ay öncesindeki tam olarak aynı ay için alınan sinyal dikkate alınmakta, diğer sinyaller göz ardı edilmektedir. Bu noktada diğer çalışmalarda iyi performans göstermiş göstergelere çalışmada çoğunlukla yer vererek ve bu göstergeleri nispeten daha katı bir teste tabi tutarak, performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada göstergelere ilişkin 2004:01-2015:12 dönemine ait aylık verilerden yararlanarak uygulanan analiz sonucunda; Türkiye ekonomisinin ileriki yıllarda kriz ile karşılaşma ihtimalinin; hem Bileşik Öncü Gösterge Endeksi sonuçlarına göre hem de “Mutlak Sinyal” yaklaşımı açısından reel efektif döviz kuru ve sanayi üretim endeksinin, “KLR Sinyal” yaklaşımı açısından ise, reel efektif döviz kuru, sanayi üretim endeksi ve rezerv yeterliliğinin sinyallerine göre var olduğu söylenebilir

Anahtar Kelimeler

KLR Sinyal Yaklaşımı, KLR “Mutlak Sinyal” Yaklaşımı, Küresel Kriz, kriz öngörüsü, ekonomik göstergeler.

Crisis Forecast for Turkish Economy Using KLR “Absolute Signal” Approach

Öz

The approach developed by Kaminsky, Lizondo and Reinhart (KLR) in 1998 denoted shortly as “KLR Signal” approach in this study has been applied in various studies for a number of countries and time periods and has been sufficiently well known as a result of proliferation of financial crisis from the ‘90s. In this study, a new approach differing from “KLR Signal” approach by one aspect and named as KLR “Absolute Signal” approach has been developed. In “KLR Signal” approach, any signal within 24 months preceding the crisis is the criteria for the right signal. In “Absolute Signal” approach, the signal received for the exact month and year 24 months before the month and year specified as crisis period has been considered, the rest of the signals have been neglected. In this respect, we have aimed at evaluating performances of indicators considering mostly the indicators which have performed well in preceding studies and subjecting these indicators to a relatively more strict test. In the study, as a result of the applied analysis to monthly data for the 2004:01-2015:12 period, we say that there is a possibility that Turkish economy may encounter a crisis in the following years according to both the results of the Composite Index of Leading Indicators and the signals of real effective exchange rate and industrial production index in terms of “Absolute Signal” approach and the signals of real effective exchange rate, industrial production index and reserve sufficiency in terms of “KLR Signal” approach.

Anahtar Kelimeler

KLR Signal Approach, KLR “Absolute Signal” Approach, global crisis, crisis foresight, economic indicators.

