Enlivening Mevlevi Cuisine Foods for Gastronomy Tourism in Konya, Turkey

Yıl 2017, Sayı: 1, 52 - 70, 01.01.2017

Mehmet Ertaş Birsen Bulut Solak Ceyhun Çağlar Kılınç

Öz

The importance of the Mevlana Jalal ad-Din Rumi in Konya increasingly raises a great number of tourists in the global tourism industry. Nevertheless, Mevlevi cuisine is an unknown key factor in the competitiveness of tourist destinations. The aims of this study are to represent both Mevlevi cuisine and its dining culture at the table as a cultural heritage to attract more attentions in Konya Turkey , and to introduce Mevlevi foods among visitors as well because of originally having local and authentic values. General characteristics of Mevlevi cuisine such as eating habits are also defined in this research. Mevlevi foods have generally been prepared by almond, bulgur, chickpea, honey, meat, aubergine, celery and molasses excluding from sea products, for centuries. The cooking methods are boiling, frying, cooking with dry heat, and cooking with oil and water mixture. Beside these, the preparation of the foods has some differences from the other cuisines due to some strict and hierarchical rules of Mevleviyeh in that period. In Anatolia, the patience, determination, devotion and assiduity of dervishes were also tested during 13th century while preparing Mevlevi foods in the kitchen. In conclusion, Mevlevi cuisine with unique and original dining foods may fulfil the new type tourists’ expectations, and be the opportunity to design a tourism product to promote the value of the destination through its gastronomy. Therefore, exotic and traditional foods of Mevlevi cuisine will reach the large masses and the admiration that it deserves more

Anahtar Kelimeler

Gastronomy, Mevlevi Cuisine, Traditional Foods

KONYA’DA MEVLEVİ MUTFAĞI YİYECEKLERİNİN GASTRONOMİ TURİZMİNDE CANLANDIRILMASI

Öz

Mevlana Celaleddin Rumi’nin önemi, küresel turizm endüstrisinde Konya’ya gelen turistlerin sayısını hızla artırmaktadır. Mevlevi mutfağı ise turist destinasyonlarının rekabet kabiliyeti için bilinmeyen bir kilit faktördür. Bu çalışmanın amacı, Mevlevi mutfağındaki sofra kültürü hakkında önemli noktalara değinmek, yerel ve otantik değerlerinden dolayı Mevlevi yiyeceklerini tanıtmaktır. Çalışmada ayrıca yemek yeme alışkanlıkları gibi Mevlevi mutfağının genel karakteristik özelliklerine de yer verilmiştir. Mevlevi yiyecekleri, deniz ürünleri hariç genellikle badem, bulgur, nohut, bal, et, patlıcan, kereviz ve pekmez kullanılarak asırlardır hazırlanmaktadır. Mevlevi mutfağında suda pişirme, yağda kızartma, kuru ısıda pişirme ve yağ ve su karışımında pişirme yöntemleri kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra, Mevleviliğin dönemdeki birtakım katı hiyerarşik kurallar sebebiyle Mevlevi yiyeceklerinin hazırlanışı diğer mutfaklardan bazı farklılıklara sahiptir. Anadolu’da 13. yüzyıldan beri Dervişlerin mutfakta Mevlevi yemekleri pişirirken aynı zamanda sabrı, kararlılığı, adanmışlığı ve çalışkanlığı ölçülmektedir. Sonuç olarak, özgün yemekleriyle Mevlevi mutfağı turistlerin beklentilerini karşılayabilir. Bu destinasyonun değerini gastronomiyle teşvik etmek; yeni bir turizm ürünü oluşturulmasına fırsat vermekte ve böylece Mevlevi mutfağının egzotik ve geleneksel yemekleri geniş kitlelere ve hak ettiği takdire kavuşacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi, Geleneksel Yiyecekler, Mevlevi Mutfağı

