The First Verse Translation of Pend-i Atar: Sabayî's Sırat-ı Müstakim

Yıl 2005, Sayı: 20, 27 - 41, 18.02.2014

Kadir Atlansoy

Öz

In this article, I discuss the life, personality, and works of Sabayi who is a poet of XVIth century in Anatolia. I also discuss his work Sırat-ı Müstakim, which is the first verse translation of Pend-i Atar into Turkish.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature; Sabayî; Sırat-ı Müstakim; Pend-i Attar; Mesnevî

Pend-i Attâr'ın Türkçe İlk Manzum Çevirisi: Sabâyî'nin Sırât-ı Müstakîm Mesnevîsi

Öz

Bu yazıda Klasik Türk Edebiyatı XVI. yy. şairi Sabayî'nin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri üzerinde durulmakta ve onun Pend-ı Attar'ın Anadolu sahasındaki Türkçe ilk manzum çevirisi olan Sırat-ı Mustakım adlı mesnevisi ana çizgileriyle değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı; Sabayî; Sırat-ı Müstakim; Pend-i Attar; Mesnevi

Kaynakça

• Abdurrahman Câmi, Nefelıatu’l—Uns min Hadarati’l—Kua's, trc. Lâmii Çelebi, İstanbul 1980.
• Abdurrahman Hıbri, Enîsu’l-Musâmirîn, İstanbul Üniversitesi Ktp. TY no. 451.
• Ahmed Bâdi, Riyaz-i Belde—i Edirne II, Edirne Selimiye Ktp., no. 2315.
• Ahmed-i Yesevi, Divan-ı Hikmet’ten Seçmeler, haz. Kemal Eraslan, Ankara 1983.
• Alptekin, Turan, "Divân Şiirimizin Dinî Tasavvufî Kolu ve Aşık Yunus", Yunus Emre Sempozyumu Bildiriler; Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (İs- tanbul 2 Mayıs 1991) İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 1992.
• Ateş, Ahmed, İstanbul Kutüphanelerinde Farsça Manzum Eserler ], Istanbul 1968.
• Atlansoy, Kadir, Sabâyî’nin Sırat—ı Mustakîm ’i, (Inceleme-Metin), Uludağ Üniv. Sos. Bil. Ens., basılmamış yüksek lisans tezi, Bursa 1987.
• Babinger, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, çev. Coşkun Üçok, Ankara 1982.
• Banarlı, Nihad Sami, Resimli Turk Edebiyatı Tarihi [, İstanbul 1983,
• Barkan, Ömer Lütfü, "1-1. 933-934 (M. 1527-1528) Malî Yılına Ait Bir Bütçe Örneği", İstanbul Universitesi Iktisat F akultesi Mecmuası XIX, İstanbul 1957-58.
• Beyani Mustafa b. Carullah, Tezkiretu’ş—Şuara, haz. İbrahim Kutluk, Ankara 1997.
• Bilgegil, M. Kaya, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, İstanbul 1986.
• Bilgin, Azmi, "Türk Edebiyatında Nasihatnâme ve Emre'nin Tercüme-i Pend—i Attâr'ı", Turk Dunyası Araştırmaları, S. 93, 1994.
• Bursalı Mehmed Tahir, Ahlâk Kitaplarımız, İstanbul 1325.
• Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Muellifleri 11, İstanbul 1333. haz. M. A Yekta Saraç, İstanbul 2004; Ahmet Talat Onay, Eski Turk Edebiyatında Mazmuri- lar, haz. Cemal Kurnaz, Ankara 1992; Tahirü'l-Mevlevi, Edebiyat Lugati, haz. Kemal Edip Kürkçüoğlu, İstanbul 1973;, M. Kaya Bilğegil, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Istanbul 1986; Cem Dilçin Örneklerle Turk Şiir Bilgisi, Ankara 2004; M. A Yekta Saraç, Klâsık Edebiyat Bilgisi Belagat, İstanbul 2004.
