Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğiyle İlgili Etik Olmayan Davranışlara ve Öğretmenleri Etik Dışı Davranışa Yönelten Faktörlere İlişkin Algılamaları

Yıl 2006, Sayı: 2, 95 - 119, 01.09.2006

Elbeyi Pelit Evren Güçer

Öz

Hangi alanda eğitim alırsa alsın genel veya alanıyla ilgili olarak etik değer ölçütlerinin öğrencilere verilmesi ve bu bakış açısının onlara kazandırılması, gelecekte herhangi bir sektörde işe atılacak olan öğrencilere meslekleriyle etik düşünce arasındaki bağlantıyı kurabilmelerinde ve böylelikle toplumun her kesiminde ve kurumunda yozlaşmaya gidilmeden uzun dönemde varılmak istenen amaçlara odaklanılarak önemli başarımlar kazanılmasında katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda bu araştırmada, geleceğin öğretmen adayları olarak, öğretmenlik eğitimi veren fakültelerde öğrenim görmekte olan öğrencilerin, öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşlerinin ve öğretmenlerin mesleklerini yerine getirirken karşılaştıkları veya karşılaşmaları muhtemel bazı durumların, bir öğretmeni iş etiğine aykırı davranmaya yöneltmede ne derece etkili olduğuna ilişkin görüşlerinin alınması amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, öğretmen adayları, öğretmenlik mesleğiyle ilgili ankette verilen etik dışı davranışları büyük oranda, kısmen ve/veya tamamıyla etik dışı bulduklarını belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmen adaylarının söz konusu bu etik algılamalarıyla bazı kişisel özellikleri cinsiyet, sınıf arasında da istatistiksel açıdan bazı anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Yine öğretmen adayları, öğretmenleri etik dışı davranışa iten-itebilecek ankette verilen faktörlerin büyük bir çoğunluğunu, öğretmenleri etik dışı davranışa itmede etkili ve/veya çok etkili bulduklarını belirtmişlerdir

Anahtar Kelimeler

Etik, meslek etiği, öğretmenlik ve etik

THE PERCEPTION OF TEACHER CANDIDATES CONCERNING UNETHICAL BEHAVIOURS ABOUT TEACHING PROFESSION AND FACTORS INCLING TEACHERS UNETHICAL BEHAVIOUR

Öz

Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Arş.Gör. In every field of study giving ethical values to students generally or specific to their field of study will help them to link their professions to the ethical consideration. Therefore this point of view will contribute the students to reach the objectives through their working life without causing degeneration in every part of the society in long term. The aim of this study is to determine the effects of various situations inclining teachers to behave unethical that can be occurred during their professional lives of the teachers and the comments of the teacher candidates studying in the education faculties, on unethical behaviours about the teacher’s profession. According to the results of the study; the teacher candidates commonly stated that the unethical expressions in the questionnaire are partly or completely unethical. Furthermore they stated that these factors are effective to behave unethically. More over it had been found out that there is significant statistical differences between the teacher candidates ethical perceptions and the demographic gender, section variables