Kaynakça

• Akın, G., Özkoçak, V. ve Gültekin, T. (2015). Geçmişten Günümüze Geleneksel Anadolu Mutfak Kültürünün Gelişimi, Antropoloji Radyoloji ve Anatomi Kongresi, Ankara, 41- 43.
• Ankara Olgunlaşma Enstitüsü (2013). Mevlevi Yemekleri Projesi ve Mevlevi Yemekleri Kitabı, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Arman, A. (2011). Türk Mutfak Kültürü Tanıtım Sorunu: Mengen Mutfağı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, V. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, Nevşehir, 585-587.
• Arsel, S. (1999). Eskimeyen Tatlar, Türk Mutfak Kültürü, Yayın No: 7, Cilt: 3, İstanbul.
• Arslan, P. (1997). Toplumun Geleneksel Yemek Kültürünün Değişimi-Hızlı Hazır Yemek Sistemine (Fast Food) Geçiş, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayını, No 20.
• Batu, A. (2015). Türk-İslam Kültüründe ve Günümüz Dengeli, Sağlıklı ve Helal Beslenmede Hz. Muhammed Öğretisi, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/2, Ankara, 76.
• Bekleyiciler, N. (2007). Ateşbâz-ı Velî, Dizgi Ofset Matbaacılık, No 89, Cilt: 1, Konya.
• Beşirli, H. (2010). Yemek, Kültür ve Kimlik, Milli Folklor Dergisi, 22 (87), 160.
• Cömert, M. ve Özkaya F. D. (2014). Gastronomi Turizminde Türk Mutfağının Önemi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2/2, 63.
• Çalışkan, O. (2013). Gastronomic Identity in Terms of Destination Competitiveness and Travel Motivation, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1 (2), 41.
• Güler, S. (2010). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Nisan, Sayı: 26, 24.
• Gölpınarlı, A. (1957). Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlîk, İnkılap Kitap Evi, İstanbul.
• Gürkan, O. T. (2001). Yöresel Türk Mutfağı, Yaylım Yayıncılık, 1. Baskı.
• Halıcı, N. (1979). Geleneksel Konya Yemekleri, Konya Kültür ve Turizm Vakfı Yayınları, Güven Matbaası, Ankara.
• Halıcı, N. (2007). Mevlevi Mutfağı, Metro Kültür Yayınları – 1, İstanbul.
• Hatipoğlu, A. (2010). İnançların Gastronomi Üzerine Etkileri Bodrumdaki Beş Yıldızlı Otellerin Mutfak Yöneticilerinin Görüşlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi.
• Henderson, J C. (2009). Food Tourism Reviewed, British Food Journal, 111 (4), 317- 326.
• Horata, O. (1999). Mevlânâ ve Divan Şairleri, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Osmanlının Kuruluşunun 700. Yılı Özel Sayısı, Ankara.
• Işık, N. (1992). Konya’da Ramazan Yemekleri Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ev ve Ekonomi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Işık, N., Barı, N., Bayrak, E., Kesmen, G., (2005). Burdur'un Yeşilova İlçesi Işıklar Köyünün Mutfak Kültürü, I. Burdur Sempozyumu, 50-93.
• İyiyol, F. (2014). Mevlevî Gülbankları ve Mevlevî Gülbanklarının İşlevsel Açıdan Tahlili, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/6 Spring, 596-598.
• Kodaş, D. ve Dikici, E. (2012). Ahlat, Kırsal Bölgesinde Gastronomi Turizminin Muhtemel Toplumsal Etkileri Üzerine Nitel Bir Çalışma, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, Temmuz, Cilt: 4, Sayı: 2, 55.
