Kamu Hizmeti Kapsamında Yeni Kamu Yönetiminin Vatandaşlık Anlayışı

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 42 - 71, 05.05.2017

Murat Akçakaya Yağız Aksakaloğlu

Öz

Refah devletinden neo-liberal politikalara geçişle birlikte Geleneksel
Kamu Yönetimi anlayışından (GKY) büyük bir kırılmayı işaret eden Yeni Kamu
Yönetimi anlayışı (YKY), köklü reformlarla birlikte kamu yönetimi alanında yeni
bir paradigmayı hâkim kılmıştır. Bunun neticesinde doğal olarak kamu hizmeti
sunum şekil ve anlayışlarında değişimler yaşanmış ve bu değişimler de
vatandaşlık anlayışını doğrudan etkilemiştir. Kamu hizmeti ve vatandaşlık
kavramlarının devlet ve kamu yönetimi açısından önemi açıktır. Nitekim
vatandaşlara sunulan kamu hizmeti, kamu yönetiminin asli bir unsurudur ve doğal
olarak vatandaşlık da kamu hizmetinin asli bir unsurudur. Fakat kamu yönetimi
çalışmalarında vatandaşlığın ikinci planda kaldığı görülmektedir. Bu durum,
yönetimden işletmeciliğe geçişi işaret eden YKY’de daha çok görülmektedir.
Hâlbuki “vatandaşlık”, kamu yönetimi çalışmalarında merkezi bir kavram olmalıdır.
Nitekim vatandaşlığın merkeze alınmadığı toplumlarda yönetim krizlerinin ortaya
çıkması son derece doğaldır. Ayrıca “vatandaşlık anlayışı” demokratik
değerlerden uzak olan kamu yönetimi anlayışlarının da eleştirilmeye ve neticede
gerilemeye mahkûm kaldığı görülmektedir. Bu nedenle “kamu hizmeti ve
vatandaşlık arasındaki ilişkinin” daha çok değerlendirilmesine ihtiyaç
bulunmaktadır.  Bu amaçla çalışmada
teorik bir çerçevede kamu hizmeti kapsamında YKY’nin vatandaşlık anlayışı
değerlendirilmeye çalışılmaktadır.   

Anahtar Kelimeler

Kamu Hizmeti, Müşteri –Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti, Yeni Kamu Yönetimi, Vatandaşlık

New Public Management's Citizenship Conception In The Context Of Public Service

Öz

The New Public Management (NPM) approach, which represented a huge inflection
from the Traditional Public Administration (TPA) mentality in the wake of
transition from the welfare state to neo-liberal policies, ushered in a novel
paradigm in the field of public administration with radical reforms. This, in
turn, led to changes in the way public service are provided and the manner
these services are conceptualized, with direct impact on the concept of
citizenship. The concepts of public service and citizenship are of obvious
importance for the state and public administration. Indeed, public service
provided to citizens constitute a major component of public administration, and
citizenship is naturally an essential element of public administration. Studies
on public administration, however, tend to treat citizenship as a secondary
concept. This is more visible in the NPM, signifying a transition from
administration to management. However, "citizenship" should be a
central concept in public administration studies. Indeed, it is quite natural
for a community to breed administration crises if it does give citizenship a
central role in its affairs. It is witnessed that increased criticism is
directed at the public administration 
approaches whose citizenship conception can hardly be described as
democratic and as a result, these perceptions are doomed to fall from grace.
Therefore, there is an increased need for evaluation of the "relationship
between public service and citizenship." 
To this end, this study aims to assess the NPM's citizenship concept
within the context of public service from a theoretical perspective.

Anahtar Kelimeler

Public Service, Customer-Citizen Oriented Public Service, New Public Management, Citizenship

