Betondan Sûretler: Postkolonyal Dünyanın Mimariyi Yeniden Keşfedişi Üzerine

Yıl 2022, Sayı: 20, 563 - 595, 28.12.2022

Yusuf Civelek

Öz

Bu çalışma postkolonyal dünyanın Batılı mimarlık kuram ve uygulamalarını benimsemesi
sürecinde betonarme tekniğinin önemini vurgulamayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda,
Batılı mimarlık düşüncesinde çok önemli bir yere sahip olan “bir fikri biçimde
taklit etme” (imitation) kavramının bu plastik yapı malzemesi sayesinde adım adım postkolonyal
söylem ve uygulamalarına nasıl sirayet etmiş olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.
Yazıda, bazı örnekler üzerinden postkolonyal dünyanın mimarlarının en çok Auguste
Perret’nin taklit anlayışını benimsemiş oldukları gösterilmeye çalışılmıştır. Perret’nin
geleneği betonarme vasıtasıyla çağdaşlaştırarak sürdürme amacıyla tercih ettiği tektonik
ifadeyi taklit etme anlayışı, bu dünyanın mimarlarına kolonyal çağın hem öncesinde hem
de kendisinde meydana getirilmiş olan mimari kültürü, kendilerine has bir Klasizm yerine
koymayı mümkün kılmış olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Bu noktayı anlatabilmek
amacıyla, Türkiye, Malezya, Hindistan, Sri Lanka ve Singapor gibi ülkelerden seçilmiş
bazı önde gelen mimarların eserleri üzerinde bazı mülahazalarda bulunulmuştur.
Postkolonyal dünyanın mimarisini temsil etmeleri açısından farklı ülkelerden seçilmiş
bu örnekler her milletin kendine has kabul edilen tektonik kültürün yorumlanması
esnasında Batılı mimarlık düşüncesinin uyarlanmasında betonarme tekniğinin ne kadar
işlevsel olduğunu göstermiş olduğu gibi, Batılı güçlerin hâkimiyeti altında pasiflik içerisinde
geçen on yıllardan sonra, bu dünyada aktif bir mimari kültürünün yeniden oluşmaya
başladığını da ortaya koymuştur. Sonuç olarak, Postmodernizm’in dünya çapında bir
tabanı olmasını mümkün kılmış olan bu “yeniden canlanmış” mimari kültürün günümüz
itibarıyla köklerinden güç devşirmeyi bir kenara bıraktığı ve zayıfladığı iddia edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Postkolonyal mimari, betonarme, Güneydoğu Asya

Concrete Imitations: The Reinstitution of Architectural Culture in the Post-Colonial World

Öz

This study aims to underline the importance of reinforced concrete techniques for
appropriating Western architectural theories and practices in the post-colonial world. It
argues that a firmly based notion in Western architectural thought, imitation, infiltrated
step by step into the discourses and practices of the post-colonial world with the help of
this plastic material.
This article tries to show with examples that the post-colonial architects mainly adopted
Auguste Perret’s understanding of imitation as tectonic expression, allowing them to
substitute both their pre-colonial and colonial architectural patrimony for a classical tradition
that Perret intended to modernize and continue with concrete. To demonstrate the
point of this study, a few selected examples were discussed from the works of prominent
architects in Turkey, Malaysia, India, Sri Lanka, and Singapore.
It is argued that the samples chosen from different countries to represent the architecture
of the post-colonial world prove that the reinforced concrete structure was instrumental for architects to appropriate Western architectural theories and practices. At the
same time, it also allowed them to reinterpret the relevant tectonic culture in their home
countries, with which they reinstituted the architectural culture after many decades that
passed passively under the hegemony of Western powers. Finally, it is claimed that the architectural
culture “resurrected” as such, which facilitated Postmodernism’s global basis,
has given up getting strength from its roots and therefore weakened considerably today.

Anahtar Kelimeler

Post-colonial architecture, reinforced concrete, Southeast Asia, S. H. Eldem, Geoffrey Bawa, Minette De Silva, Balkrishna Doshi