Bursalı İbrahim Râzî Divanı’nda Kıyafet Terimleri

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 149 - 177, 29.12.2021

Rabia Ademoğlu

Öz

Divan edebiyatı 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüş ve sayısız şiir ve şairi bünyesi altına almıştır. Tanzimat Dönemi’yle birlikte de gücünü yavaş yavaş kaybetmiştir. Tanzimat sanatçıları divan şiirini çokça eleştirmişlerdir. Bunların başında da divan edebiyatının sosyal hayattan kopuk ve soyut bir dünyada yazılmış olması gelmektedir. Yapılan bu çalışma ise bu eleştirinin ne kadar yanlış olduğunu ortaya koymaya çalışacaktır. Divan edebiyatı sosyal hayattan bağımsız düşünülemez. Osmanlı toplumuna dair hemen hemen her şey divan edebiyatının konusu olmuştur. Sosyal hayatın içeriği ise oldukça zengindir. Bu bağlamda yapmış olduğumuz çalışma sosyal hayatın bir alt dalı olan kıyafetleri kapsamaktadır. Giyim kuşam insanlık tarihinden bu yana var olan bir ihtiyaçtır. Başlangıçta sadece bir ihtiyaç olan kıyafetler gelişerek zaman zaman statünün bir göstergesi zaman zaman da modanın bir parçası olmuştur ve endüstriyelleşmiştir. Osmanlı toplumunda kültürü oluşturan etkenlerden birisi olan kıyafetler divan şairlerince de şiirlerine konu edilmiştir. Yapılan çalışmada 18. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında yaşamış olan Bursalı İbrahim Râzî Divanı’nda adı geçen giyim kuşam terimleri tespit edilmeye ve bu terimlerin divanda nasıl ve ne şekilde kullanıldığı gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Divan Edebiyatı, Bursalı İbrahim Râzî, Sosyal Hayat, Kıyafet, Kumaş.

Clothing Terms In The Divan Of Bursalı İbrahim Râzî

Öz

Divan literature continued its existence from the 13th century to the 19th century and included numerous poems and poets. It gradually lost its power with the Tanzimat
Period. Tanzimat artists criticized divan poetry a lot. The foremost of these is that divan literature was written in an abstract world disconnected from social life. This study will try to reveal how wrong this criticism is. Divan literature cannot be considered independent of social life. Almost everything about Ottoman society has been the subject of divan literature. The content of social life is quite rich. In this context, our study covers clothes, which is a sub-branch of social life. Clothing is a necessity that has existed since the history of humanity. Clothing, which was just a necessity in the beginning, developed and became an indicator of status from time to time, and sometimes a part of fashion, and became industrialized over time. Clothing, which is one of the factors that make up the culture in Ottoman society, was also the subject of their poems by divan poets. In the study, the clothing terms mentioned in the Divan of Bursalı İbrahim Râzî, who lived between the 18th and 19th centuries, were tried to be determined and to be explained how these terms were used in the divan.

Anahtar Kelimeler

Divan Literature, Bursalı İbrahim Râzî, Social Life, Clothing, Fabric.

Kaynakça

• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 1998.
• Elaldı, Mehmet. “Bursalı İbrahim Râzî Divanı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin)”. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2017.
• Öğüt, Salim. “İhram”. Türkiye Diyanet Vakfı İslām Ansiklopedisi. 21: 539-542. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Özer, Mine. “Türkçe’de Kumaş Adları”. Tarih Dergisi 0, sy. 33 (Mart 1982): 291- 240.
• Koçu, Reşat Ekrem. Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Ankara: Sümerbank Yayınları, 1967.
• Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 3. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1993.