• Koşay, Z. ve Beyazıt, Y. (1961). Anadolu Yemekleri ve Türk Mutfağı, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Kut, G. (1999). Türklerde Yeme – İçme Geleneği ve Kaynakları, Eskimeyen Tatlar Türk Mutfak Kültürü, Yayın No: 7, Cilt: 3, İstanbul.
• Mehmet, M. A. (1992). Romanya’da yaşayan Türk Mutfağı, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri V. Cilt Maddi Kültür, Feryal Matbaası, Ankara, 149-153.
• Oğuz, Ö., Aykanat, N., Karagöz, A. (2006). Kentler ve İmgesel Yemekler 2, Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, No 9, 16.
• Özdoğan, Y. (2008). Geleneksel Türk Mutfağında Şerbet, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Cilt: 3, Ankara, 1073.
• Özkanlı, O. ve Tekin, A. R. (2006). Eski ve Yeni Mahsul Sumak Tanelerinin Su Soğurma İzotermlerinin Modellenmesi, Türkiye 9. Gıda Kongresi. 24-26 Mayıs 2006, Gıda Teknolojisi Derneği Yayın No 33, Bolu, 331.
• Özönder, H. (2002). Mevlevi Dergâhlarında Mutfağın Önemi ve Ateş-Baz Makamı, Konya’dan Dünya’ya Mevlana ve Mevlevilik, Fsf Matbaacılık.
• Özükan, B., Özükan, N., Öneş, M. (2002). 500 Yıllık Osmanlı Yemek Kültürü, Günümüze Uyarlanmış 99 Osmanlı Yemeği, Boyut Yayın Grubu, İstanbul.
• Sadıkoğlu, N., Yerlikaya, A. D., Funda, B., Cumalı, S. (1999). Lezzetli Yeşiller Kitabı, Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık.
• Selwood, J.(2003). The Lure of Food: Food As an Attraction in Destination Marketing in Manitoba, Canada, Michael Hall (Ed), Food Tourism Around the World: Management of Development and Markets, Great Britain: Elseiver.
• Şafak, Y. (2012). Konya Mevlâna Dergâhı Son Aşçıbaşısı Nizameddin Çelebi, Merhaba Akademik Sayfalar, Cilt: 12, Sayı: 24, 374-378.
• Şanlı, İ., Bülbül, M., Özcan, H. (2011). Yemek Kitabı, Çamlıca Basım Yayın No 85, İstanbul.
• Yüncü, H.R. (2010). Sürdürülebilir Turizm Açısından Gastronomi Turizmi ve Perşembe Yaylası 10. Aybastı-Kabataş Kurultayı Aybastı-Kabataş Kurultayı Yayınları, No: 11 Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti, 29.
• Doğan, M. S. (2007). Eski Zamanlarda Oluşan Konya İç Denizi ve Hakkında Anlatılan Efsaneler. [URL: http://konyamiz.blogspot.com.tr/2007_09_16_archive.html] (Erişim 10.04.2016).
• [URL: http://www.somatci.com/FihiMaFih/] (Erişim 12.04.2016).
• Mustafa Sami Onay ile Tahtanın Kaşık Yolculuğu, 2013. [URL: http://konyalife.com.tr/haber/mustafa-sami-onay-ile-tahtanin-kasik-yolculugu.html] (Erişim 15.10.2016)
• Böcek Kabuğundan Sedef Kakmaya: Kaşığın Tarihçesi, [URL:http://www.academia.edu/1991306/KA%C5%9EI%C4%9EIN_TAR%C4%B0H %C3%87ES%C4%B0] (Erişim 15.10.2016).
• Bayru, E. Çelebi. Kişisel Konuşma. Adres: Mevlana Türbesi No:6, Aziziye Mahallesi, 42030 Karatay/Konya. Görüşme saati ve tarihi: 14:00/07.04.2016.
• Tekerkaya, Ulaş. Kişisel Konuşma. Adres: Akçeşme, Mengüc Cd. No:36, 42020 Karatay/Konya. Görüşme saati ve tarihi: 15:00/10.04.2016.
• Yünden, Mehmet. Kişisel Konuşma. Adres: Aziziye, Mevlana Cd. No:65, 42030 Karatay/Konya. Görüşme saati ve tarihi: 10:00/07.04.2016.