Türkiye’de Küreselleşme ve Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki: Frekans Dağılımı Nedensellik Analizi

Yıl 2021, , 556 - 578, 17.05.2021

Fayrouz Rashed Mehmet Vahit Eren

https://doi.org/10.25295/fsecon.896285

Öz

Küreselleşme süreci olumlu ve olumsuz yönleriyle geçmişten bugüne tartışılan konuların başında gelmektedir. Özellikle teknolojik gelişmeler ve dünya ticaretindeki gelişmeler ile birlikte ülkeler arasındaki sınırlar ortadan kalkmıştır. Ülkelerin en temel hedefi toplumsal refahı artırmaktır. Ekonomik büyüme hedefini gerçekleştirebilmek için enerji girdisinin temini çok önemlidir. Enerji kaynaklarının fosil enerjiden yenilenebilir enerjiye dönüşümü, sürdürülebilir enerji arzı açısından önemli bir gerekliliktir. Ülkeler arasındaki ekonomik, sosyal ve politik ilişkilerin gelişmiş olması, enerji tüketiminin fosil enerjiden yenilenebilir kaynaklara dönüşümü ve seyri açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de ekonomik, sosyal ve politik küreselleşme ile enerji tüketimi ilişkisini ampirik olarak araştırmaktır. Söz konusu araştırma için 1970-2017 arası döneme ait yıllık verilerle zaman serisi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen ampirik bulgular, değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin olduğunu göstermektedir. Değişkenlere ait uzun dönem katsayıları ise istatistiki olarak anlamsızdır. Yapılan nedensellik testlerinde ise Hacker ve Hatemi-J testinde herhangi bir nedensellik yokken, Breitung ve Candelon (2006) frekans dağılımı testinde uzun, orta ve kısa vadede nedensellik ilişkileri tespit edilmiştir. Sosyal ve politik küreselleşme ve ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme, Türkiye

The Relationship between Globalization and Energy Consumption in Turkey: Frequency Domain Causality Analysis

Öz

The positive and negative aspects of the globalization process are among the main topics discussed from past to present. The borders between countries have disappeared, especially with technological developments and developments in world trade. The main goal of countries is to increase social welfare. In order to achieve the economic growth target, the provision of energy input is very important. The transformation of energy resources from fossil energy to renewable energy is an important requirement in terms of sustainable energy supply. The development of economic, social and political relations between countries is of critical importance in terms of the transformation from fossil energy to renewable resources and course of energy consumption. The development of economic, social and political relations between countries is critical for the transformation and course of energy consumption. The purpose of this study, in Turkey, empirically investigate the relationship between economic, social and political globalization and energy consumption. For the mentioned research, the time series method with annual data from 1970-2017 was used. Empirical findings show that there is a long-term relationship between variables. Long-term coefficients of variables are statistically insignificant. In the causality tests, while there was no causality in the Hacker and Hatemi-J test, in the frequency distribution test, Breitung and Candelon (2006) found causal relationships in the long, medium and short term. It is concluded that there is a relationship between social and political globalization and economic growth and energy consumption.

