Seçilmiş MakroekonomikDeğişkenlerle Hisse Senedi FiyatlarıArasındaki İlişki: Türkiye ÜzerineAmpirik Bir İnceleme

Yıl 2016, Sayı: 616, 61 - 74, 01.06.2016

Metin Coşkun , Kasım Kiracı Usman Muhammed

Öz

Hisse senedi fiyatlarını etkileyen makroekonomik göstergelerin tespit edilmesi hem yatırımcılar (bireysel/kurumsal) hem de ülkeler açısından son derece önemlidir. Bu sayede piyasa oyuncuları karar alır ve bu kararlara uygun stratejiler geliştirebilirler. Bu çalışmada Türkiye’de hisse senetleri fiyatları ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki, küresel finans krizinin başladığı 2007-2008 yıllarını da dâhil edecek şekilde incelenmiştir. Çalışmada söz konusu değişkenlerle ilgili güncel verilerden yararlanılması ve küresel finans krizinin yaşandığı yılları da kapsaması, değişkenler arasındaki ilişkiler arasında anlamlı farklılıkların olup olmadığının tespit edilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada aynı zamanda birden fazla yöntemin kullanılması söz konusu değişkenler arasındaki ilişkinin çok yönlü olarak irdelenmesi bakımından son derece önemlidir. Çalışmada Türkiye ekonomisi için 2005:01-2015:09 dönemine ilişkin aylık verilerden yararlanılmıştır. Çalışma kapsamında BİST (Borsa İstanbul Endeksi) ile faiz oranı, döviz kuru, ihracat miktarı, ithalat miktarı, sanayi üretim endeksi ve altın fiyatı değişkenleri arasındaki ilişki nedensellik testi ve etki tepki fonksiyonu aracılığıyla incelenmiştir. Çalışmanın sonuçları BİST’ten sanayi üretim endeksine (SÜE), ihracat ve ithalata tek yönlü bir nedensellik ilişkisi belirlenmiştir. Buna ek olarak döviz kurundan (DK) BİST’e doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hisse Senedi Fiyatı, Makroekonomik Göstergeler, Granger Nedensellik

Relationship Between Stock Prices and Selected Macroeconomic Variables: An Empirical Study

Öz

Detecting macroeconomic determinants of stock prices are extremely important for investors (individual/corporate) and countries. In this way, stock market players can easily make decisions and develop appropriate strategies. This study investigates the relationship between macroeconomic variables and stock index in the period including the start of the global financial crisis in 2007-2008 in Turkey. In this study, using current data related to mentioned variables and including the years of the global financial crisis are important for determining whether there are significant differences between variables. We have used monthly data for the period from 2005:01 to 2015:09 for Turkish economy. Within the scope of the study, the relationship between BIST (Istanbul Stock Exchange Index) and the interest rate, exchange rate, the exports and imports, industrial production index and gold price has been examined through causality test and impulse response function. The results of the study support the presence of one-way causality from BIST to Industrial production index (IPI), export and import. In addition, they support the presence of one-way causality from exchange rate (DK) to BIST.

Anahtar Kelimeler

Share Price, Macroeconomic Indicators, Granger Causality

Kaynakça

• ABDALLA, Issam S.A. and MURINDE, Victor; (1997), “Exchange rate and stock price interactions in emerging financial markets: evidence on India, Korea, Pakistan and the Philippines”, Applied Financial Economics, pp. 25-35.
• ABUGRI, A. Benjamin, (2008), “Empirical relationship between macroeconomic volatility and stock returns: Evidence from Latin American markets.” International Review of Financial Analysis, Cilt 17, 2, pp.396-410.
• AKTAŞ, Cengiz; (2009), “Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 35-47.
• AKTAŞ, Metin ve AKDAĞ, Saffet; (2013), “Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları ile İlişkilerinin Araştırılması”. International Journal Social Science Research. ss. 50-67.
• ALBENI, Mesut; DEMIR, Yusuf, (2005), “Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (IMKB Uygulamalı).” Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, ss. 1-18.
• ALBENİ, Mesut ve DEMİR, Yusuf; (2005), “Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İMKB Uygulamalı)”, Muğla Üniversitesi, SBE DERGİSİ, ss. 1-18.
• ALTINTAŞ, Halil, TOMBAK, Figen, (2011), “Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008.” Anadolu Üniversitesi Ekonomi Kongresi II, ss.1-21.
• APERGIS, Nicholas and ELEFTHERIOU, Sophia; (2002), “Interest rates, inflation, and stock prices: the case of the Athens Stock Exchange”, Journal of Policy Modeling, pp. 231–236.
• BAHMANI-OSKOOEE, Mohsen and SOHRABIAN, Ahmad; (1992), “Stock prices and the efective exchange rate of the dollar”, Applied Economics, pp. 459-464.
• BOZKURT, Hilal; (2007), Zaman Serileri Analizi. Bursa : Ekin Kitabevi.
• CIHANGIR, Mehmet; KANDEMİR, Tuğrul, (2010), “Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma (Kasım 2000 ve Şubat 2001 Finansal Krizleri Üzerine Değerlendirme ve Gözlemler).” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, ss. 257-296.
• DEMIRAY, Deniz Balak; (2013), “Döviz Kurlarına Moneter Yaklaşım ve Türkiye İçin Alternatif Bir Uygulama (Johansen Çok Denklemli Koentegresyon Analizi)”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 13 (2) 2013, Cilt 13, II, ss. 65-86.
• ENDERS, Walter; (1995), “Applied econometric time series”. New York : John Wiley & Sons.
• ERDEM, Cumhur, ARSLAN, Cem Kaan ve ERDEM, Meziyet Sema; (2005), “Effects of macroeconomic variables on Istanbul stock exchange indexes”. Applied Financial Economics. pp. 987–994.
• EVDS, T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. 2015. T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi
• (EVDS). [Çevrimiçi] 15 Aralık 2015. http://evds.tcmb.gov.tr/cbt. html.
• GAN, Christopher; (2006), “Macroeconomic Variables And Stock Market Interactions: New Zealand Evidence”. Investment Management and Financial Innovations. pp. 89-101.
• GENÇTÜRK, Mehmet; (2009), “Finansal Kriz Dönemlerinde Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi”. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences. ss. 129-7-136.
• GESKE, Robert and ROLL, Rıchard; (1983), “The Fiscal and Monetary Linkage between Stock Returns and Inflation”. The Journal Of Finance. March 1983, pp. 1-33.
• HATEMI–J, Abdulnasser and MANUCHEHR, Irandoust; (2002), “On the causality between exchange rates and stock prices: A note”. Bulletin of Economic Research . 54 (2) 2002, pp. 197-203.
• HOSSEINI, Seyed Mehdi, AHMAD, Zamri and Lai, YEW Wah. 2011. “The Role of Macroeconomic Variables on Stock Market Index in China and India”. International Journal of Economics and Finance. pp. 233-243.
• HUMPE, Andreas and MACMILLAN, Peter; (2009), “Can macroeconomic variables explain long-term stock market movements? A comparison of the US and Japan”. Applied Financial Economics. pp. 111–119.
• IBRAHIM, Mansor H; (1999), “Macroeconomic Variables and Stock Prices in Malaysia: An Empirical Analysis”. Asian Economic Journal. pp. 219-231.
• İŞCAN, Erhan; (2010), “Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”. Maliye Dergisi. Ocak-Haziran, ss. 607-617.
• JR, ROBERT D. Gay, (2011). “Effect of macroeconomic variables on stock market returns for four emerging economies: Brazil, Russia, India, and China”. International Business & Economics Research Journal. pp. 1-8.
