Türkiye’nin Suriyeli Mültecilere Yönelik Türkçe Öğretimi Politikaları Ve Uygulamadaki Yansımaları (2011-2021)

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 72 - 92, 28.06.2022

Nurşen Çağlak

Öz

2011 yılında Suriye iç savaşının çıkması ile yalnızca hâkim bölgeyi değil bütün Ortadoğu coğrafyasını etkileyen gelişmeler ortaya çıkmıştır. İç savaştan kaçan Suriye vatandaşları başta Türkiye olmak üzere komşu ülkelere sığınmıştır. Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü’nün (UNHCR) verilerine göre Türkiye şu an 3,6 milyon kayıtlı sığınmacı ile dünyada en çok mülteci barındıran ülke konumundadır. Beklenmedik bir şekilde çok sayıda mülteciye ev sahipliği yapmaya başlayan Türkiye birçok sınavdan geçmektedir. Bu sınavların başında yerel halk ve mülteciler arasındaki uyum sorunu gelmektedir. Uyum sorununun giderilmesi için ilk olarak Suriyeli mültecilere Türkçe öğretilmelidir. Suriyeli mültecilerin yaşadıkları bölgeye uyum sağlayabilmesi, daha rahat bir hayat sürebilmeleri, Türk okullarında eğitim alabilmeleri, günlük hayatlarını idame ettirebilmeleri, kişilik haklarını savunabilmeleri, iş bulabilmeleri hatta toplum tarafından kabul edilebilmeleri için yerel halkın dili olan Türkçeyi öğrenmeleri gerekmektedir. Bu sürecin verimli ve etkili bir şekilde yönetilebilmesi için bir dil politikasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’nin 2011-2021 yılları arasında mültecilere Türkçe öğretimi konusunda yürüttüğü politikalar ve bu politikaların uygulamadaki yansımaları ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dil politikası, Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, Mültecilere Türkçe öğretimi., Language policy, Teaching Turkish, Teaching Turkish to refugees.

Turkey' s Reflection on Turkish Educational Policies and Practice for Syrian Refugees

Öz

With the outbreak of the Syrian civil war in 2011, developments that affected the dominant region and the entire Middle East geography emerged. Syrian citizens fleeing the civil war took refuge in neighboring countries, primarily Turkey. According to the United Nations Refugee Organization (UNHCR) data, Turkey is currently the country hosting the most refugees in the world with 3.6 million registered asylum seekers. Turkey, which has unexpectedly started to host large numbers of refugees, is going through many tests. At the beginning of these exams is the problem of harmony between the local people and the refugees. To solve the integration problem, firsÇt, Syrian refugees should be taught Turkish. Syrian refugees need to learn Turkish, the language of the local people, so that they can adapt to the region they live in, lead a more comfortable life, receive education in Turkish schools, maintain their daily lives, defend their rights, find a job and even be accepted by the society. A language policy is needed to manage this process efficiently and effectively. In this study, Turkey's policies on teaching Turkish to refugees between the years 2011-2021 and the reflections of these policies in practice will be revealed.

Anahtar Kelimeler

Language policy, Teaching Turkish, Teaching Turkish to refugees.