Kaynakça

• Al, H. (2007). Bilgi toplumu ve kamu yönetiminde paradigma değişimi (İkinci Baskı). Ankara: Vadi Yayınları.
• Arslan, N. T. (2010). Klasik – neo klasik dönüşüm süreci: “yeni kamu yönetimi”. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(2), s.21-38.
• Ateşoğlu, N. ve Özkan, E. (2010). Otoriter kamu yönetimi anlayışından vatandaş odaklı anlayışa geçiş mümkün mü?. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), s.51-60.
• Balcı, A. (1999). Kamu sektörü ve toplam kalite yönetimi. Kamu Yönetiminde Kalite I. Ulusal Kongresi, I. Cilt, (s.61-76). Ankara: TODAİE Yayını.
• Barber, B. (1995). Güçlü demokrasi. (M. Beşikçi, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayrak, S. (1999). TKY’nin kamu kurumlarında uygulanmasının pratik güçlükleri. Kamu Yönetiminde Kalite 1. Ulusal Kongresi. I. Cilt. (s.45-60). Ankara: TODAİE Yayını.
• Bilgiç, V. (2013). Yeni kamu yönetimi anlayışı. A. Balcı, A. Nohutçu, N. K. Öztürk, B. Coşkun (Editörler). Kamu yönetiminde çağdaş yaklaşımlar – sorunlar, tartışmalar, çözüm önerileri, modeller, dünya ve Türkiye yansımaları (Üçüncü Baskı). (s.27-46). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bottomore, T. (2006). Kırk yıl sonra yurttaşlık ve toplumsal sınıflar. (A. Kaya Çev.). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar. (s.57-94). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bouineau, J. (1998). Fransa’da devrim döneminde yurttaşlar ve yurttaşlık. (Y. Küey Çev.). T. Ilgaz (Ed.). Dersimiz: Yurttaşlık, (s.109-143). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Bourgon, J. (2008). The future of public service: A search for a new balance. The Australian Journal of Public Administration. 67(4), pp.390-404.
• Box, R. C. (1999). Running government like a business: Implications for public administration and practice. American Review of Public Administration. 29(1), pp.19-43.
• Box, R. C., Marshall, G. S., Reed, B. J. and Reed, C. M. (2001). New public management and substantive democracy. Public Administration Review. 61(5), pp.608-619.
• Brubaker, R. (2009). Fransa ve Almanya’da vatandaşlık ve ulus ruhu. (V. Pekel Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Bryson, J. M., Crosby, B. C. and Bloomberg, L. (2014). Public value governance: Moving beyond traditional public administration and the new public management. Public Administration Review, 74(4), pp.445-456.
• Christensen, T. and Laegreid, P. (2002). New public management: puzzles of democracy and the ınfluence of citizens. The Journal of Political Philosophy, 10(3), pp.267-295.
• Crouch, C. (2016). Post-Demokrasi, (A. E. Zeybekoğlu, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi. Çukurçayır, M. A. (2002). Siyasal katılma ve yerel demokrasi: küreselleşme sürecinde yurttaş, yönetim, siyaset (İkinci Baskı). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Çukurçayır, M. A. (2003). Yurttaş odaklı yerel yönetim. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Dalbay, Ö. (1999). Kamu yönetiminde müşteri odaklı misyon ve vizyon. Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (s.95-105). Ankara: TODAİE Yayını.
• Denhardt, R. B. and Denhardt, J. V. (2000). The new public service: Serving rather than steering. Public Administration Review, 60(6), pp.549-559.
• Dunleavy, P., Margetts, H., Bastow, S. and Tinkler, J. (2005). New public management is dead – long live digital-era governance. Journal of Public Administration Research and Theory, 16, pp.467-494.
• Edis Şahin, Y. (1999). Toplam kalite yönetimi: Kamu yönetiminde demokratikleşmenin seçeneği mi?. Kamu Yönetiminde Kalite 1. Ulusal Kongresi, I Cilt, (s.97-105). Ankara: TODAİE Yayını.
• Efelerli, S. S., Gerek, A. C., Akgün, İ. ve Gökçümen, A. (1999). Kamu yönetiminde toplam kalite. Kamu Yönetiminde Kalite 1. Ulusal Kongresi, I. Cilt, (s.151-154). Ankara: TODAİE Yayını.
• Eker, S. (2016). Türkiye’de demokrasiyi yeni bir yurttaşlık anlayışıyla düşünmek: Tekno-bilimsel yurttaşlık. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 71(1), s.33-72.
• Eren, V. (2003). Kamu yönetiminde yeni meşruluk temeli olarak müşteri odaklı yönetim yaklaşımı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 58(1), s.55-70.
• Eryılmaz, B. (2013). Kamu Yönetimi (Altıncı Baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Esendemir, Ş. (2008). Türkiye’de ve Dünyada vatandaşlık eski sorular yeni arayışlar. Ankara: Birleşik.
• Frederickson, H. G. (1991). Toward a theory of the public for public administration. Administration&Society, 22(4), pp.395-417.
• Fyfe, N. R. (1995). Law and order policy and the spaces of citizenship in contemporary Britain. Political Geography, 14(2), pp.177-189.
