Organization of Turkish States and its Members Participation Processes: TRNC and Turkmenistan Observer Members

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 11 - 27, 31.12.2023

Naciye Solmaz Keşikçi , Ömer Faruk Karaman

Öz

The Organization of Turkish States is an organization that ensures unity and solidarity among member countries, as well as regional cooperation and cooperation of countries in line with common interests. The Council started its meetings with four countries, the founders of which are Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Turkey; In the following process, it included Uzbekistan as a full member and Hungary, Turkmenistan and TRNC as observer members, respectively. In this article, the history of the Organization, the summit meetings held before and after institutionalization, and the cooperation areas of the organization are mentioned. The membership processes of the TRNC and Turkmenistan, which have the status of ‘observer member’, which is the main topic of the article, were discussed, the importance of this status for the TRNC and Turkmenistan and the importance of the participation of these countries in terms of the growth and development of the organization were mentioned.

Anahtar Kelimeler

Organization of Turkic States, Turkic Council, Turkish Republic of Northern Cyprus, Turkmenistan

Türk Devletleri Teşkilatı ve Üyelerin Katılım Süreçleri: KKTC ve Türkmenistan Gözlemci Üyeleri

Öz

Türk Devletleri Teşkilatı, üye ülkeler arasındaki birlik ve beraberliğin yanı sıra bölgesel işbirliği ve ortak çıkarlar doğrultusunda ülkelerin birlikte hareket etmelerini sağlayan bir oluşumdur. Konsey kurucuları Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye olmak üzere dört ülkeyle toplantılarına başladı; ilerleyen süreçte sırasıyla Özbekistan'ı tam üye, Macaristan, Türkmenistan ve KKTC'yi ise gözlemci üye olarak bünyesine kattı. Bu makalede Teşkilat'ın tarihçesine, kurumsallaşma öncesi ve sonrası gerçekleştirilen zirve toplantılarına ve teşkilatın işbirliği alanlarına değinilmiştir. Makalenin esas konusunu oluşturan ‘gözlemci üye’ statüsü bulunan KKTC ve Türkmenistan'ın üyelik süreçleri ele alınmış, bu statünün KKTC ve Türkmenistan açısından önemine ve bu ülkelerin katılımlarının teşkilatın büyüme ve gelişmesi açısından önemine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Konseyi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkmenistan

Kaynakça

• Akçapa, M. (2023). “Türk Devletleri Teşkilatı’nın Tarihsel Gelişimi: Dünü, Bugünü ve Yarını”. Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi, 11 (34), 473-491. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1223099.
• Akengin, H. (2017). “Türk Dünyası ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Üzerine Jeopolitik Bir Değerlendirme”.
• Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1-11.
• Akgün, S. (2023). “Uluslararası Hukukta Tanınma Kavramı Çerçevesinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türk Devletleri Teşkilatı İlişkisi”. Sakarya Üniversitesi Türk Akademisi Dergisi, 2 (1), 48-60.
• Akıllı, E. (2019). “Turksoy, Organization of Turkic States and Cultural Diplomacy: Transactionalism Revisited.” Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (Bilig), 91 (Türk Konseyi’nin 10. Yılı Özel Sayısı), 1-25. https://doi.org/10.12995/bilig.9101.
• Amirbek, A. ve Anuarbekuly, A. (2017). “Türk Dili Konuşan Ülkeler Entegrasyonu: Tarihsel Geçmişi ve Kurumsallaşması”. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1 (3), 164 – 204.
• Aydilek, E. (2022). “Türk Devletleri Teşkilatı’nın Siyasi ve Ekonomik Potansiyeli”. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5 (3), 716-728. https://doi.org/10.33712/mana.1192419.
• Baki. P. M. (2014). “Avrasya’da Bölgesel İşbirliği Sürecinden İşbirliği Mekanizmasına: Türk Konseyi”. Bilge Strateji, 6 (11), 133-162.
• Bıyıklı, M. (2018). 25 Yıllık Tecrübenin Ardından Türk Keneşi Bünyesindeki Ülkelerde Ortak Kuruluşlar İlişkiler ve İşbirlikleri. ORASAM Yayınları: Bişkek.
• Buyar, C. (2022). “Contribution of Organization of Turkic States Members to World Heritage at a Time of Cultural Convergence from the Past to the Future”. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (Bilig), 100 (1), 1-36. https://doi.org/10.12995/bilig.10001.
• Çınar Y. ve Uzun, Y. U. (2023). “Köklü Geçmişten Güçlü Geleceğe Türk Devletleri Teşkilatı: Küresel Ekonomik – Siyasal Potansiyeli ve Teşkilatın Geleceğine Dair Öngörüler”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (Özel Sayı), 141-156. https://doi.org/10.33206/mjss.1296831.
• Erkiner, H. H. ve Eray, İ. (2022). “Uluslararası Hukuk Bakımından Bir Uluslararası Örgüt Olarak Türk Devletleri Teşkilatı”. Güvenlik Stratejileri Dergisi, (TDT Özel Sayısı), 217-250. https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1112918.
• Gündoğdu, S. (2023). "Türkiye’nin Jeopolitik Açılımı: Bir Uluslararası Örgüt Olarak Türk Devletleri Teşkilatı". Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (3), 271. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1263177.
• Kıratlı, M. (2022). Türk Devletleri Teşkilatı: Türk Dünyası 2040 Vizyonu, Hukuk Birliği ve Ticaret Hukuku Çalışmaları. Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Kocatepe, Ö. F. (2020). Neoklasik Realist Çerçevede Politik ve Askeri İş Birliği’nin İncelenmesi: Türk Devletleri Teşkilatı. Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Kocatepe, Ö. F. (2022). Türk Devletleri Teşkilatı, Politik ve Askeri İşbirliği. Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Özsoy, B. (2023). “ ‘Türk Dünyası’ Söylemi İçinde Türk Devletleri Teşkilatı’nın Rolü ve Önemi”. Anasay, (25), 40-55. https://doi.org/10.33404/anasay.1324953.
• Soydan, M. Z. (2022). “KKTC’nin Türk Devletleri Teşkilatı Gözlemci Statüsü Ne Anlama Gelmektedir?”. Sakarya Üniversitesi TÜRKMER, 2022.
• Tatar, E. (2023). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 2023-2024 Eğitim-Öğretim Akademik Açılışı.
• Tekir, G. (2023). “Türk Devletleri Teşkilatının Yeni-İşlevselcilik ve Devletlerarasıcılık Teorileri Bağlamında Değerlendirilmesi”. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (2), 1084-1097. https://doi.org/10.11616/asbi.1267450.
• Yılmaz, A. N. (2021). “Bağımsızlıklarının 30. Yılında Türkistan Coğrafyasındaki Türk Cumhuriyetlerinin Durumu ve Değerlendirilmesi”. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 129 (255), 253-314.
• Yılmaz, R. (2014). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Devletleşme Süreci ve Türkiye (1974-2012). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Yüce, M. (2023). “Türk Devletleri Teşkilatına Üye Ülkeler Arasında İkili İlişkiler”. Türk Dünyası Akademik Bakış Dergisi, 3 (5), 30-63.
• Anadolu Ajansı (2019). Türk Konseyi 7. Zirvesi’nde Liderlerden Önemli Mesajlar. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turk-konseyi-7-zirvesinde-liderlerden-onemli-mesajlar/1614655 (Erişim Tarihi: 25.10.2023).
• ANKASAM (2022). Türkmenistan’ın Türk Devletleri Teşkilatı’na Tam Üyeliği. https://www.ankasam.org/turkmenistanin-turk-devletleri-teskilatina-tam-uyeligi/ (Erişim Tarihi: 25.10.2023).
• TASAM (2023). Avrasya’da Küresel Güç Mücadelesinin Geleceği ve Türk Dünyası. https://tasam.org/tr-TR/Icerik/70270/avrasyada_kuresel_guc_mucadelesinin_gelecegi_ve_turk_dunyasi (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
• TCCB (2018). Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk konseyi 6. Devlet Başkanları Zirvesi’ne Katıldı. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/96393/cumhurbaskani-erdogan-turk-konseyi-6-devlet-baskanlari-zirvesi-ne-katildi (Erişim Tarihi: 25.10.2023).
• TDKÜİK (2009). Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin Kurulmasına Dair Nahcivan Anlaşması. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/Nahcivan_Anlasmasi_Turkce_20140417_193951.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2011). 1. Zirve (Almatı) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/1-zirve-bildirisi-8-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2012). 2. Zirve (Bişkek) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/2-zirve-bildirisi-9-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2013). 3. Zirve (Gebele) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/3-zirve-bildirisi-10-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2014). 4. Zirve (Bodrum) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/4-zirve-bidirisi-11-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2015). 5. Zirve (Astana) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/fifth-zirve-bildirisi-12-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2018). 6. Zirve (Çolpon-Ata) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/6-zirve-bildirisi-13-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDKÜİK (2019). 7. Zirve (Bakü) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/7-zirve-bildirisi-14-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023). TDT (2012). Logo ve Bayrak. https://www.turkicstates.org/tr/logo-ve-bayrak (Erişim Tarihi: 28.10.2023).
• TDT (2021). 8. Zirve (İstanbul) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/8-zirve-bildirisi-15-tr.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2023).
• TDT (2022). 9. Zirve (Semerkant) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/9-zirve-bildirisi-16-tr.pdf (Erişim Tarihi: 28.10.2022).
• TDT (2022). Türk Dünyası 2040 Vizyonu Belgesi. https://turkicstates.org/assets/pdf/haberler/turk-dunyasi-2040-vizyonu-2396-98.pdf (Erişim Tarihi: 28.10.2023).
• TDT (2023). 10. Zirve (Astana) Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/10-zirve-bildirisi-2023-21-tr.pdf (Erişim Tarihi: 28.10.2023).
• TDT (2023). İşbirliği Alanları. https://www.turkicstates.org/tr/isbirligi-alanlari (Erişim Tarihi: 28.10.2023).
• TDT (2023). Türk Devletleri Teşkilatı Olağanüstü Zirvesi Ankara Bildirisi. https://www.turkicstates.org/assets/pdf/temel_belgeler/2-olaganustu-zirve-ankara-bidirisi-2023-20-tr.pdf (Erişim Tarihi: 28.10.2023).
• TÜRKSAM (2022). Türk Devletleri Teşkilatı (KKTC) ve Kıbrıs. https://www.turksam.org/detay-turk-devletleri-teskilati-kktc-ve-kibris (Erişim Tarihi: 30.10.2023).