Kaynakça

• AFAD (2012). Başbakan Yardımcımız Beşir Atalay, Adalet Bakanımız Sadullah Ergin, Başkanımız Dr. Fuat Oktay ve Hatay Valisi Celalettin Lekesiz ile Basın Toplantısı Düzenledi. https://www.afad.gov.tr/TR/HaberDetay.aspx?ID=5&IcerikID=629 Erişim 14 Kasım 2021
• Aktekin, Semih (2017). Sınıfında Yabancı Uyruklu Öğrenci Bulunan Öğretmenler İçin El Kitabı. MEB Yayınları: Ankara.
• Alyılmaz, Cengiz (2010). Türkçe Öğretiıninin Sorunları. Turkish Studies Intemational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5(3),728-749.
• Anadolu Ajansı (2020). Fırat Kalkanı Bölgesi'ndeki Suriyeli Öğretmenlere Türkçe Eğitimi.https://www.aa.com.tr/tr/dunya/firat-kalkani-bolgesindeki-suriyeli-ogretmenlere-turkce-egitimi/2033653 Erişim 28 Aralık 2021
• Aykırı, Kudret (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Suriyeli Öğrencilerin Eğitim Durumlarına İlişkin Görüşleri. Turkish Journal of Primary Education 2, 44-56.
• Bilim Eğitim Kültür Araştırmaları Merkezi (BEKAM). (2017). Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonu. http://www.bekam.org.tr/icerik.php?Etkinlikld=13823571&Kayitld=40680647 Erişim 27 Aralık 2021
• Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komisyonu (UNHCR) ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO). (2016). Politika Belgesi 26. Paris: UNESCO. Erişim 5 Aralık 2021
• Büyükikiz, Kadir Kaan ve Çangal, Önder (2016). Suriyeli Misafir Öğrencilere Türkçe Öğretimi Projesi Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1414-1430.
• Coşkun, İ. ve Emin, Müberra Nur (2016). Suriyelerin Eğitiminde Yol Haritası: Fırsatlar ve Zorluklar, Ankara: SETA Yayınları.
• Çakmak, Hilal (2018). Türkiye'deki Suriyelilere Yönelik Eğitim Politikalarının Uyum Sürecine Etkileri. Göç ve Kültürel Etkileşim: Uluslararası Osmanlı Devleti'n deve Türkiye Cumhuriyeti'nde Göç ve Kültürel Etkileşim Sempozyumu Bildiri Kitabı. İZÜ Yayınları.
• ÇOÇA (2015). Suriyeli Mülteci Çocukların Türkiye Devlet Okullarındaki Durumu Politika ve Uygulama Önerileri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi. http://cocuk.bilgi.edu.tr/wp_content/uploads/2015/09/Suriyeli-Cocuklar-Egitim-Sistemi-Politika-Notu.pdf Erişim 13 Aralık 2021
• Demirci, Metin (2015). Bl Seviyesinde Türkçe Öğrenen Suriyeli Öğrencilerin Sesli Okuma Becerisiyle İlgili Tespitler. Turkish Studies, 10(7), 333-358.
• Deniz, A. Çağlar, Hülür, Banu ve Ekinci, Yusuf (2016). Göç, Strateji ve Taktik: Suriyeli Sığınmacıların Gündelik Hayat Deneyimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9(42), 1077-1087.
• Duruel, Mehmet (2016). Suriyeli Sığınmacıların Eğitim Sorunu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 30 (5), 1399-1414.
• Emin, Müberra Nur (2016). Türkiye'deki Suriyeli Çocukların Eğitimi- Temel Eğitim Politikaları. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA): İstanbul.
• Erdoğan, M. Murat (2015). Türkiye'deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum. Bilgi Yayınları: İstanbul.
• Erdoğan, M. Murat (2019). Suriyeliler Barometresi 2019 Suriyelilerle Uyum İçinde Yaşamın Çerçevesi. Orion Kitabevi: Ankara.
• Erdönmez, Ayhan (2016). Türkiye'ye Kitlesel Göçle Gelen Mültecilere Yönelik Yürütülen Eğitim Öğretim Süreci, Eğitime Bakış Dergisi 12 (36), 24-34.
• GİGM (2017). 2016 Türkiye Göç Raporu. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü : Ankara.
• Gözübüyük Tamer, Mine (2017). Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeli Çocukların Trabzon Devlet Okullarındaki Durumu. Göç Dergisi, 4(1),119-152.
• Human Rights Watch, (2015). Türkiye'deki Suriyeli Mülteci Çocukların Eğitime Erişiminin Önündeki Engeller - Kayıp Nesil Olmalarını Önlemek. Erişim 7 Aralık2021
• Hürriyet Gazetesi (2017). Milli Eğitim Bakanı Yılmaz: Suriyelilerin Tamamını Eğitim Sistemimize Alacağız. http://www.hurriyet.com.tr/milli-egitim-bakani-yilmaz-suriyelilerintamamini-egitim-sistemimize-alacagiz-40364022 Erişim 6 Kasım 2021
• İletişim Başkanlığı (2019). Suriyeli Vatandaşlara Türkçe Dil Eğitimleri Başlıyor. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/yerel_basin/detay/suriyeli-vatandaslara-turkce-dil-egitimleri-basliyor Erişim 24 Kasım 2021
• Karasu, Mithat Arman (2016). Şanlıurfa’da Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların Kentle Uyum Sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 995-1014.
• Kaya, Ayhan ve Erdoğan, Murat (2015). Türkiye’nin Göç Tarihi 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Kızıl, Ömür ve Dönmez, Cengiz (2017). Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacılara Sağlanan Eğitim Hizmetleri ve Sosyal Bilgiler Eğitimi Bağlamında Bazı Sorunların Değerlendirilmesi, International Journal Of Education Technology and Scientific Researches, Issue: 4, pp. (207-239).
• Koman, Ezgi (2015). Suriyeli Mülteci Çocuklar ve Engellenen Eğitim Hakkı. Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. https://tr.boell.org/tr/2015/12/29/suriyelimultecicocuklar-ve-engellenen-egitim-hakki Erişim 15 Kasım 2021