• İLMİ ARAŞTIRMALAR
• Çetin, Nihad, "Amir XusraW—i Dihlawi'nin Eserlerinin Yazma Nüshaları", Şarkiyat Mec- muası V, İstanbul 1964.
• Dilçin, Cem, Ornek/erle Turk Şiir Bilgisi, Ankara 2004.
• Emre, Terceme-i Pendname—i Attâr, haz. Azmi Bilgin, İstanbul 1998.
• Erdoğan, Abdülkadir, Şeyh Vefa, İstanbul 1941.
• Erünsal, İsmail, "Türk Edebiyatı Tarihi'ne Kaynak Olarak Arşivlerin Değeri", Turkiyat Mecmuası XlX’dan ayrı basım, İstanbul 1980.
• Erünsal, İsmail, "Türk Edebiyatı Tarihi'nin Arşiv Kaynakları I. II. Bayezid Devrine Ait Bir İn'âmât Defteri Tarih Enstitusu Dergisi S. X—Xl’den ayrı basım, İstanbul 1981.
• Feridüddin Attâr, Ilâhînâme, çev. Abdulbaki Gölpınarlı, İstanbul 1947.
• Feridüddin Attâr, Mantiku’t—Tayr I—II, çev. Abdulbaki Gölpınarlı, İstanbul 1944-1945.
• Feridüddin Attâr, Pend—i Attâr, İzzet Efendi Taş Destgâhı, İstanbul 1286.
• Feridüddin Attâr, Pendname, çev. Nuri Gençosman, İstanbul 1946.
• Feridüddin Attâr, Tezkiretu ’l—Evliya, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul 1991.
• Gazaval—ı Sultan Murad b Mehemmed Han, yay. Halil lnalcık-Mevlüd Oğuz, Ankara, 1978.
• Hafız Hüseyin Ayvansarayî. Mecmua—i Tevarih, haz. Fahri Ç. Derin—Vâhid Çabuk, İstan— bul 1985.
• Hasan Çelebi, Tezkiretu’ş—Şuara II, haz. İbrahim Kutluk, Ankara 1978.
• Hoca Sadeddin Efendi, Tacu’t—Tevarih ] V, haz. İsmet Parmaksızoğlu, İstanbul 1979.
• Ibn Kemal, Tevârih-ı fll—i Osman Vll. Defter, haz. Şerafettin Turan, Ankara 1957.
• İbrahim Hakkı Erzurumî, Tertıb—i Ulum,Süleymaniye Ktp., Esad Ef. Kit. no. 1438.
• İsen, Mustafa, Kunhıı’l-Ahbar’ın Tezkire Kısmı, Ankara 1994.
• Kara, Mustafa, Bursa’da Tarikatlar ve Tekkeler [, Bursa 1990.
• Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul 1985.
• Karabey, Turgut, “Mecmuatu’n-Nezair’ in Yeni Bir Nüshasına Dair”, Tiırkiyat A raştırma— ları Enstitusu Dergisı 6, Erzurum 1996.
• Kâtib Çelebi, Keşf—el—Zunıîın ], İstanbul 1971.
• Köksal, M. Fatih, Edirneli Nazmi Mecmau’n—Nezair, Hacettepe Üniv. Sos. Bil. Ens., ba— sılmamış doktora tezi, Ankara 2001.
• Köprülü, M. Fuad, Turk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1980.
• Köprülü, M. Fuad, Turk Edebiyatında Ilk Mutasavvıflar, Ankara 1976.
• Köprülüzade Mehmed Fuad, Milli Edebiyat Cereyanının Ilk Mubeşşirlerı ve Divân—ı Turki—ı Basit, İstanbul 1928.
• Kutlar, Fatma Sabiha, "Mesnevî Nazım Şekline Genel Bir Bakış ve Türk Edebiyatında Mesnevî Araştırmalarıyla İlgili Bir Kaynakça Denemesi", Türkbilig Türkoloji Araş— tırmaları ] , Ankara 2001.
• Latîfî, Tezkire-i Latifî, İstanbul 1314.
