On Risâle-i Zebân and Formation of Turkish Grammar Tradition in Anatolia

Yıl 2005, Sayı: 19, 141 - 148, 18.02.2014

Fikret Turan

Öz

As certain morphological and syntactic forrus of Anatolian Turkish were accepted as formal grammatical forrus in the grammar works that written between the 14th and 16th centuries in and around Anatolia, some common forrus were regularly disregarded. Based on the data gathered of the Persian-Turkish interlinear grammar work Risâle-i Zebân, this article discusses the questions of what characteristics this Anatolian grammar writing had that was followed as traditional method, and of what basic factors were behind the creation and development of it.

Anahtar Kelimeler

Old Anatolian Turkish; Grammar Writing; Risâle-i Zebân; Arabic, Persian and Mamlukid Grammars

Risâle-i Zebân ve Anadolu'da Türk Gramerciliğinin Kuruluşu Üzerine

Öz

14-16. yüzyıllar arasında Anadolu' da yazılan gramer kitaplarında Anadolu Türkçesinde kullanılan bazı morfolojik ve sentaktik yapılar gramer formları olarak değerlendirilirken bazı yaygın formlar düzenli olarak gramer kitaplarının dışında tutulmuştur. Bu makale, bu dönem telif ve tercüme gramer kitaplarında bir gelenek olarak izlenen Anadolu gramerciliği anlayışının hangi özelliklere sahip olduğunu ve bu anlayışın hangi şartlar sonucu meydana geldiğini Risâle-i Zebân isimli Farsça-Türkçe gramer kitabı temelinde incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi; Gramer Yazıcılığı; Risâle-i Zebân; Arap, Fars ve Memluk Gramerleri

Kaynakça

• Ahmed Cevdet Paşa. 2000. Medhal-i Kava'id. Haz. N. Özkan. Ankara: TDK Yay .. Anonim. Risale-i Zebdn. Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah Ef. no. 2043.
• Anonim. 2000. Kitab-ı Mecmu-ı Tercüman-ı Türki ve Acemi ve Mug ali. Haz. R. Toparlı, M. S. Çögenli, N. H. Yanık, Ankara: TDK Yay.
• Ateş, Ahmed ve Abdülvehhab Tarzi. Farsça Grameri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.
• Bergamalı Kadri. 1946. Müyessiret-ül-Ulum. Haz. B. Atalay. Ankara: TDK Yay.
• Koemer, E. F. K. ve R. E. Asher. 1995. Concise History of the Language Sciences: From the Sumerians to the Cognitivists. Oxford: Pergamon.
• Turan, Fikret. 1996. Old AnatoZian Turkish: Syntactic Structure. Michigan: UMI Publishing (Doktora Tezi, Harvard Üniversitesi, 1996)
• --- 2000. Adverbs and Adverbial Constructions in Old Anato/ian Turkish. Wiesbaden: Harrassowitz.
• --- 2001. Bahşayiş Lügati. İstanbul: BAY.
• Wright, W. 1984. A Grammar of the Arabic Language. Third Ed. Beirut: Librairie du Liban.