Stratejik Emtialar ve Finansal Değişkenler: Türkiye İçin Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Yıl 2017, Cilt 19, Sayı 2, 544 - 563, 08.09.2017

Sümeyra GAZEL

Öz

Bu çalışmada stratejik emtialar ile finansal değişkenler arasındaki ilişki 2 Ocak 2002 - 27 Eylül 2016 dönemi kapsayan 3691 günlük veri ile ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Stratejik emtia olarak özellikle güvenli liman olarak kabul edilen altın ve en önemli enerji kaynaklarından biri olan petrol dikkate alınırken, finansal değişken olarak faiz oranı, döviz kuru ve hisse senedi piyasa endeksi analize dâhil edilmiştir. Her değişken için farklı bir denklemle eşbütünleşme ilişkisinin araştırıldığı bu çalışmada sadece hisse senedi endeksinin bağımlı değişken olduğu model için eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre uzun dönemde faiz, BIST 100 endeksi için alternatif bir yatırım kanalı olarak görülürken, döviz kuru BIST 100 endeksi ile pozitif bir ilişki sergilemektedir. Ayrıca döviz kuru ve faizin, BIST 100 endeksi ile ilişkisinin yönünün kısa dönemde negatif olduğu ve hata düzeltme katsayısının beklendiği gibi negatif ve anlamlı ancak oldukça düşük olduğu tespit edilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Stratejik Emtialar, BIST 100, Döviz Kuru, Sınır Testi, ARDL

Strategic Commodities and Financial Variables: An ARDL Bounds Testing Approach For Turkey

Öz

In this study, the relationship between strategic commodities and financial variables tried to be detected using ARDL bounds test for period from 01 Jan 2002 to 27 Sept 2016 with daily data.  While as a strategic commodity gold which is considered as particularly safe harbor and oil which is one of the most important energy sources are taken into consideration, interest rate, exchange rate and stock market index have been included as financial variables. In the study, which investigates the cointegration relation with a different equation for each variable, the cointegration relation for model in which the stock index is a dependent variable has been identified. According to the results of the analysis, there is a positive relationship between exchange rate and ISE 100, while interest is seen as an alternative investment channel for index in the long term. The direction of the relationship between the exchange rate and the interest rate is negative in the short term. In addition, the error correction coefficient has been determined as expected negative and significant but quite low. 