Anahtar Kelimeler

Globalization, Energy Consumption, Economic Growth, Turkey

Kaynakça

• Ahmed, K., Bhattacharya, M., Qazi, A. Q. ve Long, W. (2015), “Energy Consumption in China and Underlying Factors in a Changing Landscape: Empirical Evidence since the Reform Period”. Monash Business School, Department of Economics, Discussion Paper 43/15, https://www.monash.edu/__data/assets/pdf_file/0006/925656/energy_ consumption_in_china_and_underlying_factors_in_a_changing_landscape_empirical_evidence_since_the_reform_period.pdf (06.07.2020).
• Akinlo, A.E. (2008), “Energy consumption and economic growth: Evidencefrom 11 Sub-Sahara African countries”. Energy Economics 30 (2008), 2391–2400.
• Alper, A, E. (2018), “Enerji Tüketiminde Küreselleşme Rolü”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı), 817-829.
• Bayar, Y. (2014), “Türkiye’de Birincil Enerji Kullanımı ve Ekonomik Büyüme”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 253-269.
• BP (2020), “Statistical Review of World Energy 2020”. http://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html (16.05.2020).
• Breitung, J. ve Candelon, B. (2006), “Testing for Short and Long-Run Causality: A Frequency Domain Approach”. Journal of Econometrics 12, 363-378.
• Can, M. ve Doğan, B. (2016), “Küreselleşme ve Enerji Tüketimi İlişkisi: Türkiye Örnekleminde Eşbütünleşme Analizi”. Maliye Dergisi, (170), 59-70.
• Çetin, M. ve Saygın, S. (2019), “Yapısal Kırılma Altında Ticari Dışa Açıklığın Enerji Tüketimi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Ekonomisi Örneği”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 316-332.
• Çetin, M. ve Şeker, F. (2012), “Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXI(1), 85-106.
• Dikkaya. M ve Özyakışır. D. (2008), Küreselleşmenin Ekonomi-Politiği, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Doğan, B. ve Değer. O. (2016), “Küreselleşme ve Ekonomik Büyüme Enerji Tüketimini Nasıl Etkiler: Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin Ülkeleri Örneğinde Panel Veri Analizi”. Uluslararası Enerji Ekonomisi ve Politikası Dergisi, 6(4), 806-813.
• Dünya Bankası (2020), World Development Database, http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators (16.05.2020).
• Emeç, A. S. ve Yarbaşı, İ. Y. (2018), “Ticari Dışa Açıklık İle Enerji Tüketimi Arasındaki Simetrik Ve Asimetrik Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ETÜSBED), 3(6), 193-206.
• Enerji Bakanlığı (2021), Ulusal Enerji Denge Tabloları. https://enerji.gov.tr/eigm-raporlari (20.02.2021).
• Enis, A. (2007), “Energy Policies; Domestic, New and Renewable Energy Sources”. IV. Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, ss.175–207.
• Erdal, G., Erdal, H. ve Esengün, K. (2008), “The Causality Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey”. Energy Policy 36, 3838-3842.
• Eren, M.V. ve Aydın, H.İ. (2016). “Türkiye’de Enerji Tüketimi-Kalkınma İlişkisi: Zamanla Değişen Nedensellik Analizi”. Ed. Halil İbrahim AYDIN ve Yunus Emre ÖZER, Kalkınma Üzerine Ekonomi-Politik Yazılar, Ankara: Orion Kitabevi, ss.205-231.
• Hacker, R. S. ve Hatemi-J, A. (2006), “Testing for Causality Between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application”. Applied Economics 38(13), 1489-1500.
• Iheanacho, E. (2018). “The Role of Globalisation on Energy Consumption in Nigeria. Implication for Long Run Economic Growth. ARDL and VECM Analysis”. Global Journal of Human-Social Science: E Economics, 18(1), 10-28.
• Jobert, T. ve Karanfil, F. (2007), “Sectoral energy consumption by source and economic growth in Turkey”. Energy Policy 35 (2007), 5447–5456.
• KOF Swiss Economic Institute, (2020), Further informationen Ranking 2019, https://kof.ethz.ch/en/forecasts-and-indicators/indicators/kof-globalisation-index.html (23.05.2020).
• Kraft, J. ve Kraft, A. (1978), “On the Relationship between Energy and GNP”. Journal of Energy Development, 3(2), 401-403.
• Lee, J. ve Strazicich M. C. (2003), “Minimum Lagrange Multiplier UnitRoot Test with Two Structural Breaks”. The Review of Economics and Statistics (85), 1082-1089.
• Lise, W. ve Monfort, K.V. (2007), “Energy consumption and GDP in Turkey: Is there aco‐integration relationship?”. Energy Economics 29, 1166–1178.
• Mehrara, M. ve Rafiei, F. (2014), “Energy Consumption and Economic Growth: Kalman Filter Approach”. International Journal of Academic Research in Economics and Management Sciences, 3(3), 204-210.
• Mir, U. R.; Hassan, S. M. ve Qadri, M. M. (2014), “Understanding Globalization and its Future: An Analysis”. Pakistan Journal of Social Sciences (PJSS), 34(2), 607-624.
• Murshed, M., Jannat, F. ve Amin, S. B. (2018), “An Empirical Investigation of Globalization and Energy Consumption: Evidence from Bangladesh”. World Journal of Social Sciences, 8(3), 54-68.
• Odhiambo, N.M. (2009), “Energy consumption and economic growth nexus in Tanzania: An ARDL bounds testing approach”. Energy Policy 37 (2009), 617–622.
• Örgün, B. O. ve Pala, A. (2017), “Enerji Tüketimi, Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 28 Avrupa Birliği Ülkesi için Panel Granger Nedensellik Analiz”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(623), 9-20.
• Özçağ, M. (2015), “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Dışa Açıklık İlişkisi: ARDL Modeli”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52(605), 7-17.
• Paul, S. ve Bhattacharya, R. N. (2004), “Causality between Energy Consumption and Economic Growth in India: A Note on Conflicting Results”. Energy Economics 26 (2004), 977-983.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001), “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”. Journal of Applied Econometrics 16, 289 – 326.
• Rashed, F. (2020), Küreselleşme, Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Analiz. Yüksek Lisans Tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İktisat ABD, Kilis.
• Saatçi, M. ve Dumrul, Y. (2013), “Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Dinamik Bir Analizi: Türkiye Örneği”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXII(2), 1-24.
• Shahbaz, M., Hrushikes, M. M., Kumar, K. ve Sadorsky, Perry. (2016), “The Role of Globalization on The Tecent Evolution of Energy Demand in India: Implications for Sustainable Development”. Energy Economics, (55), 52-68.
• Shahbaz, M., Lahiani, A., Abosedra, S ve Hammoudeh, S. (2018a), “The Role of Globalization in Energy Consumption: A Quantile Cointegrating Regression Approach”. Energy Economics, (71), 161-170.
• Shahbaz, M., Shahzad, S.JH., Alam, S ve Apergis, N., (2018b), “Globalisation, Economic Growth and Energy Consumption in the BRICS Region: The Importance of Asymmetries”. The Journal of International Trade & Economic Development, 27(8), 985-1009.
• Şengül, S. ve Tuncer, İ. (2006), “Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: 1960-2000”. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 21(242), 69-80.
• Tarı, R. (2011). Temel Ekonometri. 7. Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Ticaret Bakanlığı (2021) Dış Ticaret İstatistikleri. https://ticaret.gov.tr/istatistikler/dis-ticaret-istatistikleri (20.02.2021).
• Yüksel Yıldırım, C. (2019), “Türkiye’de Enerji Tüketimi Ve Ekonomik Büyüme: Granger Nedensellik Yaklaşımı”. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4(9). 119-145.