ELAZIĞ’DAKİ BAZI EL YAPIMI YOĞURTLARDA DİOKSİNLİ BİLEŞİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2008, Cilt: 7 Sayı: 1, 90 - 93, 30.11.2008

Osman Çiftçi

Öz

İnsan
ve hayvanlarda değişik organ, doku ve sistemlerde doza bağlı olarak değişen, toksik
etkiler oluşturan dioksinli bileşiklerin belirlenmesi amacıyla Elazığ’ın farklı
bölgelerinden el yapımı 20 adet yoğurt numunesi toplandı. Bu örneklerde,
dioksin türevlerinden TCDD, PeCDD, HxCDD, OCDD; 
furan türevlerinden TCDF, PeCDF, HXCDF ve poliklorlubifenillerden TCB
ile HpCB bileşiklerinin düzeyleri araştırıldı. Bu bileşiklerin miktar tayini
Gaz Kromotografi-Kütle Spektrometresi (GC-MS) cihazı kullanılarak, Amerikan
Çevre Koru-ma Ajansının (USEPA) belirlediği 8290 no’lu metoda göre yapıldı.
Analizi yapılan yoğurt numunelerindeki dioksin ve benzeri bileşiklerin Toksik
Eşdeğer Konsantrasyonu ortalama, 0,0151 ng TEQ/g yağ olarak tespit edildi.  Bu değer kullanılarak yapılan hesaplama
sonucunda; ülkemizde yaşayan, 70kg ağırlığında bir insanın, analizi yapılan yoğurtlardan
günlük olarak 150 gr tüketmesi durumunda kilogram başına aldığı toplam dioksin
düzeyinin 1,39 pg TEQ/ kg olduğu hesaplandı.

 

Sonuç
olarak; tespit edilen dioksin ve benzeri bileşik düzeylerinin Dünya Sağlık
Örgütü tarafından 1-4 pg TEQ/kg olarak belirlenen Tolere edilebilir günlük alım
düzeyi sınırları içinde olduğu, ancak diğer gıdalardan alınabilecek dioksin
miktarları hesaba katıldığında bu oranın yoğurt kaynaklı alımlar için yüksek
olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, anılan numunelerin tüketimine bağlı
olarak bağışıklık sistemi baskılanması, karaciğer hasarı gibi ciddi sağlık
risklerinin oluşabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yoğurt, GC-MS, Dioksin

Kaynakça

• 1. Bakaoğlu, M., Karademir, A. And Durmusoğlu, E. 2005. Evalation of PCDD/F levels in air and soils and estimation of deposition rates in Koca-eli, Turkey, Chemosphere 59,(10), 1373-1385.
• 2. Beukens, A., Huang, H. And Stieglitz L. 1999. Dioxins from the sintering process. 1. particle charecteristation and SEM/ wet analysis of samples, Organohalogen Comp. 41, 109-112.
• 3. Birnbaum, L. S. 1991. Developmental toxicity of TCDD and related compounds: species sensitivities and differences, Banbury Report. 35, 51- 67.
• 4. Emond, C., Birnbaum, L.S. and De Vito M.J. 2004. Physiologically based pharmacokinetic model for developmental exposures to TCDD in rat. Toxicological Sciences. 80, 115-133.
• 5. ECM (European Commission meeting) at Brussels july 2001. Fact Sheet on dioxin in feed and food. Publishedon 24.07.2001
• 6. Kumar, K. S., Kannan, K., Giesy, J.P. and Masunaga, S. 2002. Distribution and eliminati-on of polychlorinated dibenzo-p-dioxins, diben-zofurans, biphenyls, and p,p'-DDE in tissues of bald eagles from the Upper Peninsula of Mic-higan, Environ. Sci. Technol. 36(13), 2789-96.
• 7. Lavric, E. D., Konnov, A.A. and Ruyck, J. D. 2005. Surrogate Compounds for Dioxins in In-cineration. Rev. Waste Management. 25, 755-765.
• 8. McKay, G. 2002. Dioxin characterization, for-mation and minimization during municipal solid waste (MSW) incineration, Rev. Chemical Engineering Jour. 86, 343-368.
• 9. Mimura, J. and Fuji-Kuriyama, Y. 1999. Ah re-ceptor (in japanese). Experimental Medicine. 17, 252-257.
• 10. Papadopoulos, A., Vassiliadou, I., Costopoulou, D., Papanicolaou, C. and Leondiadis, L. 2004. Levels of dioxins and dioxin-like PCBs in food samples on the Greek market, Chemosphere. 57, 413-9.
• 11. Patterson, D.G., Needham, L.L., Pirkle, J.L., Roberts, D.W., Bagby, J., Garrett, W.A., And-rews, J.S., Falk, H., Bernert, J.T. and Sampson, E.J. 1988. Correlation between serum and adipose tissue levels of 2,3,7,8-TCDD in 50 persons from missouri. Arch. Environ. Contam. Toxicol. 17, 139-143.
• 12. Pohjanvirta, R., and Tuomisto, J. 1994. Short-term toxicity of 2,3,7,8,- t etrachlorodibenzo-p-dioxin in laboratory animals: effects, mecha-nisms, and animal models. Pharmacology Revi-ews. 46(4), 483-549.
• 13. Poiger, H., Buser, H.R., Weber, H., Zweifel, U. and Schlatter, C. 1982. Structure elucidation of mammalian TCDD metabolites. Experientia. 38, 484-486.
• 14. Ramos, L., Eljarrat, E., Hernández, L. M., Rive-ra, J. and González, M. J. 1999. Levels of polychlorinated biphenyls, polychlorinated di-benzo-p-dioxins and dibenzofurans in comme-rcial yoghurt samples in Spain Comparison with different dairy products, Analytica Chimi-ca Acta. 402, 241-252
• 15. Schatwitz, B., Brant, G., Gafner, F., Schlump, E., Buhler, R., Hasler, P. and Nussbaumer, T. 1994. Dioxin Emission from wood combustion, Chemosphere. 29, 2005-2013.
• 16. Van Birgelen, A.P.J.M., Diliberto, J.J., Smialo-wicz, R.J., and Birnbaum, L.S. 1997. Toxic and biochemical responses in tissue reflect 2,3,7,8-TCDD concentration in corresponding tissue and 2,3,7,8-TCDD body burden. Fundamental and Applied Toxicology. 36, 216.
• 17. Viluksela, M., Stahl, B., Birnbaum, L. S., and Rozman, K. K. 1997. Subchronic/chronic toxi-city of heptachlorodibenzop- dioxin (HpCDD) in rats. Part II: Biochemical effects, Toxicology and Applied Pharmacology. 146, 217-226.
• 18. Weber, L.W., Ernst, S.W., Stahl, B. U., Roz-man, K. 1993. Tissue distribution and toxico-kinetics of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in rats after intravenous injection, Fundam Appl Toxicol. 21(4), 523-534.
• 19. WHO (World Health Organization) Executive Summary Report of ‘Assessment of health risks of dioxins; re-evaluation of the Tolerable Daily Intake (TDI). 1998.
• 20. Yoshida, R. and Ogawa, Y. 2000. Oxidative stres induced by 2,3,7,8-TCDD: An application of oxidative stres markers to cancer risk assesstment of dioxins, Rev. Industrial health. 38, 5-14.