Temiz Toplum İçin Bağımsız Denetim ve Kalite Sorunu

Yıl 2015, Sayı: 602, 77 - 87, 01.04.2015

İşın Çelebi Coşkun Gülen Göksel Gençaslan Yüksel Güleç

Öz

Bu çalışmada bilimsel ve teknolojik devrimin şekillendirdiği ortamda Türkiye’de ve dünyada bağımsız denetimin yeni ekonomik gelişmeler ve demokrasi içindeki önemi ile temiz toplum için gerekliliği anlatılmaya çalışılmıştır. Yeni ekonomik süreçler ve kavramlar, geçmiş deneyimler ve etik değerler Bağımsız Denetim anlayışını öne çıkarmıştır. Kamusal denetimlerden ayrı olarak, özel sektör için Bağımsız Denetçiler tarafından yapılan finansal etkinlik ve verimlilik denetimi, performans denetimi ile uygunluk ve yerindelik denetimleri önem kazanmıştır. Temiz toplum için müfettiş terörü yerine bağımsız denetim mekanizması geçerli hale gelmiştir. ENRON olayında olduğu gibi sistematik hatalar ve gerçeklerin gizlenmesi bir deprem etkisi yaratmıştır. ENRON olayı, 2008 global krizinde yaşananlar, 2001 yılında Türkiye’de finansal sektörün karşılaştığı sorunlar, etik, bağımsız ve gerçek denetimin önemini ortaya koymuştur. Hemen hemen her ülke iç ve dış denetim mekanizmalarını, standartlarını, denetim bilinci anlayışlarını gözden geçirmiş, yenilemiş, değiştirmiş, geliştirmiş ve tüm kamu ve özel sektör aktörlerinin daha şeffaf, açık, anlaşılır ve doğru bilgiye ulaşımını kolaylaştıracak önlemleri almıştır

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetim, temiz toplum, ENRON, kriz

Audit Independence And Audit Quality For A Decent Society

Öz

In this study, we try to explain the importance of auditing in the context of recent economic developments and democracy in Turkey and in the World, in an environment created by scientific and technological revolution and its necessity for a decent society. The ethical values, past experiences and the new economic processes have put forward the independent audit concept. The compliance and suitability audit, performance audit and financial efficiency and effectiveness audit carried out by Independent Auditors have become important. The independent audit mechanism has become a valid instrument for a decent society in lieu of the inspector terror. In 2001, companies like ENRON hiding facts and systematic errors have made drastic impact. Financial crisis in Turkey in 2001, the ENRON case in 2002 and 2008 global crisis proved the importance of ethical, independent and prudent audit

