İşletmelerin Kurumsallaşma Kriterlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 2, 564 - 585, 08.09.2017

Serkan Aylan Hakan Koç

Öz

Kurumsallaşma,
işletmelerin varlıklarını kişilerin varlığına bağımlı olmadan sürdürebilmesi
olarak ifade edilmektedir. Modern dünyada ise, işletmelerin rekabetçi,
yenilikçi ve sürdürülebilir bir yönetsel yapıya sahip olmaları kurumsallaşma
ile doğrudan ilişkilidir. Kurumsallaşma; birtakım örgütsel ve yönetsel
kriterlerin oluşturulması ve işletmelerin bu kriterleri gerçekleştirme
düzeyleri ile belirlenebilmektedir. Bu araştırmanın amacı ise, işletmelerin
kurumsallaşma düzeylerini ölçebilecek güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirmektir.
Ölçek maddeleri araştırmacılar tarafından ilgili alan yazın taranarak ve uzman görüşlerine
başvurularak hazırlanmıştır. 60 maddeden oluşan ölçeğin ilk hali, uzman
görüşleri ve gerçekleştirilen geçerlik-güvenirlik analizleri sonucunda 48
maddeye indirilmiştir. 48 maddelik ölçeğin dokuz faktörlük bir yapıda olduğu
tespit edilmiştir. Bu kapsamda maddelerin hangi faktör altında toplandığını
keşfetmek için Keşfedici Faktör Analizi ve ölçeğin özgün yapısının toplanan
veri ile doğrulanıp doğrulanmadığı da Doğrulayıcı Faktör Analizi ile
yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kurumsallaşma, Kurumsallaşma kriterleri, kurumsallaşma ölçeği, ölçek geliştirme

A Scale Development Study To Determine Institutionalization Criteria of Enterprises

Öz

Institutionalization
is defined as the ability of organizations to live without being dependent on
the existence of persons. Having competitive, innovative and sustainable
managerial structure for organizations in contemporary world is associated with
institutionalization. Institutionalization may be determined by establishment
of some organizational and managerial criteria and the levels at which
organizations fulfill them. The aim of this study is to develop a reliable and
valid scale to measure the level of institutionalization. Items of the scale
were prepared in the ligth of taking expert opinion by authors. In the first
stage, the scale consisted of 60 items in total, and then reduced to 48
items  as a result of expert opinions and validity-reliability analyzes.
According to the results of Exploratory Factor Analysis, 48 items were gathered
under 9 dimensions. Confirmatory factor analysis was used to test the
validation of the scale structure with data.

Anahtar Kelimeler

Institutionalization, Institutionalization Criteria, Institutionalization scale, Scale development