• Kultas, Emrah (2017). Türkiye’de Bulunan Eğitim Çağındaki Suriyeli Mültecilerin Eğitimi Sorunu Van İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Van.
• Kutlu, Zümray (2015). Bekleme Odasından Oturma Odasına, Suriyeli Mültecilere Yönelik Çalışmalar Yürüten Sivil Toplum Kuruluşlarına Dair Kısa Bir Değerlendirme.
• McAndrew, Maureen (2009). Ensuring the Proper Competency in the Host Language: Contrasting Formula and the Place of Heritage Languages. Teachers College Record, 111(6), 1528- 1554.
• MEB. (2014). Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/yabyonegiogr_1/ yabyonegiogr_1.html Erişim 5 Kasım 2021
• MEB. (2015). MEB Stratejik Plan (2015-2019). http://sgb.meb.gov.tr/meb_iy s_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.201 5sp17.15imzasz.pdf. Erişim 3 Aralık 2021
• MEB. (2016). Göç ve Acil Durum Daire Başkanlığının Kurulmasına İlişkin Yönetmelik, http://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_05/18020117_gocveacildurumegitimdb.pdf Erişim 22 Aralık 2021
• MEB. (2016). Suriyeli Çocukların Eğitimi İçin Yol Haritası Belirlendi. http://www.meb.gov.tr/suriyeli-cocuklarin-egitimi-icin-yolharitasi-belirlendi/haber/11750/tr Erişim 23 Aralık 2021
• MEB. (2016). Suriyeli Öğrencilerin Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonu Projesi Kapsamında Suriyeli Öğrencilere Türkçe Öğretecek Geçici Süreli Öğretmen Alımına İlişkin Duyuru. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/04053531_geciciogretmenalimduyurusu.pdf Erişim 3 Aralık 2021
• MEB. (2016). GEM’ler Üç Yıl İçinde Misyonunu Tamamlayacak. http://meb.gov.tr/demirci-gemler-uc-yil-icinde-misyonunutamamlayacak/haber/11850/tr Erişim 22 Aralık 2021
• MEB. (2019). Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi Türkçe Yeterlik Sınavı (TYS) Kılavuzu. https://ertugrulgazi46.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/46/08/761691/dosyalar/2019_04/29113212_tYrkYe_yeterlilik_sYnavY_kYlavuzu.pdf Erişim 11 Kasım 2021
• MEB. (2020). MEB’den Online Türkçe Dil Sınavı Yazısı. https://www.kamuajans.com/egitim-personeli/meb-den-online-turkce-dil-sinavi-yazisi-h556575.html Erişim 22 Aralık 2021
• Moralı, Gürkan (2018). Suriyeli Mülteci Çocuklara Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1426-1449.
• Nimer, Maissam (2019). Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Türkçe Dil Eğitimi Deneyimleri ve Kurumsal Yapılar. Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi. Erişim 18 Aralık 2021
• Özcan, A. S. (2018). Çokkültürlülük Bağlamında Türkiye’nin Suriyeli Öğrencilere Yönelik Eğitim Politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 4(1), 17-29.
• Seydi, Ali Rıza (2014). Türkiye’nin Suriyeli Sığınmacıların Eğitim Sorununun Çözümüne Yönelik İzlediği Politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (31), 267-305.
• Siyaset, Toplum ve Ekonomi Araştırmaları Vakfı ve TheirWorld. (2017). Breaking the Bariers: Getting Syrian Children into School in Turkey. SETA ve TheirWorld: Ankara.
• Şahin, Harun (2020). Göç Olgusu, Mülteci Çocukların Eğitimi ve Suriyeli Mülteci Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonu Süreci. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 377-394.
• Şeker, Betül Dilara ve Aslan, Zafer (2015). Eğitim Sürecinde Mülteci Çocuklar: Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(1). 86-105.
• TAMEB (2019). Suriyeli Göçmenlere Türkçe ve Mesleki Eğitim Desteği. https://tameb.org/suriyeli-gocmenlere-turkce-ve-mesleki-egitim-destegi/#iletisim Erişim 1 Kasım 2021 Erişim 1 Kasım 2021
• TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu. (2012). Ülkemize Sığınan Suriye Vatandaşlarının Barındıkları Çadırkentler Hakkında İnceleme Raporu 2. https:// www.tbmm.gov.tr Erişim 4 Kasım 2021
• UNHCR Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü. (2021). Türkiye’deki Mülteciler ve Sığınmacılar. https://www.unhcr.org/tr/turkiyedeki-multeciler-ve-siginmacilar Erişim 21 Kasım 2021.
• UNICEF (2021). Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Çocukların Eğitimine İlişkin İstatistik Raporu.https://www.unicef.org/turkey/media/10711/file/Ge%C3%A7ici%20koruma%20alt%C4%B1ndaki%20%C3%A7ocuklar%C4%B1n%20e%C4%9Fitim%20istatistikleri.pdf Erişim 3 Kasım 2021
• Whitaker, Elizabeth (2010). Language Acquisition of the Children of Immigrants and the Role of Non-Profit Organizations. Washington: University of Puget Sound.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. (2013). Resmi Gazete (11.04.2013). Sayı: 28615.
• YTB. (2015). Milletimiz Çok Büyük Özveride Bulunuyor. https://www.ytb.gov.tr/haber_detay.php?detay=4405 Erişim 4 Kasım 2021
• Mülteci Hakları Merkezi (2017), Suriye’den Gelen Sığınmacılar İçin Türkiye’de Eğitim Hakkı Sorular ve Yanıtlar. https://www.mhd.org.tr/images/yayinlar/MHM-7.pdf Erişim 7 Aralık 2021