• PEND-i ATT/WIN İLK çızviıaısi: SABAYî’NİN S/RAT—I MUSTAKİM MESNEVîSİ 41
• Levend, Agâh Sırrı, ”Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız", TDAY Belleten, Ankara 1964.
• Levend, Agâh Sırrı, Divân Edebiyatı, İstanbul 1980.
• Levend, Agâh Sırrı, Gazavatnâıneler ve Mihaloğlu Ali Bey'in lazavatnâmesi, Ankara 1956.
• Levend, Agâh Sırrı, Turk Edebiyatı Tarihi [,Ankara 1984.
• Mazıoğlu, Hasibe, "Türk Edebiyatında Pendnâmeler", II. Milletlerarası Turkoloji Kon- gresi Tebliğ Ozetleri, İstanbul 1976.
• Muallim Naci, Edebiyat Terimleri Istılalıat—ı Edebiyye, haz. M. A. Yekta Saraç, İstanbul 2004.
• Necati Bey Divânı, haz. Ali Nihad Tarlan, İstanbul 1963.
• Ocak, Ahmet Yaşar, Veysel Karani ve Uveysîlik, İstanbul 1982.
• Okiç, M. Tayyib, "Hâdım (Atik) Ali Paşa Kimdir?", Necati LugalArmağani, Ankara 1968.
• Onay, Ahmet Talat, Eski Turk Edebiyatında MazmunIar, haz. Cemal Kurnaz, Ankara 1992.
• Öztuna, Yılmaz, Osmanlı Devleti Tari/qi [, İstanbul 1986.
• Özyılmaz, Ömer, Ibrahim Hakkı Erzurumî’nin Eğitimle Ilgili Go'rı'ışleri, Uludağ Üniv. Sos. Bil. Ens., basılmamış yüksek lisans tezi, Bursa 1986.
• Peremeci, Osman Nuri, Edirne Tarihi, Istanbul 1939.
• Rıfat Osman, Edirne Rehniiınâsi, Edirne 1336.
• Sabâyî, Mecmüa—i Eş 'âr, Abdullah Öztemiz Hacıtahiroğlu'nun özel kütüphanesindeki nüsha.
• Sabâyî, Sırât-i Mastakîm, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi Genel no. 4404.
• Saraç, M. A. Yekta, Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul 2004.
• Sehî Bey, Aka/ml Eslaîfdan Tezkire—i Sehî, lstanbul 1325.
• Sehî Bey, Heşt Bel/list, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, no. 3544.
• Şemseddin Sami, Kâınıisu’l—A’lâm IV, İstanbul 1311.
• Tahirü'l—Mevlevî, Edebiyat Lagati, haz. Kemal Edip Kürkçüoğlu, Istanbul 1973.
• Tolasa, Harun, "15. yy. Türk Edebiyatı Anadolu Sahası Mesnevîleri", Ege Üniv. Sos. Bil. Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 1, İzmir 1982.
• Toska, Zehra, “Evaluative Approaches to Translated Ottoman Turkish Literature in Fu- ture Research”, Translations: (Re)Shaping of Literature and Culture, Edited by Sa— liha Paker, İstanbul 2002.
• Tuman, Nail, Tuhfe-i Naili VIII, Şarkiyat Araştırma Merkezi, Cc. 777.
• Türkiye’de Basılmış Farsça Eserler, Çevıriler ve İran'la İlgili Yayınlar BibliyograŞ/asz, haz. Milli Kütüphane Genel Müdürlüğü, Ankara 1971.
• Uzunçarşılı, Ismail Hakkı, "Davud Paşa" mad., Islâm Ansiklopedisi Il]. İstanbul 1977.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanli Tarihi II/], Ankara 1983.
• Ünver, lsmail, "Mesnevî", Turk Dili Türk Şiiri Ozel Sayisi ]] (Divân Şiiri), Ankara 1986.
• Yunus Emre, Risâlat al—Niishıyya, haz. Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul 1965.