Türkiye’de Uygulanan Orta Vadeli Programın Ödemeler Dengesi Tahminleri Doğrultusunda Performansının Analizi

Yıl 2014, Sayı: 595, 7 - 23, 01.09.2014

Osman Nuri Aras , Eren Erdoğan Rukiye Kök

Öz

Uzun dönemi gerektiren yatırım harcamalarını da kapsayacak şekilde sosyal sorumluluklarını yerine getirmek isteyen ülkeler, klasik bir yıllık bütçe uygulaması yerine çok yıllı bütçeleme uygulamasına geçmişlerdir. Bu doğrultuda Türkiye de çok yıllı bütçe uygulamasına 2006 yılında geçmiştir. Dünya Bankası kaynaklarında “Orta Vadeli Harcama Sistemi” olarak adlandırılan çok yıllı bütçeleme sistemi, Türkiye’de Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde ele alınmaktadır. OVP’lerde makroekonomik hedefler arasında büyüme, istihdam, kamu maliyesi ve fiyatlar genel düzeyinin yanı sıra ödemeler dengesine bakan yönüyle de hedef yer almaktadır. Ödemeler dengesine bakan yönüyle hedefler doğrultusunda İhracat, İthalat, Dış Ticaret Dengesi, Cari İşlemler Dengesi/Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla, Dış Ticaret Hacmi/ Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla büyüklüklerine ilişkin üç yıllık ufukta tahminlerde bulunulmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de uygulanan OVP’nin ödemeler dengesi büyüklükleri özelinde tahmin ve hedeflerinde başarı performansı analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda OVP’nin tahminlerinin gerçekleşme düzeyinin, ödemeler bilançosu büyüklükleri özelinde AB ülkelerinin bir hayli gerisinde yer aldığı görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Çok Yıllık Bütçeleme Sistemi, Orta Vadeli Program, Makro

Analysis of the Medium Term Program Performance Applied in Turkey According to the Balance of Payments Estimates

Öz

Many developed and developing countries, who want to fulfill their social responsibilities covering investment spending that requires long-term, are passed to the multi-year budgeting practices instead of the classic one-year budget execution. In this respect, Turkey has passed multi-year budgeting implementation in 2006. Multi-year budgeting method, which is called “Medium Term Expenditure System” in the World Bank studies, is being implemented in the framework of the Medium Term Programme (MTP) in Turkey. Macro-economic objectives of MTP include the balance of payments targets as well as growth, employment, public finance and general level of prices. It is estimated in the three-year horizon about Exports, Imports, Trade Balance, Current Account Balance/GDP, and Foreign Trade Volume/GDP towards the balance of payments targets. In this study, the success performance in forecasting and targets of the MTP was analyzed according to the balance of payments targets. In this study, the following conclusion was reached: In Turkey, the level of achievement of the MTP’s estimates is behind a great deal of EU countries according to the size of the balance of payments

Anahtar Kelimeler

Medium Term Expenditure System, Medium Term Programme, Mac

Kaynakça

• AKTAN, Coşkun Can; (2011), “Kurumsal Maliye Politikası ve Mali Kurumlar”, Çimento İşveren Dergisi, Sayı:1, Cilt:25, Ocak , ss.4-13.
• AYDEMİR, Birol; (2005), “Stratejik Yönetim ve Bütçe”, Türkiye
• Maliye Sempozyumu: Türkiye’de Yeniden Mali Yapılanma, Pamukkale, ss.24-32. BOEX, L. F. J., MARTINEZ-VAZQUEZ, J. and McNAB, R. M.; (2000), “Multi-Year Budgeting: A Review of International Prac- tices and Lessons for Developing and Transitional Economies”
• Public Budgeting and Finance, 20(2), pp.91-112. ERGEN, Zuhal; (2007), “Orta Vadeli Harcama Sistemi Üzerine
• Kavramsal Bir Yaklaşım”, Ç.Ü. Sos-yal Bilimler Enstitüsü Der- gisi, Cilt:16, Sayı:1, ss.301-314. European Commision Economic and Financial Affairs, Stability and Convergence Programme http://ec.europa.eu/economy_fi- nance/sgp/convergence/index_en.htm 10.05.2014.
• KARA, Hakan ve TİRYAKİ, S. Tolga; (2013), “Kredi İvmesi ve İktisadi Konjonktür”, Ekonomi Not-ları, T.C. Merkez Bankası, Sayı:2013-10.
• KARAGÖL, Erdal Tanas; (2011), “Orta Vadeli Program (2012- )”, SETA Perspektif.
• KARAGÖL, Erdal Tanas; (2012), “Orta Vadeli Program (2013
• )”, SETA Perspektif, No:10. KARAGÖL, Erdal Tanas; (2013), “Orta Vadeli Program (2014
• ) Değerlendirmesi”, SETA Pers-pektif, Sayı:22. KESİK, Ahmet; (2010), “Türkiye’de Yeni Bütçeleme Süreci”
• Dış Denetim Dergisi, Temmuz-Ağustos Sayısı, ss.27-36. MUTLUER, M. Kamil, ÖNER, Erdoğan ve KESİK Ahmet; (2005), Bütçe Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ÖZEL, Saruhan; (2011), “Orta Vadeli Plan'dan Ne Anlıyoruz?”, Zaman Gazetesi, 19 Ekim 2011.
• SCHIAVO-CAMPO S. and TOMASSI D.; (1999), Managing
• Government Expenditure, Asian Deve-lopment Bank, Manila. STOURM, Rene; (1917); The Budget, D. Appleton for the In- stitute for Government Research, New York. (A translation from the 7th ed. of Le Budget (Cours de finances), Paris, 1913
• Thaddeus Pla-zinski, tr., Walter Flavius McCaleb, ed.) SUNDELSON, J. W.; (1935), “Budgetary Principles”, Political
• Science Quarterly, 50(2), pp.236-63. ten HAVE, A., PHILIPSEN, F., ROTHMANN, I., and ZEVEN- BERGEN, J; (2004), Budgetary Re-forms in Transition Coun- tries: The Role of Capacity Building, National Academy for Fi- nance and Economy, Rotterdam.
• UYGUR, Ercan; (2001), Krizden Krize Türkiye; 2000 Kasım ve Şubat Krizleri, Tartışma Metni, 2001/1, Türkiye Ekonomi Kurumu.
• WEBBER, C.and WILDAVSKY, A.B.; (1986), A History of Taxa- tion and Expenditure in the Western World, Simon and Schus- ter., New York.
• YERELİ, Ahmet Burçin; (2013), “Orta Vadeli Mali Plan (2014–
• ) ve 2014 Mali Yılı Bütçesi He-defleri Üzerine Genel Tes- pitler”, İşveren Dergisi, Cilt:51, Sayı:6, ss.38-41.
• YILMAZ, H. Hakan, BİÇER, Mustafa; (2010), Türkiye’de Mali Reformlar Sonrası Değişen Politika Oluşturma, Plan- lama, Bütçeleme Süreci ve Orta Vadeli Harcama Sisteminin Uygulanabilirliği, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 25 (287), ss.33-64. “Orta Vadeli Program Tahmini İş Dünyasına Yol Gösteremedi”, Dünya Gazetesi, 30 Ekim 2012.