Kaynakça

• AKYOL, C. (2010). Turizm Sektöründe Faaliyet Gösteren Aile İşletmelerinde Yaşanan Kurumsallaşma Sorunları; İstanbul’da Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi ) Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ALAYOĞLU, N. (2003). Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma, İstanbul: Müsiad Yay.
• ALP, A. ve KILIÇ, S. (2014). Kurumsal Yönetim, Nasıl Yönetilmeli? İstanbul:Doğan Kitap.
• AKAT, İ. ve ATILGAN, T. (1992). Sanayi İşletmelerinde Kurumlaşma ve Şirket Kültürü, TOBB Yayın No:226, Ekonomik ve Sosyal Sorunlar-Çözüm Önerileri Dizisi: 4. Ankara.
• APAYDIN, F. (2008). Kurumsallaşmanın Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Performansına Etkileri, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, S. 121-145.
• AYTAÇ, M ve ÖNGEN, B. (2012). Doğrulayıcı Faktör Analizi İle Yeni Çevresel Paradigma Ölçeğinin Yapı Geçerliliğinin İncelenmesi. İstatistikçiler Dergisi, Sayı 5, S. 14-22.
• BARTLE, P. (2015). Katılımcı Yönetim: Kurumsal Karar Almaya Çalışanların Katkılarının Arttırılmasına Dair Metodlar. http://cec.vcn.bc.ca/gcad/modules/pm-pmtu.htm (28.09.2016).
• BEZİRCİ, M.K. (2015). Kurumsallaşma nedir ne değildir? http://www.marmarasps.com.tr/images/makale_kapak/e9a2bf440c60636914697685af9ba8f4.pdf(30.09.2016)
• BİLGİN, N. (2007). Aile Şirketleri Kurumsallaşma Eğilimleri: Ankara Kobi Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BOZKURT, Ö ve BOZKURT, İ. (2010). Kurumsallaşmış Aile İşletmelerinde Çalışanların Girişimcilik Profilinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma: Sakarya İli Örneği. Karaelmas Üniversitesi 9. Ulusal İşletmecilik Kongresi Bildiri Kitabı S. 61-67.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi, Ankara.
• ÇAPIK, C . (2014). Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı FaktörAnalizinin Kullanımı, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt 17,Sayı 3, S.196-205.
• ÇİNTAŞ YILDIZ, D.ve YAVUZ, M. (2012). Etkili Konuşma Ölçeği: Bir Ölçek GeliştirmeÇalışması, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Vol 7, No 2, S. 319-334.
• DARMAN, G. M. (2015). Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma Kılavuzu. Kurumsal Yönetim Ve Sürdürülebilirlik Merkezi Yayını.
• DEMİR, C. ve YILMAZ, M. K. (2010). Stratejik Planlama Süreci ve Örgütler Açısından Önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 25 Sayı 1, S. 69-88.
• DOYRANGÖL, C.N. (2002) İşletme Çevresindeki Olumsuz Gelişmeler Karşısında İç Denetimin Yeri Ve Önemi, Mali Çözüm Dergisi, Sayı 12, S.60.
• ER, G. (2013). Kurum İçi İletişimi Geliştirmede İletişim Temalı Hizmet İçi Eğitimlerin Rolü Ankara Esenboğa Havalimanı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Üzerine Bir Değerlendirme,( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERŞAHAN, E. (2011). İşletmelerde karar alma: konaklama işletmelerinde bir alan çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GÜRBÜZ, S. ve ŞAHİN, F. (2016) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz, Ankara.Seçkin Yayıncılık. GÜROL, Y. (2011). Örgütlerde Kurumsallaşmanın Temelleri. İstanbul: Beta Basım.
• KARAVARDAR, G. (2011). Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma,Yetki Devri Ve Belirsizliğe Tolerans. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, S.157-179.
• KARPUZOĞLU E. (2001).Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma. Hayat Yayınevi, İstanbul.
• KEBECİ, T.(2011). Aile Şirketlerinde Yönetim Anlayışı ve Kurumsallaşma. İstanbul: İkinci Adam Yayınları.
• KOÇ, H. ve TOPALOĞLU, M. (2010). Yönetim Bilimi. Seçkin Yayıncılık. Ankara
• KOÇEL, T. (2010). İşletme Yöneticiliği. İstanbul:Beta Yayıncılık.
• ORTİZ, E. F., Gorita, I. ANDVİSLYKH, V. (2004). Delegation Of Authority And Accountability. Part II Series On Managing For Results In The United Nations System: Joint Inspection Unit, Geneva.
• PUGH, D. S., HİCKSON D. J., HİNİNGS, C. R. And TURNER, C. (1969). The Context of OrganizationStructures .Administrative Science Quarterly, Vol 14 No 1. P. 91-114.
• SÖZBİLEN, G. (2012). Kurumsallaşmanın Konaklama İşletmelerinin Kurumsal Girişimcilik Düzeyleri Üzerine Etkisi: Nevşehir İlinde Bir Uygulama. Nevşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir.
• ŞAHMAN,İ.,TENGİLİMOĞLU, D. ve IŞIK, O. (2008). Özel Hastanelerde Yönetimin Profesyonelleşmesinin Kurumsallaşma Sürecindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Alan Çalışması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 10, S. 1-23.
• TAŞ, Y.,ve AKDEMİR, A., (2005). “Hastane Organizasyonlarında Kurumsallaşma ve Bunu Etkileyen Faktörler”, http://www.sabem.saglik.gov.tr/ AkademikMetinler/linkdetail.aspx?id=3052
• TÜM, K. (2013). Kurumsal Yönetim, İç Denetim ve İç Denetimin Kalitesi: Kalite Güvence ve Geliştirme Programı, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 17 Sayı 2, 93-112.
• TÜRKMEN, M. (2012).Öznel İyi Oluşun Yapısı ve Ana baba Tutumları, Özsaygı Ve Sosyal Destekle İlişkisi: Bir Model Sınaması,Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt 5, Sayı 1, S. 41-73.
• YAĞCI, E. ve ÇEVİRGEN, A. (2014). Kurumsallaşma Düzeyi ve İşletme Yapısı Arasındaki İlişki: Türkiye’deki Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi 15. Ulusal Turizm Kongresi bildiri kitabı, S.1249-1264.
• YAZICIOĞLU, İ. ve KOÇ, H. (2009). Aile İşletmelerinin Kurumsallaş¬ma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 21, S.497-507.
• YÜCEL,R., GÖKDENİZ, İ. ve ERBAŞI,A. (2006). İşletmelerde Karar Verme Sürecinde Populasyon Ekolojisi Yaklaşımından Yararlanılması. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B. F. Dergisi, Cilt 11 Sayı 9 S.211-219.
• ZAİM, S.,ZAİM, H.,KESKİN, S. ve TETİK, S. (2012). Kobiler İçin, Şirket Anayasasının Önemi ve Oluşturulması. İstanbul Ticaret Odası Yayını. İstanbul.