Kaynakça

• ABIAD, Abdul; (2003), ”Early Warning Systems: A Survey and a Regime-Switching Approach”, IMF Working Paper, No. WP/03/32, (Washington: International Monetary Fund), pp. 1-60.
• ALTINTAŞ, Halil ve Bülent, ÖZ; (2007), “Para Krizlerinin Sinyal Yaklaşımıyla Öngörülebilirliği: Türkiye Uygulaması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), ss.19-44.
• ANDREOU, Irène; DUFRÉNOT, Gilles; SAND-ZANTMAN, Alain and Aleksandra, ZDZIENICKA-DURAND; (2009), “A Forewarning Indicator System for Financial Crises: the Case of Six Central and Eastern European Countries”, Journal of Economic Integration, 24 (1), pp. 87-115.
• ARIAS, Guillaume and Ulf, G. ERLANDSSON; (2005), “Improving Early Warning System with A Markov Switching ModelAn Application to South-East Asian Crises”, C.E.F.I Working Paper,0502, pp. 1-35.
• AVCI, Muhammet, Ali ve Nasuh, Oğuzhan, ALTAY; (2013), “Finansal Krizlerin Sinyal Yaklaşımı ile Öngörülmesi: Türkiye, Arjantin, Tayland ve İngiltere için Bir Analiz”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, ss. 47-58.
• BABECKỲ, Jan; HAVRÁNEK, Tomáš; MATĚJŮ, Jakup; RUSNÁK, Marek; ŠMÍDKOVÁ, Kateřina and Bořek, VAŠÍČEK; (2012), “Banking, Debt, and Currency Crises Early Warning Indicators for Developed Countries”, European Central Bank Working Paper Series, 1485, pp. 1-43.
• BERG, Andrew and Catherine, PATTILLO; (1999a), “Predicting Currency Crises: The Indicators Approach and an Alternative”, Journal of International Money and Finance, 18 (4), pp. 561- 586.
• BERG, Andrew and Catherine, PATTILLO; (1999 b), “Are Currency Crises Predictable? A Test”, IMF Staff Papers, 46 (2), Washington DC, pp. 107-138.
• BERG, Andrew; BORENSZTEIN, Eduardo; PATTILLO, Catherine; (2004), “Assessing Early Warning Systems: How Have they Worked in Practice?” IMF Working Paper, No. WP/04/52, (Washington: International Monetary Fund), pp. 1-43.
• BRUGGEMANN, Axel and Thomas, LINNE; (2002), “Are the Central and Eastern European Transition Conuntries Still Vulnerable to a Financial Crisis? Result From the Signal Approach”, Bank of Finland, Institute for Economies in Transition Discussion Papers, (5), pp.1-24.
• BUSSIERE, Matthieu and Marcel, FRATZSCHER; (2002), “Towards a New Early Warning System of Financial Crises”, European Central Bank Working Paper Series,145, pp. 4-66.
• CANDELON, Bertrand; DUMITRESCU, Ivona, E. and Christophe, HURLIN; (2010), “Currency Crises Early Warning System: Why They Should Be Dynamic”, http://www.personeel. unimaas.nl/b.candelon/paper31.08.10.pdf, pp. 2-38.
• CIARLONE, Alessio and Giorgio, TREBESCHI; (2006), “Designing An Early Warning System for Debt Crises”, Bank of Italy Temi di Discussione Working Paper, 588, pp. 1-25.
• ÇEŞMECİ, Özge ve Özlem, A. , ÖNDER; (2008), “Determinants of Currency Crises in Emerging Markets”, Emerging Markets Finance and Trade, 44 (5), pp. 54-67.
• DAVIS, Philip, E. and Dilruba, KARIM; (2008), “Comparing Early Warning System for Banking Crises”, Journal of Financial Stability, Elsevier, 4(2), pp. 89-120.
• DEĞİRMEN, Süleyman; ŞENGÖNÜL, Ahmet ve İsmail, TUNCER; (2006), “Kriz Erken Uyarı Sinyalleri Olarak Reel Ekonomi Göstergeleri”, (edit.) Halil Seyidoğlu, Rıfat Yıldız, Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, ss. 465-498.
• DORUK, Tuğsal; (2014), Gölge Bankacılık ve Türkiye, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, Yayın No: 300, İstanbul.
• EDISON, Hali, J. ; (2000), “Do Indicators of Financial Crises Work? An Evaluation of An Early Warning System”, International Finance Discussion Papers, 675, pp. 2-75.
