Öz
Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni ekonomi dalgası, bireyleri, toplumları,
işletmeleri ve devletleri yeniden yapılanmaya, hızla kabuk değiştirmeye ve sonuçta
küresel bir kimlik kazanmaya zorlarken şirketlerin günümüzdeki yeni servetinin
görünmeyen kaynağının “bilgi” olduğu artık kabul edilmektedir. Günümüzün iş
dünyasında entellektüel sermayenin yönetimi ve bilginin ölçülmesi, bilgi ve bilgi
tabanlı varlıkların şirketlerin pazar değerini belirlemeye başlamasıyla zorunluluk
arz etmeye başlamıştır. Ancak, firmaların bilgi yönetimi uygulamalarında iyi bir
performans elde edebilmeleri için bilgi ölçüm tekniklerini kullanmaları
gerekmektedir. Aynı şekilde bilgi ekonomisinde rekabet edebilmek için bilgi ve
enformasyonun finansal kurumlarda da entelektüel birer varlık olarak kabul
edilmesi son derece önemlidir. Hizmet sektöründe bilginin maddi olmayan bir duran
varlık olarak kendini kabul ettirmesi, bilgi varlıklarının ölçülmesi oranında
rakiplerine göre rekabet üstünlüğü kazandırabilecektir. Bu bütün sektörler için
geçerli olmakla beraber ekonominin motoru olan finans sektöründe ayrı bir önem
arz etmektedir. Nitekim piyasaların çok hızlı değişim gösterdiği ve teknolojik
gelişmelerin hızına erişmenin mümkün olmadığı bu ortamda bankaların ayakta kalıp
diğer bankalarla rekabet edebilmesinin tek rekabetçi kaynağı bilgi olmaktadır. Bilgi
yoğun sektörlerin büyüme hızları ve sektörlerin dünya ticaretinden aldıkları
payların sürekli artması dikkate alındığında bilgi ve iletişim teknolojileri (bilişim)
sektörünün bu açıdan stratejik öneme sahip olduğu görülmektedir.
Bilgi ekonomisinin temel karakteristiği bu çalışmanın teorik altyapısını
oluşturmaktadır. Bilgi ekonomisi, yeni rekabet koşulları ve yeni yönetim modellerini
beraberinde getirmektedir. Bilginin temel üretim faktörü olduğu ve ekonomideki
katma değerin büyük ölçüde bilgi tarafından yaratıldığı bir model olan bilgi
ekonomisine geçiş, özellikle gelişmekte olan ülkelerce hedeflenmektedir. Bilgi
üretimine önem veren ülkeler, ürettikleri bilgileri teknolojiye dönüştürerek
teknolojik açıdan önemli bir rekabet avantajı yakalamayı amaçlamaktadırlar. BSC,
SACAT, KMPI vb entelektüel varlıkların ölçümünde kullanılan yöntemlerle firmalar
bilançolarında görünmeyen değerlerin de ölçülebilirliğinin farkına varmaya
başlamışlardır. Buna göre, işletmeler sahip oldukları bilgi kapasitesini sermayeye
dönüştürebildikleri ölçüde etkin ve başarılı olabilmektedirler. Nitekim şirketlerin
piyasa değerinin yaklaşık dörtte üçü artık maddi olmayan varlıklar olarak da
bilinen entelektüel sermayeden kaynaklanmaktadır. Yeni ekonominin etkilerinin en
fazla görüldüğü alanlardan biri finans piyasaları olarak dikkat çekmektedir. Birçok
banka finansal piyasaların küreselleşmesinden dolayı bilgi-temelli organizasyon
olma durumuna gelme yolunda ilerlemektedir. Bankalar bilginin önemini ve onun
kurumsal değerini oluşturmakta oynadığı rolü anlamaya başlamışlardır. Ancak
bankacılık sektöründe rekabet edebilmek ve başarılı olabilmek için, bir bankanın
“bilgi” adı verilen maddi olmayan varlığını yönetmeyi bilmesi gerekmektedir.