Anahtar Kelimeler

Strategic Commodities, ISE 100, Exchange Rate, Bound Test, ARDL

Kaynakça

• Adaramola, A.O. (2012), “Oil Price Shocks and Stock Market Behaviour: The Nigerian Experience”, Journal of Economics, Vol.3, No.1, pp.19-24.
• Akar, C. (2011), “Dynamic Relationships between the Stock Exchange, Gold, and Foreign Exchange Returns in Turkey”, Middle Eastern Finance and Economics, Sayı: 12, ss. 109-115.
• Ajayır.A.,Mougoue, M. (1996), “On The Dynamic Relation Between Stock Prices And Exchange Rates”, The Journal of Financial Research, Vol. 19, pp. 193-207.
• Akgün, A., Şahin, I.E. (2016), “Effects of Oil Prices Fluctuation on Stock Returns of the Industry Sector Firms: Borsa Istanbul Industry Index Application”, International Conference on Business and Economics Studies, February 25-28, pp. 121-133.
• Aksoy, M., Topçu, N. (2013), "Altın İle Hisse Senedi Ve Enflasyon Arasındaki İlişki", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı: 27(1), ss. 59-78.
• Albeni, M., Demir,Y. (2005), “Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi fiyatlarına Etkisi (İMKB Uygulamalı)”, Muğla Üniversitesi, SBE Dergisi, Sayı: 14, ss.1-18
• Balı, S., Cinel, M. O. (2011), "Altın Fiyatlarının İMKB 100 Endeksi’ne Etkisi ve Bu Etkinin Ölçümlenmesi", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı: 25(3), ss. 45-63.
• Belen, M., Karamelikli, H. (2016), “Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Sayı:1 (45), ss. 34-42.
• Basher, S.A., Sadorsky, P. (2006), “Oil Price Risk and Emerging Stock Markets”, Global Finance Journal,Vol:17, pp.224- 251.
• Chıa, R.C.J., Lım, S.Y. (2015), “Malaysian StockPrice and Macroekonmic Variables: Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Bounds Test”, Kajian Malaysia, Vol.33, pp. 85-103
• Çiftci, F.,Yıldız,R. (2015), “Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Zaman Serisi Analizi”, Business and Economics Research Journal, Vol. 6 (4), pp.71-95.
• Erbaykal, E., Okuyan, H.A. (2007). “Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, Sayı:1 (1), ss. 77 – 89.
• Flynn, P. (2015), “Altın ve Petrol Her Zaman Zıt Değil”, Bloomberg, http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1748041-altin-ve-petrol-dolar-ile-herzaman-zit-degil” ( 05/10/2016)
• Gençtürk, M. (2009), “Finansal Kriz Dönemlerinde Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı.1 (14), ss. 127-136.
• Hammoudeh, S., Sarı, R., EWING, B.T. (2009), “Relationships among strategic commodities and with Financial Variables: A New Look”, Contemporary Economic Policy, Vol. 27(2), pp. 251-264.
• Jain, A., Ghosh, S. (2013), “Dynamics Of Global OilPrice, Exchange Rate And Precious Metal Price in India”, Resources Policy, Vol. 38, pp.88-93.
• Kendirli, S., Çankaya, M. (2016), “Ham Petrol Fiyatlarının BIST 100 ve BIST Ulaştırma Endeksleri ile İlişkisi, Kastamonu Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:12,ss. 136-141.
• Kubalu, A. I., Mustpha, A.M., Muhammad, K. (2016),”Impact of Crude Oil Exports and Courruption on Economic Growth in Nigeria: Using ARDL Bound Test”, Journal of Edicational Policy and Entrepreneurial Research, Vol. 3(7), pp. 139-156.
• Le, T-H., Chang, Y. (2016), “Dynamics Between Strategic Commodities And Financial Variables: Evidence from Japan, Resources Policy, 50, pp. 1-9.
• Lundin, B. (2015), “Altın ve Petrol Her Zaman Zıt Değil”, Bloomberg, http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1748041-altin-ve-petrol-dolar-ile-herzaman-zit-degil” (05/10/2016).
• Maysami, R.C., Howe, L.C.,Hamzah, M.A. (2004), “Relationship Between Macroeconomic Variables and Stock Market Indices: Cointegration Evidence From Stock Exchange of Singapore’s All- S Sector Indices”, JournalPengurusan, Vol. 24, pp. 47-77.
• Maysami, R. C., Koh, T. S. (2000), “A Vector Error Correction Model of the Singapore Stock Market”,International Review of Economicsand Finance, Vol. 9(1), pp.79 – 96.