• Göktürk, İ. ve Yılmaz, M. (1999). İnsan felsefesi açısından toplam kalite yönetimi ve kamu yönetiminde uygulanabilirliği araştırması. Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (s.291-306). Ankara: TODAİE Yayını.
• Gözübüyük, A. Ş. (2010). Türkiye’nin yönetim yapısı (On birinci Baskı). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Gül, S. S. (1999). Kamu yönetiminde kalite, piyasa ve müşteri arayışlarının ideolojik temelleri. Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi. (s.69-84). Ankara: TODAİE.
• Güler, B. A. (2005). Yeni Sağ ve devletin değişimi – Yapısal uyarlama politikaları 1980-1995 (İkinci Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Günday, M. (2003). İdare Hukuku (Yedinci Baskı). Ankara: İmaj Yayınları.
• Gündüz, M. ve Gündüz, F. (2002). Yurttaşlık bilinci, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Halis, M. (1999). Toplam kalite yönetiminin Türk Kamu Yönetiminde uygulanabilirliği. Kamu Yönetiminde Kalite 1.Ulusal Kongresi, II Cilt. (s.67-83). Ankara: TODAİE Yayını.
• Haque, M. S. (2001). The diminishing publicness of public service under the current mode of Governance. Public Administration Review, 61(1), pp.65-82.
• Heater, D. (2007). Yurttaşlığın kısa tarihi. (M. Delikara Üst, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Hood, C. (1991). A public management for all seasons. Public Administration, 69(Spring), pp.3-19.
• Hood, C. (1995). The “new public management” in the 1980s: variations on a theme. Accounting, Organizations and Society, 20(2/3), pp.93-109.
• Hood, C. (2000). Paradoxes of public-sector managerialism, old public management and public service bargains. International Public Management Journal, 3, pp.1-22.
• Hood, C. ve Peters, G. (2004). The middle aging of new public management: Into the age of paradox. Journal of Public Administration Research and Theory, 14(3), pp.267-282.
• Hughes, O. E. (2014). Kamu İşletmeciliği ve Yönetimi, Ankara: BigBang Yayınları.
• Kadıoğlu, A. (2012). Vatandaşlık: Kavramın farklı anlamları. A. Kadıoğlu (Ed.). Vatandaşlığın dönüşümü: Üyelikten haklara (İkinci Baskı). (s.21-30). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kartal, F. (2010). Dışlayıcı bir kurum olarak yurttaşlığın evrimi: Polis’ten küresel düzene. F. Kartal (Ed.). Yurttaşlık tartışmaları: Yeni yaklaşımlar, (s.11-55). Ankara: TODAİE.
• Kaya, A. (2006). Yurttaşlık, azınlıklar ve çokkültürcülük. (A. Kaya, Çev.). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar, (s.95-136). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kearns, A. (1995). Active citizenship and local governance: Political and geographical dimensions. Political Geography, 14(2), pp.155-175.
• Kelly, R. M. (1998). An ınclusive democratic polity, representative bureaucracies, and the new public management. Public Administration Review, 58(8), pp.201-208.
• Kofman, E. (1995). Citizenship for some but not for others: Spaces of citizenship in contemporary Europe. Political Geography, 14(2), pp.121-137.
• Kymlicka, W. and Norman, W. (1994). Return of the citizen: A survey of recent work on citizenship theory. Ethics, 104(January), pp.352-381.
• Lapsley, I. (2009). New public management: The cruellest invention of the human spirit?. ABACUS A Journal of Accounting, Finance and Business Studies, 45(1), pp.1-21.
• Leca, J. (1998). Bireycilik ve yurttaşlık. (T. Ilgaz, Çev. ve Ed.). Dersimiz: Yurttaşlık. (s.13-79). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Mackian, S. (1995). That great dust-heap called history: Recovering the multiple spaces of citizenship. Political Geography, 14(2), pp.209-216.
• Maesschalck, J. (2004). The ımpact of new public management reforms on public servants’ ethics: Towards a theory. Public Administration, 82(2), pp.465-489.
• Marshall, T. H. (2006). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar. (A. Kaya, Çev.). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar. (s.1-56). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nohutçu, A. ve Balcı, A. (2013). Kamu yönetiminin yeni perspektif ve dinamizmi: “kamu”nun yönetilmesinden “kamu”nun yönetmesi anlayışına doğru. A. Balcı, A. Nohutçu, N. K. Öztürk, B. Coşkun (Editörler). Kamu yönetiminde çağdaş yaklaşımlar – sorunlar, tartışmalar, çözüm önerileri, modeller, dünya ve Türkiye yansımaları (Üçüncü Baskı). (s.15-26). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• O’Flynn, J. (2007). From new public management to public value: Paradigmatic change and managerial implications. The Australian Journal of Public Administration, 66(3), pp.353-366.
• Oldfield, A. (2012). Vatandaşlık: Doğal olmayan bir pratik mi?. (C. Cemgil, Çev). A. Kadıoğlu (Ed.). Vatandaşlığın dönüşümü: Üyelikten haklara (İkinci Baskı). (s.93-106). İstanbul: Metis Yayınları.
• Onar, S. S. (1960). İdare Hukukunun umumi esasları, Cilt:1 (İkinci Baskı). İstanbul: Hak Kitabevi.
• Ömürgönülşen, U. (2014). Kamu sektörünün yönetimi sorununa yeni bir yaklaşım: Yeni kamu işletmeciliği. M. Acar ve H. Özgür (Editörler). Çağdaş Kamu Yönetimi I (İkinci Baskı). (s.3-43). Ankara: Nobel.
• Özer, M. A. (2014). Kamu yönetiminde değişim sürecini Dwight Waldo ile yeniden düşünmek. Amme İdaresi Dergisi, 47(4), s.1-30.
• Özer, M. A. ve Akçakaya, M. (2005). Yerel yönetimler: Mali boyut. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özkazanç, A. (2009). Toplumsal vatandaşlık ve neo-liberalizm sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64(1), s.247-274.
• Parlak, B. ve Doğan, K. C. (2016). Kamu yönetimi – Kamu yönetimi disiplininin gelişmesinde rol oynayan kuramsal yönler üzerine bir giriş. İstanbul: Beta.
• Pollitt, C. (1995). Justification by works or by faith? Evaluating the new public management. Evaluation, 1(2), pp.133-154.
• Pollitt, C. (2002). Clarifying convergence – Striking similarities and durable differences in public management reform. Public Management Review, 4(1), pp.471-492.
• Saygılıoğlu, N. ve Arı, S. (2003). Etkin devlet: Kurumsal bir tasarı ve politika önerisi. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayını.
• Sezer, Ö. (2008). Kamu hizmetlerinde müşteri (vatandaş) odaklılık: Türkiye’de kamu hizmeti anlayışı açısından bir değerlendirme. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), s.147-171.
• Smith, S. J. (1995). Citizenship: all or nothing?. Political Geography, 14(2), pp.190-193.
• Stoker, G. (2006). Public value management: A new narrative for networked governance?. American Review of Public Administration, 36(1), pp.41-57.
• Şaylan, G. (2003). Değişim, küreselleşme ve devletin yeni işlevi (İkinci Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Tekinkuş, M. ve Özgür, H. (1999). Belediyelerde toplam kalite yönetimine geçişi zorlaştıran sebepler. Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (s.259-276). Ankara: TODAİE Yayını.
• Torlak, Ö. ve Özdemir, Ş. (1999). Hizmet kalitesini iyileştirmede kamu görevlilerinin tatminin rolü. Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (s.323-331). Ankara: TODAİE Yayını.
• Tosun, G. (1999). Türk kamu bürokrasi bağlamında devlet – toplum ilişkisinin sorun boyutları: Toplam kalite yönetimi kurgularının önündeki engeller. Kamu Yönetiminde Kalite 1. Ulusal Kongresi, I Cilt, (s.87-96). Ankara: TODAİE Yayını.
• Touraine, A. (2015). Demokrasi nedir? (Altıncı Baskı). (O. Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Turner, B. S. (2012). Bir vatandaşlık kuramının ana hatları. (C. Cemgil, Çev.), A. Kadıoğlu (Ed.). Vatandaşlığın dönüşümü: Üyelikten haklara (İkinci Baskı). (s.107-139). İstanbul: Metis Yayınları.
• Üstel, F. (1999). Yurttaşlık ve demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Vigoda-Gadot, E. and Cohen, A. (editors). (2004). Citizenship and management in Public Administration – Integrating behavioral theories and managerial thinking, Cheltenham (UK) and Northampton (USA): Edward Elgar,
• Vigoda-Gadot, E. and Golembiewski, R. T. (2004). Citizenship behavior and the new managerialism: A theoretical framework and challenge for Governance. E. Vigoda-Gadot and A. Cohen (Editors). Citizenship and management in public administration – Integrating behavioral theories and managerial thinking. (pp.7-25). Cheltenham (UK) and Northampton (USA): Edward Elgar,
• Wagenheim, G. D. and Reurink, J. H. (1991). Customer service in public administration. Public Administration Review, 51(3), pp.263-270.
• Wagner, A. (2004). Redefining citizenship for the 21st century: From the national welfare state to the UN global compact. International Journal Of Social Welfare, 13, pp.278-286.
• Walzer, M. (1990). The communitirian critique of liberalism. Political Theory, 18(1), pp.6-23.
• Warner, M. E. and Hefetz, A. (2008). Managing markets for public service: The role of mixed public-private delivery of city services. Public Administration Review, 68(1), pp.155-166.
• Wisniewski, M. and Donnelly, M. (1996). Measuring service quality in the public sector: The potential for servqual. Total Quality Management, 7(4), pp.357-365.
• Wisniewski, M. and Olafsson, S. (2004). Developing balanced scorecards in local authorities: A comparison of experience. International Journal of Productivity and Perfomance Management, 53(7), pp.602-610.
• Yıldırım, T. (2001). Kamu hizmeti ve kar amacı. A. Ulusoy (Ed.). Hukuk-ekonomi perspektifinden uluslararası tahkim ve kamu hizmeti. (s.36-46). Ankara: Liberte Yayınları, Ankara.