Anahtar Kelimeler

Ethics, professional ethics, teacher and ethics

Kaynakça

• AKARSU, Bedia. (1984). Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Savaş Yayınları.
• AKDOĞAN, Habip. (2003). Meslek Etiğinin Kamuoyunu Aydınlatmadaki Önemine Muhasebe Meslek Mensuplarının Yaklaşımları ve Çorum İlinde Uygulanan Bir Anket Çalışması, I.Türkiye Ulusla- rarası İş ve Meslek Ahlakı Kongresi Bildirileri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi İşletmecilik Meslek Etiği Uygulama ve Araştırma Merkezi, 17-19 Eylül: 308-320.
• ALKAN, Cevat ve HACIOĞLU F. (1997). Öğretmenlik Uygulamaları, Ankara: Alkım Yayınevi.
• ARAS, G. (2001). İş Etiği: Eski Sorunlar Yeni Yaklaşımlar, Ekonomik Forumu, İstanbul.
• ARSLAN, Mahmut. (2001). İş ve Meslek Ahlakı, Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• AYDIN, İ. P.(2002), Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik. 3.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• BOLAT, Oya İ. (2006). İş Etiği Olgusu Üzerine Ayrıntılı Bir Kavramsal Değerlendirme: İş Etiği ve Verimli- lik İlişkisi, Verimlilik Dergisi. Sayı:2006/2: 9-28.
• BRICLEY, James A., Ciford W. SMITH , Jerold ZIMMERMAN (2002): Business Ethics and Organizational Architecture, Journal of Banking and Finance (269): 1821- 1835.
• CEVİZCİ, Ahmet. (2002). Etiğe Giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• DALY, S.P. ve MATTILA, M.M. (2000). Darwin And Ethics: Using Natural Selection To Understand Ethical Business And Organizational Behavior, EJBO: Journal of Business and Organization Ethics, 5(1), http://www.ejbo.jyu.fi/ejbo/articles/daly.html. (Erişim: 28.06.2005).
• DE GEORGE, R. T. (1999). Business Ethics, 5th.ed. New Jersey: Prentice Hall.
• EI, Sue ve BOWEN A. (2002). College Student’s Perceptions of Student-Instructor Relationship, Ethics&Behavior, 12(2):177-190.
• ENGLE J. T. ve SMITH J.L. (1990). The Ethical Standards of Accounting Academics, Issues in Accounting Education 5(1): 7-29
• FERREL, O.C., GRESHAM, Larry G ve FRAEDRICH, John. (1989). A Synthesis of Decision Models for Marketing, Journal of Macromarketing, Vol:9, No: 2:55-65
• GREENBERG, J., BARON, R.A. (2000). Behaviour in Organizations, Prentice Hall, Inc., New Jersey.
• GÜNDÜZ, Hasan B. (2003). “Bir Meslek Olarak Öğretmenlik” (İçinde; Öğretmenlik Mesleğine Giriş), Pegem A Yayıncılık: Ankara.
• HATCHER, Tim (2004) Environmental Ethics As An Alternative For Evaluation Theory In For Profit Business Contxt Evaluation And Program Planning, 27, 357-363 .
• HITT, W. D. (1990), Ethics And Leadership: Putting Theory Into Practice. Columbus: Battelle Press.
• JONES, T. M. (1991). Ethical Decision Making By Inviduals in Organizations: An Issue-Contingent Model, The Academy of Management Review, 16 (2), 366-395.
• KARSLI, M. D. (2003), “Öğretmenliğin Temel Kavramları”, (İçinde; Öğretmenlik Mesleğine Giriş), Pegem A Yayıncılık: Ankara.
• LAMBERTON, L.H. ve MINOR, L. (1995). Human Relations: Strategies For Success. Chicago: Irwin Mirror Press.
• LUTHAR H.K., DiBattista R.A. ve Gautschi T. (1997). Perception of What the Ethical Climate is and What it Should be: The Role of Gender , Academic Status, and Ethical Education. Journal of Business Ethics, 16: 205-217.
• MARŞAP, Beyhan. (1996). Muhasebe Mesleği, Fonksiyonları ve Meslek Mensuplarının Nitelikleri, Yaklaşım Dergisi, Sayı:90, Yıl:8, Haziran.
• NEW YORK CITY EDUCATION DEPARTMENT (2005). www.nysed.gov. (Erişim Tarihi: 30.06.2005).
• NEW ZELANDS TEACHER COUNCIL. (2005). http://www.teacherscouncil.govt.nz/ (Erişim Tarihi 30.06.2005).
• OTLU, Fikret. (1991). Muhasebe Mesleğinde Meslek Ahlakının Yeri ve Önemi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 4, Güz: 125-142.
• PEHLİVAN, İnayet. (1998). Yönetsel Mesleki Örgütsel Etik, Ankara: Pegem A Yayıncılık. SELİMOĞLU, S.K. (1997), Muhasebe Meslek Ahlakı(Etik) Yaklaşımı, Muhasebe Mesleğin- de Yetkiler Sorumluluklar ve Meslek Ahlakı, 3. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu-, 30 Nisan – 4 Mayıs 1997, Alanya. (www.ismmmo.org.tr/sempozyumkonu.asp?)
• PIEPER, A. (1999), Etiğe Giriş (Çev: V. Atayman), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SHENAS, D.G. (1994). An Investigation of the Ethical Standarts of Information Systems Academicians, Kyberneters, Vol:23, No:8: 27-46.
• SEKERAN, U. (2003). Research Methods for Business. New York: John Wiley.
• SMITH P.L. ve Oakley E.F. (1997). Gender Related Differences in Ethical and Social Values of Business Students: Implications for Management. Journal of Business Ethics, 16: 37-45.
• SMITH, N.C. (1995), “Marketing Strategies For The Ethics Era”, Sloan Management Review, Summer: 85-97.
• TORLAK, Ö. (2001),. Pazarlama Ahlakı: Sosoyal Sorumluluklar Ekseninde Pazarlama Kararları ve Tüketici Davranışları Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• TSALIKIS, J. VE FRITZSCHE, D.J. (1989). Business Ethics: A Literature Review with a Focus On Marketing Ethics, Journal of Business Ethics, 8 (9): 695-743.
• URAL, A. ve İ. KILIÇ. (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi (SPSS 12.0 For Windows), Ankara: Detay yayıncılık.
• VELİOĞLU, M. N. (2003). Pazarlamada Etik(siz) misiniz?, I.Türkiye Uluslararası İş ve Meslek Ahlakı Kongresi Bildirileri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi İşletmecilik Meslek Etiği Uygulama ve Araştırma Merkezi, 17-19 Eylül: 276-290.
• WILLIAMS, O.F. ve MURPHY, P.E. (1990). The Ethics of Virtue: A Moral Theory for Marketing, Journal of Macromarketing, 10 (1): 19-30.
• YILDIZ, Fehmi. (2001). Muhasebe Mesleğinde Meslek Ahlakının Önemi ve Mesleğin Saygınlığını Azal- tan Etmenler, Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Ocak-Cilt: 1, Sayı:2.