• Mıshra, S. (2015), “An Econometric Investigation of Long and Short Run Relationship Among Crude Oil Price, Exchange Rate and Stock Price in India: An ARDL-UECM Approach”, Vilakshan: XIMB Journal of Management, Vol. 12(2), pp.1-20.
• Mukherjee, T. K.,Naka, A. (1995), “Dynamic Relations Between Macroeconomic Variables and the Japanese Stock Market: An Application of A Vector Error Correction Model”, The Journal of Financial Research, Vol. 18(2), pp. 223-237.
• Muhammad, N., Rasheed, A. (2004), “Stock Prices and Exchange Rates: Are They Related? Evidence from South Asian Countries”, Pakistan Development Review, Vol. 41(4),pp. 535-549.
• Nagayasu, J. (2001),“Currency Crisis and Contagion: Evidence from Exchange Rate and Sectoral Indices of thePhilippines and Thailand”, Journal of Asian Business, Vol. 12, pp.529-546.
• Nieh, C-C., Lee, C-F. (2001),“Dynamic Relationship Between Stock Prices And Exchange RatesForG-7 Countries”, The Quarterly Review of Economics and Finance, Vol.41, pp. 477-490.
• Narayan, P.K.,Narayan, S. (2009), “Modelling the Impact of Oil Prices on Vietnam’s Stock Prices”, Applied Energy, Vol. 87(1), pp. 356-361.
• Nandha, M., Singh, H. (2011), “Short-Run And Long-Run Oil Price Sensitivity Of Chinese Stocks”, http://centerforpbbefr.rutgers.edu/2011PBFEAM/Download/AS/AS-04/2011PBFEAM-095.pdf. (02.11.2016).
• Nordin, S., Nordin, N., Ismail, R. (2014), “The Impact of Palm Oil Price on theMalaysian Stock Market Performance”, Journal of Economics and Behavioral Studies, Vol. 6 (1),ss. 1-9.
• Ono, S. (2011), “Oil Price Shocks and Stock Markets in BRICs”, TheEuropean Journal of Comparative Economics, Vol. 8 (1), pp.29-45. Özer, A., Kaya, A., Özer, N. (2011),“Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 26(1), ss. 163-182.
• Pesaran, M.H. & Shin, Y. (1998), An Autoregressive Distributed-Lag Modelling Approach To Cointegration Analysis. (Ed.) S. Strom, Econometrics and Economic Theory in the 20th Century (pp. 371-413). Cambridge: Cambridge University Press.
• Pesaran, M.H.,Shin, Y.,Smith. R.J. (2001), “Bound Testing Approaches to the Analysis of Long Run Relationships”, Journal of Applied Econometrics, Special Issue, Vol.16, ss. 289-326.
• Phylaktis, K.,Ravazzolo,F. (2005) “Stock Prices and Exchange Rate Dynamics”, Journal of International Money and Finance, Voi. 24(7), pp. 1031-1053.
• Poyraz, E., Didin, S. (2008), "Altın Fiyatlarındaki Değişimin Döviz Kuru, Döviz Rezervi ve Petrol Fiyatlarından Etkilenme Derecelerinin Çoklu Faktör Modeli İle Değerlendirilmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Dergisi. Sayı:13(2), ss. 93-104.
• Poyraz, E., Tepeli,Y. (2014), “Seçilmiş Makroekonomik Göstergelerin Borsa İstanbul XU100 Endeksi Üzerine Etkisinin Analizi”, Parodoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Sayı: 2(11), ss.102-128.
• Sarı, R., Hammoudeh, S ., Soytaş, U. (2010), “Dynamics Of Oil Price, Precious Metal Prices, And Exchange Rate”, Energy Economics, Vol.32, pp.351-362.
• Shrestha, M. B.,Chowdhury, K. (2005), “ARDL Modelling Approach to Testing the Financial Liberalisation Hypothesis”, University of Wollongong, Faculty of Business, Economics Working Papers.
• Şener, S., Yılancı,V., Tıraşoğlu,M. (2013), “Petrol Fiyatları ile Borsa İstanbul’un Kapanış Fiyatları Arasındaki Saklı İlişkinin Analizi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı:26, ss. 231-248.
• Şimşek, M., Kadılar, C. (2004), “Türkiye’nin İthalat Talebi Fonksiyonunun Sınır Testi Yaklaşımı ile Eşbütünleşme Analizi: 1970-2002”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 27-34
• Tabak, B. M. (2006). “The Dynamic Relationship Between Stock Prices And Exchange Rates: Evidence For Brazil”,International Journal of Theoritical andApplied Finance, Vol. 9(8), pp. 1377 – 1396.
• Yau, H-Y.,NIEH, C-C., (2009), “Testing For Cointegration With Threshold Effect Between Stock Prices And Exchange Rates in Japan And Twain, Japan and World Economy, Vol. 21, pp. 292-300.
• Yıldırım, M., Bayar, Y., Kaya, A. (2014), “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, ss. 93-108