Çalışma, maddi olmayan bir duran varlık olan ve bilgi yönetimiyle öne çıkan
bilginin taşıdığı önemi göstermek ve bilginin ölçülebilirliğini, teknoloji-yoğun bir
sektör olan bankacılık sektöründe ortaya koymayı amaçlamaktadır. Böylece, Türk
mevduat bankalarında stratejik bir araç olan bilginin ölçülebilme potansiyelini
ortaya çıkarmak arzu edilmektedir. Finansal kurumların enformasyon teknolojilerini
operasyonel düzeyde en çok entegre eden sektörlerin başında gelmesi ve bilginin
finansal ürünlerin elektronik ortamda dağıtılmasına ve transferine önemli katkı
sağladığı düşünüldüğünde bankalarda, özellikle bilgi- teknolojileri birimlerinde,
bilginin ölçülebilirliği son derece önem arz etmektedir. Bu yüzden araştırmada veri
toplamaya yönelik olarak söz konusu bankaların bilgi – işlem departmanlarında
çalışan 253 işgörenden elde edilen anketler analiz edilmiş ve değişkenler arasındaki
korelasyon ampirik olarak test edilmiştir. Diğer yandan, iki veya daha fazla
değişken grubu arasında ilişki bulunup bulunmadığını incelemede kullanılan ve
çapraz tablolarda değişkenler arasında benzerlik, farklılık ve ilişkilerin
yorumlanmasını kolaylaştıran “Ki-Kare Bağımsızlık Testi” kullanılmıştır. Elde
edilen bulgular bilgi ölçümü ve yönetimi arasındaki ilişkiyi teyit etmektedir. Ancak
bankacılık sektörünün bilgi tabanlı varlıkların ölçülebilirliğinden henüz bilgi sahibi
olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca bilgi ölçüm araçlarının kurum bünyesinde
kullanımı sağlandıkça bilginin etkin ölçülmesinin mümkün olacağı kanısına
varılmıştır. Bankaların bilişim teknolojilerine yaptıkları yatırımların rekabet
edebilirlikte eskiye nazaran daha etkin olmaya başlamasıyla da mevcut tekniklerin
iyileştirilmesi finans sektörü için kaçınılmaz olmaktadır. Diğer yandan bankaların
bilgi ölçüm tekniklerini doğru seçmelerinin sadece stratejilerine yön vermekle
kalmayacağı aynı zamanda orta ve uzun vadede performanslarının iyileştirilmesi
sürecinde de önemli rol oynayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Intellectual Capital Knowledge Measurement and Management Banking Sector.
Öz
The wave of new economy that surround the whole world whilst enforcing enterprises, individuals, societies and nations to rapidly restructure and to gain global identity, the knowledge as an asset is already affirmed as an invisible source of wealth for the corporations. In today’s business, managing intellectual capital and measuring knowledge became a necessity as knowledge and knowledge based assets recently define the market value of corporations. However, for the firms to perform well in knowledge management applications, they need to apply the knowledge measurement metrics.The study aims to exhibit the importance of knowledge as an intangible asset attached by the knowledge management and to investigate the measurement of knowledge in technology-intensive banking sector. In this context, the study intends to measure the potential of knowledge to be used as a strategic tool in Turkish deposit banks. In terms of data collection, surveys collected from 253 employees in IT department of the banks were analyzed and correlations between the knowledge measurement variables are also empirically tested. The results confirm the association between the knowledge measurement and knowledge management. However, the findings show that; the banking industry is not well-informed about the measurement of knowledge-based assets and is yet to measure the intellectual assets and evaluate them in their balance sheets. Finally, the results suggest that the more effective usage of the knowledge measurement tools will lead to the efficient measurement of the knowledge.
Anahtar Kelimeler
Entelektüel Sermaye Bilginin Ölçülmesi ve Bilgi Yönetimi Bankacılık Sektörü.
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA33ER55GM |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Cilt: 12 Sayı: 2 |