• EDISON, Hali, J. ; (2003), “Do Indicators of Financial Crises Work? An Evaluation of an Early Warning System”, International Journal of Finance and Economics, 8 (1), pp.11-53.
• EICHENGREEN, Barry; ROSE, Andrew and WYPLOSZ, Charles; (1996), “Exchange Market Mayhem: The Antecedents and Aftermath of Speculative Attacks”, Economic Policy (21), pp. 249-312.
• GERNI, Cevat; EMSEN, Selçuk, Ö. ve Kemal, M. , DEĞER; (2005), “Erken Uyarı Sistemleri Yoluyla Türkiye’deki Ekonomik Krizlerin Analizi”, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2, ss. 39-62.
• GORTON, Gary, B. ; (2008), “The Subprime Panic”, National Bureau of Economic Research (NBER) Working Paper Series No: 14398, National Bureau of Economic Research, http:// www.nber.org, ss.1-38.
• GÜRLER, Alper ve Duygu, KAPLAN, “Türkiye İçin Erken Uyarı Endeksi Önerileri”, VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi, 26-27 Mayıs 2005, ss. 3-18, Erişim tarihi: 25.12.2013, http://www.ekonometridernegi.org/ bildiriler/bildiriler.htm.
• FOSTER, Bellamy, J. ; (2008), “Durgunluk Kriz ve Emek”, (Çev.) Hakan Tanıttıran (derleyen), Barış Baysal, Çiğdem Çidamlı, Deniz Şimşek, Levent Aydeniz Hakan, Neoliberalizm ve Kriz, Birinci Basım, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
• HEUN, Michael and Torsten, SCHLINK; (2004), “ Early Warning Systems of Financial Crises-Implementation of A Currency Crisis Model for Uganda”, HFB-Business school of Finance & Management Sonnemannstr, pp. 1-60.
• HİÇ, Mükerrem; (2009). Küresel Ekonomik Kriz ve Türkiye, Küresel Finansal Kriz, Küresel Resesyon, İleriki Yıllarda Muhtemel Gelişmeler ve Krizin Türkiye Ekonomisine Etkileri, Beykent Üniversitesi Yayınları.
• KAMINSKY, Graciela, L. ; LIZONDO, Saul and Carmen, M. , REINHART; (1998), “Leading Indicators of Currency Crises”, IMF Staff Papers, 45 (1), pp.1-47.
• KAMINSKY, Graciela L. and Carmen, M. , REINHART; (1999), “The Twin Crises: The Causes of Banking and Balance-of-Payments Problems”, The American Economic Review, 89 (3), pp. 473-500.
• KARAÇOR, Zeynep ve Volkan, ALPTEKİN; (2006), “Finansal Krizlerin Önceden Tahmin Yoluyla Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği”, Yönetim ve Ekonomi, 13(2), ss. 238-256.
• KARAKAYALI, Hüseyin ve Ferhan, SAYIN; (2010), “Öncü Göstergeler Yaklaşımıyla Türkiye’de 2008 Krizinin Değerlendirilmesi”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 47(546), ss. 33-46.
• KAYA, Abdülkadir; GÜLHAN, Ünal ve Bener, GÜNGÖR; (2013), “Finansal Kriz Öngörüsünde Sinyal Yaklaşımının Etkinliği: 2008 Finansal Kriz Örneği”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (5), ss.129-147.
• KAYA, Vedat ve Ömer, YILMAZ; (2007), “Para Krizleri Öngörüsünde Logit Model ve Sinyal Yaklaşımının Değeri: Türkiye Tecrübesi”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2007/1, ss. 1-16.
• KAZGAN, Gülten; (2012). Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929- 2009) “Ekonomi Politik” Açısından Bir İrdeleme, Genişletilmiş Üçüncü Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• KRZNAR, Ivo; (2004), “Currency Crisis: Theory and Practice with Application to Croatia”, Croatian National Bank, pp. 1-46.
• LESTANO, Lestano; JACOBS, Jan and H. , Kuper, GERARD; (2003), “Indicators of financial crises do work! An early-warning system for six Asian countries”, https://ideas.repec.org/p/wpa/ wuwpif/0409004.html, Erişim tarihi: 14.04.2016, pp. 1-39.
• MENDOZA, Enrique G. and Vincenzo, QUADRINI; (2010), “ Financial Globalization, Financial Crises and Contagion”, Journal of Monetary Economics 57, pp. 24-39.
• MISHKIN, Frederic S. ; (2001), “Financial Policies and The Prevention of Financial Crises in Emerging Market Countries”, Working Paper No: 8087, National Bureau of Economic Research http://www.nber.org, pp. 1-40.
