6458 SAYILI YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU MADDE 54/1-d UYARINCA SINIR DIŞI ETME KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Sayı: 2, 49 - 61, 31.12.2024

Fatma Betül Büyük

Öz

Sınır dışı etme kararının verilmesi en basit haliyle dahi temel haklardan olan kişi özgürlüğü ve güvenliğini ihlal edebilmesi bakımından son derece önemli bir işlemdir. Bundandır ki bu işlem temel hakların korunması adına hem ulusal düzenlemeler ile hem de uluslararası belgelerde yerini almıştır. Sınır dışı etme kararının hukuka uygun olması açısından bu kararın usul ve esasları her ne kadar yasal belgeler ile düzenleme altına alınmışsa da yapısı gereği uygulandığı esnada birçok ihlalin meydana geldiği görülmektedir. Zira sınır dışı etme kararı ülke içerisinde bulunan yabancı aleyhine verilmekte dolayısıyla bu kararın verilmesinde ve uygulanmasında hukuki zeminden uzaklaşıldığı görülebilmektedir. Nitekim ülke içerisinde bulunan yabancının varlığının siyasi, ekonomik, sosyal nedenleri ve sonuçları olduğundan bunlardan etkilenilmemesi mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla sınır dışı etme kararının hukuka uygun olabilmesi için hangi durumlarda verileceği ve nasıl uygulanması gerektiği konusunda titiz davranılması gerekilmektedir. Bu mantıkla yapılan kanuni düzenlemelerin yorumlanması ve uygulanması konusu çok önemlidir. Bu kanun maddelerini kullanarak sınır dışı etme kararı veren idarenin bu konuda büyük sorumluluğunun olduğu yadsınamayacaktır. İdarenin sınır dışı etme kararı verirken dayanacağı neden bu kararın uygulanması, itiraz süreci ve icrasını doğrudan etkilemektedir. Çalışmamız itibariyle idareye takdir yetkisinin geniş bir şekilde tanındığı kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı açısından tehlike oluşturan yabancıların sınır dışı etme kararı nedeninin üzerinde durulacaktır. Bu konuda gerek idarenin buna dayalı olarak vereceği sınır dışı etme kararı gerekse de bu karara yapılan itiraz neticesinde idari yargının bu konudaki yaklaşımı kamu düzeni ve kamu güvenliği nedenlerinin geniş anlamlar ihtiva etmesi hasebiyle önemlidir.

Anahtar Kelimeler

6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Kamu Düzeni, Kamu Güvenliği, Sınır Dışı Etme Kararı.

LAW NO. 6458 ON FOREIGNERS AND INTERNATIONAL PROTECTION EVALUATION OF DEPORTATION DECISIONS UNDER ARTICLE 54/1-d

Öz

Even in its simplest form, the decision to deport is an extremely important procedure as it may violate the fundamental right to liberty and security of the person. This is why this procedure has been included in both national regulations and international documents in order to protect fundamental rights. Although the procedures and principles of this decision are regulated by legal documents in order to ensure that the deportation decision is in accordance with the law, it is seen that many violations occur during its implementation due to its structure. This is because the deportation decision is made against the foreigner in the country, and therefore, it can be seen that the legal grounds may be departed from in the issuance and implementation of this decision. As a matter of fact, since the presence of the foreigner in the country has political, economic and social causes and consequences, it is not possible not to be affected by them. The deportation order is therefore unlawful in which cases it should be given and how it should be applied in order to be appropriate to be meticulous about what is required to be done. The interpretation and application of legal regulations made with this logic is very important. It cannot be denied that the administration, which makes deportation decisions by using these articles of law, has a great responsibility in this regard. The reason that the administration will rely on when making a deportation decision directly affects the implementation, appeal process and enforcement of this decision. In our study, we will focus on public order, public safety and public security, where the discretionary power is granted to the administration in a broad manner

Anahtar Kelimeler

6458 on Foreigners and International Protection, Public Order, Public Safety, Deportation Decision.