Anahtar Kelimeler

Independent Audit, decent society, ENRON, crisis

Kaynakça

• İlk plan standartların yeniden kaleme alınması- nı sağlayacak bir düzenin geliştirilmesi ve nihai standartlar setinin 2011 yılında tamamlanması ol- muştur. Ancak bu süresinin kısaltılması konusun- da paydaşlardan gelen yoğun talebin karşılanabil- mesi için IAASB planını revize etmiş ve çok sa- yıda ulusal standart komitesinden gelen destekleri de bünyesine katarak projeyi 2008 yılının sonunda başarıyla tamamlamıştır .
• Anlaşılırlık ve açıklıkları artırılmış olan, başka bir deyişle “netleştirilmiş” UDS’ler; denetçiler, denet- lenen işletmeler ve denetimi düzenleyen kurullar için önemli değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Açıklık Projesi kapsamında gözden geçirilip yeni- den yazılmış 16, yeniden yazılmış 19 ve yeni olan standart IAASB tarafından onaylanmıştır. Bu proje ile sağlanan gelişmeler aşağıda özetlen- miştir (IAASB, 2015)
• Türkiye’de 2000 yılı sonrası finansal sektörde ya- pılan denetimler ciddi bir ders niteliğindedir. Ba- ğımsız denetim kavramı ciddi bir şekilde ele alın- mış ve kurum ve kuruluşların ekonomik hayatları- nın bir parçası haline getirilmesi yönünde adımlar atılmaya başlanmıştır. yılında çıkarılan 6102 sayılı Türk Ticaret Ka- nunu ile bağımsız denetim tam olarak tanımlanmış ve birçok kurum ve kuruluş için zorunlu hale ge- tirilmiştir.
• Aynı şekilde, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanu- nu kapsamında da Türkiye’de sermaye piyasala- rında işlem yapan ve işlem gören tüm şirketler için bağımsız denetim zorunluluğu getirilmiştir.
• Özel sektöre ait banka ve finans kurumlarının de- netiminde ise 2000 yılında kurulan Bankacılık Dü- zenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafın- dan yetkilendirilen denetim firmaları tarafından denetime yön verilmektedir. 2. Türkiye’de Denetimin Denetlenmesi –
• Üst Kuruldur. KGK’nın temel amacı, yatırımcı- ların çıkarlarını ve denetim raporlarının doğru ve bağımsız olarak hazırlanmasına ilişkin kamu yara- rını korumak ile doğru, güvenilir ve karşılaştırıla- bilir finansal bilginin sunumunu sağlamaktır. Bu doğrultuda başta borsa şirketleri, bankalar, sigor- ta şirketleri olmak üzere belirlenen büyük ölçekli şirketlerin denetimlerini gözetmek ve izlemek için kurulmuştur (KGK, 2015).
• BAYRAM, Güler; (2011), Bağımsız Denetim ve Süreçleri, su- num, http://www.dt-audit.com/dosyalar/Kutuphane/1/Bag%C4
• %B1ms%C4%B1zdenetimsurecleri.pdf. BEZİRCİ, Muhammet ve Fehmi KARASİOĞLU; (2011)
• “Türkiye’de Denetimin Tarihsel Gelişimi”, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi Sayı 21, ss. 571-592, Konya. BOZKURT, Nejat; (2000), Muhasebe Denetimi-Muhasebe De- netimi - Alfa Yayıncılık.
• BROWN, Ken and Inanthe Jeanne DUGAN; (2002), Arthur
• Andersen's Fall From Grace Is a Sad Tale of Greed and Miscues, Wall Street Journal, http://www.wsj.com/articles/ SB1023409436545200, 07.06.2002
• COSO, (2015), The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission, www.coso.org.
• ERHAN, Markoç; (2000, 2001), Açık Arşiv. Atılım.edu.tr.
• GOLDSTEIN, Morris; (2008), The Subprime and Credit Cri- sis, http://www.iie.com/publications/papers/goldstein0408.pdf
• OECD Research Paper, Peterson Institute, 03.04.2008
• GÜREDİN, Ersin; (2007), Denetim ve Güvence Hizmetleri, De- netim ve Güvence Hizmetleri - Türkmen Kitabevi
• KHAN M. Arkan; (1995), “Yeni Başlayanlar için Denetime Giriş”
• Çev: Faruk Eroğlu, Sayıştay Dergisi S.19. MORGENSEN, Gretchen; (2008), Behind Insurer’s Crisis, Blind
• Eye to a Web of Risk, The New York Times, http://www.nytimes. com/2008/09/28/business/28melt.html?pagewanted=all&_r=0, 09.2008
• SAĞLAR Jale ve Canol KANDEMİR; (2007), ENRON Olayı
• Muhasebe Hilesi mi? Sistem Hatası mı?, Çukurova Üniversi- tesi İİBF Dergisi Cilt 11 Sayı 1, ss. 20-39, Adana. SARIOĞLU, Kerem; (2002), ENRON Olayı (Vak’a)
• STINSON, Todd; (2004), Arthur Andersen and Enron: Positive
• Influence on the Accounting Industry, McKendree University Scholars, http://www.mckendree.edu/academics/scholars/is- sue4/stinson.htm, Spring 2004
• THE ECONOMIST; (2013), The Origins of the Financial
• Crisis Crash Course, http://www.economist.com/news/ schoolsbrief/21584534-effects-financial-crisis-are-still-being- felt-five-years-article, 07.09.2013
• U.S. SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION; (2002), https://www.sec.gov/about/laws/soa2002.pdf
• WAFA, Tim J.D.; (2010), When Policies Collide: A Decision
• Making Framework for Financial System Overhaul in the 21st Century, id=1686982; Social Science Research Network (SSRN), Oc- tober 2010
• IAASB, (2015), www.ifac.org/auditing-assurance/clarity-center
• Kamu Gözetimi Kurumu, (2015), http://www.kgk.gov.tr/con- tents/files/Pdf/KGK_Brosur.pdf