• MISHKIN, Frederic S. ; (2009), “Is Monetary Policy During Financial Crises”, National Bureau of Economic Research (NBER) Working Paper No:14678, National Bureau of Economic Research http://www.nber.org, pp.1-15.
• OBSTFELD, Maurice and Kennet, ROGOFF; (2009), “Global Imbalances and the Financial Crisis: Products of Common Causes”, Asia Economic Policy Conference, http://elsa.berkeley.edu/~obstfeld/globalimbalances2010.pdf, pp. 131-172.
• PERELMAN, Michael; (2008), “Kriz Hakkında Nasıl Düşünülmeli”, (Çev.) Hakan Tanıttıran (derleyen), Barış Baysal, Çiğdem Çidamlı, Deniz Şimşek, Levent Aydeniz Hakan, Neoliberalizm ve Kriz, Birinci Basım, İstanbul, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2008.
• RACARU, Irina; COPACIU, Mihai and Ion, LAPTEACRU; (2006), “Early Warning Systems on Currency Crises”, National Bank of Romania, Occasional Papers, 5, pp. 5-42.
• SARAÇOĞLU, Bedriye; YİĞİDİM, Arslan; DEMİR, Ahmet; DUMAN, Sibel ve Şenay, AÇIKGÖZ; (2005), “Finansal Kriz Öncü Göstergeleri ve Türkiye Finansal Kırılganlık Endeksi”, Muğla Üniversitesi İİBF ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca hazırlanan “Para Teorisi ve Politikasında Son Gelişmeler Sempozyumu II”, ss.427-460.
• ŞEN, Ali; (2006), “Parasal Krizlere Neden Olan Faktörler: Türkiye Örneği”, Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 9, ss.1-21.
• TABB, William, K. ; (2008), ABD Kapitalizmin Finansal Krizi, (Çev.) Hakan Tanıttıran (derleyen), Barış Baysal, Çiğdem Çidamlı, Deniz Şimşek, Levent Aydeniz Hakan, Neoliberalizm ve Kriz, Birinci Basım, Kalkedon Yayıncılık, İstanbul.
• TINAKORN, Pranee; (2007), “Indicators and Analysis of Vulnerability to Currency Crisis: Thailand”, Recent Financial Crises: Analysis, Challenges and Implications, (ed.) Lawrence R. Klein, Tayyeb Shabbir, Edward Elgar Publishing, Massachusetts, pp. 69-120.
• TOPCU, Ayhan ve Can, O. , MUTAN ; (2009), “Hisse Senedi Piyasası Çalkantıları İçin Erken Uyarı Sistemi: Türkiye Örneği”, İstatistikçiler Dergisi 2, ss. 37-47.
• TOSUNER, Ayhan; (2005), “Finansal Krizler ve Kırılganlık: Türkiye İçin Bir Erken Uyarı Sistemi Denemesi”, İktisat İşletme ve Finans, 20 (235), ss. 42-61.
• TRUNIN, Pavel; (2012), “The Use of Signal Approach to Development of Early Warning Indicators of Financial Turmoil in Russia”, http://www.iep.ru/files/RePEc/gai/wpaper/0027Trunin.pdf.
• URAL, Mert ve Nilgün, ACAR BALAYLAR; (2007), “Bankacılık Sektöründe Yüksek Risk Alımı ve Baskı İndeksleri”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(549), ss. 47-57.
• UYGUR, Ercan; (2001), “Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri”, Tartışma Metinleri, No: 2001/1, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara, ss. 3-40.
• UZUN, Meral, A. ; (2006), “Latin Amerika’da Yaşanan Finansal Krizlerin Kriz Erken Uyarı Göstergeleri Açısından Değerlendirilmesi”, (edit.) Halil Seyidoğlu, Rıfat Yıldız, Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, ss. 211-236.
• WEAVER, Karen; (2008), “The Sub-Prime Mortgage Crisis: A Synopsis”, Global Securitisation and structured Finance, Deutsche Bank, pp. 22-31.
• YELDAN, Erinç; (2013), “Kapitalizmin Yeniden Finansallaşması ve Kriz: Öğrenilenler, Unutturulmak İstenenler”, (Edit.) Hale Balseven, Fuat Ercan, Kriz ve Türkiye Aşınan Teoriler, Phoenix Yayınevi, Ankara, ss. 95-108.
• ZHUANG, Juzhong and Malcolm, J. , DOWLING; (2002), “Causes of the 1997 Asian Financial Crisis: What Can an Early Warning System Model Tell Us?”, Asian Development Bank ERD Working Paper Series, No. 26, pp. 1-29.