Öz
Malatya il sınarları içinde
Merkez ilçe ile Yeşilyurt ilçesi batısında yer alan Akçadağ ilçesinin bugünkü
idari alanı, Eski Çağ’dan beri önemli yerleşim faaliyetlerine sahne olmuştur.
Halen ilçeye yönetim merkezliği yapan Akçadağ kasabasının eski adları tarihi
kaynaklarda "Arga", "Argos", "Arega" ve
"Arca" olarak geçmektedir. "Arca" ve "Arega" adı
ile anılan yer, tarihi kaynaklarda Roma şehri ve piskoposluğu olarak bahsedilen
küçük bir Kapadokya kentçiği olup,
doğrudan bugünkü Akçadağ kasabasını tarif etmektedir. Akçadağ ile ilgili ilk ve
düzenli idari bilgilere; XVI. Yüzyıl Kanunî Devri Malatya Tahrir Defterleri’nde
rastlanılmaktadır. Daha sonraki idari bilgilere ise XIX. yüzyılda hazırlanış olan Devlet Salnameleri’nden
ulaşılabilmekteyiz. Bu makalede,
Akçadağ’ın sosyo-ekonomik yönden yapılanmasında büyük etkisi olan idari
bölümleme tarzı ve bu bölümlemede meydana gelen değişiklikler idari coğrafya -
tarihi coğrafya bakımından; cumhuriyet dönemi öncesi ve cumhuriyet dönemindeki
idari bölünüşte meydana gelen gelişmeler
adı altında iki kısımda ele alınacaktır. Osmanlı Devletinin idari
teşkilat yapısı içinde sürekli olarak değişik bölümlemelere uğrayan araştırma
alanımızda Cumhuriyet döneminde de idari açıdan birçok değişiklikler olmuş
ve günümüzdeki durumuna ulaşmıştır. Bu
değişikliklerin boyutu farklı şekillerde kendini göstermiştir. Sonrasında ise
hem ilçenin idari coğrafyasında ve alansal yapısında değişikliklere yol açan,
hem de kendi sınırları içerisinde zaman zaman farklı idari düzenlemelerin
olduğu idari yapılanmalar tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksın, A. (1999) 19. Yüz Yılda Harput, Ceren Ofset, Elazığ.
- Araştırma Raporu, (1988) Akçadağ İlçesi İmar Planı Ön Araştırma Raporu, İller Bankası, Ankara.
- Arslan, H. (2002) Akçadağ İlçesi’nin (Malatya) Coğrafyası, Basılmamış Doktora Tezi, Fırat Üniv. Sos. Bil. Enst., Elazığ.
- DİE, (1929-1992) 1927-1990 Genel Nüfus Sayımları, Ankara.
- DİE, (1937) 1935 Genel Nüfus Sayımı, Türkiye Nüfusu Kat’i Tasnif Neticeleri, Neşr. Sayı: 75, C: 60, Ankara.
- DİE, (1989) 1985 Genel Nüfus Sayımı Malatya, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yay. No: 1237, Ankara.
- DİE, (1994) 1990 Genel Nüfus Sayımı Malatya, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yay. No: 1657, Ankara.
- DİE, (1998) 1997 Nüfus Tespiti, Ankara.
- Diyarbekir Salnameleri, 1286, 1289, 1291,1294-1296, 1298- 1302 Tarihli Salnameler.
- Duman, H. (1982) Osmanlı Yıllıkları- Salnameler ve Nevsaller, İstanbul.
- Esin, U. (1986) VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı I, T.C. Kült. ve Trz. Bak., Eski Eserler ve Müzeler Müd.(1985 Kazı sonuçları), Ankara.
- Işık, A. (1998) Malatya 1830-1919, Kurtış Matbaacılık, İstanbul.
- Mamüratül- Aziz Salnameleri, 1266, 1271, 1272, 1279, 1283-1285, 1303-1307, 1313-1316, 1323-1328 Tarihli Salnameler.
- Oğuz, M. (1985) Malatya Tarihi, (M.Ö. 5500- M.S. 1516) Başlangıçtan Osmanlıların Fethine Kadar, İstanbul
- Özçağlar, A. (1988) Kazova’nın Coğrafyası, Basılmamış Doktora Tezi Ankara Ü., Sos. Bil. Ens. (), Ankara.
- Özçağlar, A. (1997) Türkiye’de Belediye Örgütlü Yerleşmeler (Kasabalar-Şehirler), Ekol Yay., Ankara.
- Özçağlar, A. (2001) Coğrafyaya Giriş, Hilmi Usta Matbaacılık Yay., Ankara.
- Ramsay, W.M. (1960) Anadolu’nun Tarihi
- Coğrafyası (1890), Çevi. Mihri Pektaş, M.E. Basımevi, İstanbul.
- Strabon, (1987) Coğrafya-Anadolu (Kitap: XII, XIII, XIV), Çev. A. Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yay., Antik Kaynaklar Dizisi: 1, İstanbul.
- Tuğlacı, P. (1985) Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yay., s.227, İstanbul.
- İller İdaresi, (1976) Türkiye Mülki İdari Bölümleri, , T.C. İçişleri Bak. Müd.,Seri:1, S. 11, Ankara.
- Umar, B. (1993) Türkiye'deki Tarihsel Adlar, İnkılap Yay., İstanbul.
- Yinanç, R., Elibüyük, M., (1983) Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri (1560), G.Ü. Yay. No: 31 Gazi Eğit. Fak. Yay. No: 1, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Nisan 2004 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2004 Cilt: 2 Sayı: 2 |