• KARACA, Orhan; (2011), “Türkiye'de Enflasyon-Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 4 (2) ss. 247-255.
• KAUL, Gautam; (1987), “Stock Returns And Inflation The Role of the Monetary Sector”. Journal of Financial Economics. pp. 253-276.
• KAYA, Vahdet, ÇÖMLEKÇI, İstemi, KARA, Oğuz, (2013), “Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002–2012 Türkiye Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 356, ss.167-176.
• KIM, Sangbae and IN, Francis; (2005), “The relationship between stock returns and inflation: new evidence from wavelet analysis”, Journal of Empirical Finance. pp. 435– 444.
• KIRAN, Burcu; (2007), “Türkiye'de Reel Döviz Kuru ile Kısa ve Uzun Vadeli Sermaye Hareketlerinin İlişkisi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. ss. 269-283.
• KIRBAŞ-KASMAN, Saadet, (2006), “Hisse Senetlerinin Fiyatları ve Makroekonomik Değişkenler Arasında Bir İlişki Var mı?.” Iktisat Isletme ve Finans, Cilt 21, Sayı 238, ss.88-99.
• KUTLAR, Aziz; (2005). Uygulamalı Ekonometri. İstanbul : Nobel Kitabevi. KWON, Chung S. and SHIN, Tai S; (1999), “Cointegration and causality between macroeconomic variables and stock market returns”. Global Finance Journal. pp. 71-81.
• LEE, Keun Yeong; (2008), “Causal relationships between stock returns and inflation”. Applied Economics Letters. pp. 125-129.
• MOK, Henry M K; (1993), “Causality of interest rate, exchange rate and stock prices at stock market open and close in Hong Kong”. Asia Pacific Journal of Management. pp. 123-143.
• MUHAMMAD, Naeem and RASHEED, Abdul; (2002), “Stock Prices and Exchange Rates: Are they Related? Evidence from South Asian Countries”. The Pakistan Development Review. 41:4 pp. 535–550.
• OZCAN, Ahmet, (2012), “The relationship between macroeconomic variables and ISE industry index.” International Journal of Economics and Financial Issues, Cilt 2, Sayı 2, pp. 184-189.
• ÖZATA, Erkan ve ESEN, Ethem; (2010); “Reel Ücretler ile İstihdam Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10, ss. 55-70.
• ÖZER, Ali, KAYA, Abdulkadir ve ÖZER, Nevin; (2011), “Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt 26, 1, ss. 163-182.
• PAN, Ming-Shiun, FOK, Robert Chi-Wing and LIU, Y. Angela; (2007), “Dynamic linkages between exchange rates and stock prices: Evidence from East Asian markets”. International Review of Economics and Finance. pp. 503–520.
• PEIRÓ, Amado, (2016), “Stock prices and macroeconomic factors: Some European evidence.” International Review of Economics & Finance, Cilt 41, pp.287-294.
• PHYLAKTIS, Kate and RAVAZZOLO, Fabiola; (2005), “Stock prices and exchange rate dynamics”, Journal of International Money and Finance. pp. 1031-1053.
• RATANAPAKORNA, Orawan and SHARMA, Subhash C; (2007), “Dynamic analysis between the US stock returns and the macroeconomic variables”. Applied Financial Economics. pp. 369-377.
• SAYILGAN, Güven, SÜSLÜ, Cemil, (2011), “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye ve Gelişmekte Olan Piyasalar Üzerine Bir İnceleme”. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, Sayı 5, 1, ss.73-96.
• SEVÜKTEKIN, Mustafa ve NARGELEÇEKENLER, Mehmet; (2007), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. 2.Baskı. Ankara : Nobel Yayın Dağıtım.
• WU, Ying; (2001), “Exchange rates, stock prices, and money markets: evidence from Singapore”. Journal of Asian Economics. pp. 445-458.
• YANG, Sheng-Yung and DOONG, Shuh-Chyi; (2004), “Price and Volatility Spillovers between Stock Prices and Exchange Rates: Empirical Evidence from the G-7 Countries”. International Journal of Business and Economics. Cilt 3, 2, pp. 139- 153.
• YAU, Hwey-Yun and NIEH, Chien-Chung; (2009), “Testing for cointegration with threshold effect between stock prices and exchange rates in Japan and Taiwan”. Japan and the World Economy. pp. 292–300.
• YILMAZ, Ömer, GÜNGÖR, Bener ve KAYA, Vedat, (1999), “Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik”. İMKB Dergisi. Cilt 9, 34, ss. 1-16.
• YILMAZ, Ömer, ve KAYA, Vedat; (1997), “İhracat, ithalat ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye için bir VAR modeli”. İktisat Isletme ve Finans. ss. 69-84.
• ZHAO, Hua; (2010), “Dynamic relationship between exchange rate and stock price: Evidence from China”. Research in International Business and Finance. pp. 103–1