Kaynakça

• 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Gerekçesi. https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss310.pdf.
• 676 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Resmî Gazete 29872 (29 Ekim 2016), Erişim 25 Aralık 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/10/20161029-5.htm.
• AİHS, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek 4 Nolu Protokol. Avrupa Konseyi 1963, Erişim 19 Aralık 2023. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/10122019104708ek4.pdf.
• AİHS, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek 7 Nolu Protokol. Avrupa Konseyi 1984, Erişim 19 Aralık 2023. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/10122019104748ek7.pdf.
• AİHS, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. Avrupa Konseyi 1953, Erişim 19 Aralık 2023. https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/convention_tur.
• AİS, Avrupa İkamet Sözleşmesi. Resmî Gazete 20285 (17 Eylül 1989), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20285.pdf.
• Anayasa, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Kanun No. 2709) Resmî Gazete 17863 (9 Kasım 1982), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf.
• Avrupa Sosyal Şartı. Resmî Gazete 20312 (14 Ekim 1989), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20312.pdf.
• Aybay, Rona- Dardağan Kibar, Esra. Yabancılar Hukuku. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 3. Basım, 2010.
• Aybay, Rona. “Bir İnsan Hakkı Sorunu Olarak Sınır Dışı Edilme”. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2/2 (2003), 141-172. https://www.jurix.com.tr/article/19594.
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 2001/89 (23 Mayıs 2001). https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2001-89-nrm.pdf.
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 2015/18582 (10 Mayıs 2017). https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2015/18582.
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 2016/135 (14 Temmuz 2016). https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2016-135-nrm.pdf.
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 2016/22418 (30 Mayıs 2019). https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2016/22418?Dil=tr.
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 2018/36516 (15 Mart 2022). https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2018/36516.
• Bayraktaroğlu Özçelik, Gülüm. “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların Türkiye’den Sınır Dışı Edilmesi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 108 (2013), 211-258. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/arama?d1=0&d2=0&s=108&k=17&w=.
• Çolak, Hatice. Türk İdari Yargısında Yürütmenin Durdurulması ve Uygulanmakla Etkisi Tükenecek İşlem. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Ergül, Ergin. “Türk Hukukunda Yabancıları Sınır Dışı Etme ve Geri Gönderme İşlemleri”. Terazi Hukuk Dergisi 7/74 (Ekim 2012), 83-87. https://jurix.com.tr/article/1839.
• Güner, Cemil. “Sınır Dışı Etme Kararı İle İlgili İdare Mahkemesi Kararlarının Kesinliği”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 75/1 (2017), 85-113. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/327241. https://www.icisleri.gov.tr/gamer/4-nolu-cumhurbaskanligi-kararnamesi.
• İneli Ciğer, Meltem. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda Aralık 2019’da Yapılan Bazı Değişikliklerin Değerlendirilmesi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 26/2 (Aralık 2020), 699-725. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1197075.
• İYUK, İdari Yargılama Usulü Kanunu. (Kanun No.2577) Resmî Gazete 17580 (20 Ocak 1982), Erişim 25 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2577.pdf.
• Kuşçu, Döndü. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların Sınır Dışı Edilmeleri. İstanbul: XII Levha Yayıncılık, 1. Basım, 2017.
• Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme. Resmî Gazete 25175 (21 Temmuz 2003), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/07/20030721.htm.
• Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair 1951 Cenevre Sözleşmesi. Resmî Gazete 10898 (5 Eylül 1961), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10898.pdf.
• Ovacık, Gamze. “Türk Anayasa Mahkemesi'nin İçtihadı Işığında Sınır Dışı Kararlarına Karşı Yargısal İtirazın Hukuki Etkisi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 26/2 (Aralık 2020), 1047-1062. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/58488/810960.
• PK, Pasaport Kanunu (Kanun No. 5682) Resmî Gazete 7564 (15 Temmuz 1950), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.5682.pdf.
• TCK, Türk Ceza Kanunu (Kanun No. 5237) Resmî Gazete 25611 (12 Ekim 2004). Erişim 19 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5237-20040926.pdf.
• Tokuzlu, Lami Bertan. “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun Yasal Belirlilik İlkesi Konusunda Türk Uygulamasına Katkısı Üzerine Bir Değerlendirme”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 7 (2016), 1061-1105. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/229932v.
• Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme. Resmî Gazete 25516 (8 Temmuz 2004), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040708.htm.
• Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete 22127 (30 Kasım 1994). Erişim 19 Aralık 2023. https://www.multeci.org.tr/wp-content/uploads/2016/12/1994-Yonetmeligi.pdf.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Resmî Gazete 29656 (17 Mart 2016). Erişim 19 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=21460&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5.
• Yağan Merve, İdari İşlem Olarak Sınır Dışı Etme Kararları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Yiğit, Nedime Tuğçe. “Sınır Dışı Etme Kararının İcrasının Ertelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25/2 (2017), 577-615. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/387031.
• YİSHK, Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun (Kanun No. 5683) Resmî Gazete 7564 (15 Temmuz 1950), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.5683.pdf.
• YUKK, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. (Kanun No. 6458) Resmî Gazete 28615 (11 Nisan 2013), Erişim 19 Aralık 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf.