Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 3, 1062 - 1078, 29.12.2017

Abdurrahman Barutçu Dilaver Tengilimoğlu Ümit Naldöken

Öz

İlaç tüketimi her geçen yıl önemli oranda artmaktadır. Bu
artışta nüfus artışının önemi olduğu kadar küreselleşen dünyada artan stresin
de önemli bir payı vardır. Akılcı ilaç kullanımı, bir yandan hastalığın tedavi
yöntemine doğru katkının sağlanması anlamına gelirken bir yanda da bireysel ve
ülke ekonomisine katkı sağlamak anlamına gelmektedir. Gereksiz yere
bekletilerek son kullanma tarihleri geçirilen ilaçlar ile tedavi sonrası artan
ilaçların çöpe atılması, ülke ekonomisi açısından önemli düzeyde bir kayıp
yaşanmasına yol açmaktadır. Bu noktada yapılan araştırmanın temel amacı,
vatandaşların akıllı ilaç kullanımına yönelik bilgi tutumlarının
değerlendirilmesidir. Bu amaçla Ankara ilinin Metropol ilçelerde yaşayan ve kolayda örneklem yöntemi ile seçilen 400 kişi
ile yapılan ile anket sonucu veri toplama işlemi yapılmıştır. Toplanan veriler
SPSS programı ile analiz edilmiş, analizler sonucunda insanların akılcı ilaç
kullanımı konusunda önemli eksikliklerinin olduğu, azımsanmayacak bir oranda
insanın kendi başına veya yakın çevresinden aldığı tavsiyelerle ilaç
kullandığı, hastalandıklarında çoğunlukla öncelikle aile hekimlerine
başvurdukları, doktorlara reçeteye ilaç ekletme eğiliminde oldukları
sonuçlarına ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

İlaç, Akılcı İlaç Kullanımı, Sağlık Bilinci, Hasta Güvenliği, Hasta Uyumu

Kaynakça

• Akıcı, A. ve KALAÇA, S. (2013). “Topluma yönelik akılcı ilaç kullanımı”. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, SGK Yayın No: 93, Ankara.
• Akkurt, B. (2016). “Araştırma görevlilerinin (branş) akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi tutum ve davranışları”. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Sağlık Bakanlığı Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Ankara.
• AMERİKA’NIN SESİ, (2016). “ABD’de Tıbbi Hata Sonucu Ölüm Oranı Hala Çok Yüksek”, https://www.amerikaninsesi.com/a/abd-de-tibbi-hata-sonucu-olum-orani-hala-cok-yuksek/3341885.html, (Erişim Tarihi: 28.05.2017)
• Aydın B. ve Gelal A. (2012). “Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü”. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, (26), 57-63.
• Bartlett, J.E., Kotrlik, J.W. ve Higgins, C.C. (2001) “Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research”. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19, 43-50.
• Bates, D.W., Spell, N., Cullen, D.J., Burdick, E. (1997). “The costs of adverse drug events in hospitalized patients, adverse drug events prevention study group”, JAMA, (277), 307- 311.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, felsefe-yöntem-analiz, (2. Baskı), Seçkin yayınları, Ankara.
• Holloway K. ve Van Dijk L. (2011). The World Medicines Situation 2011-Rational use of medicines. WHO, Geneva.
• Hunter, D. ve Bains N. (1999). “Rates of adverse events among hospital admissions and day surgeries in ontario from 1992 to 1997”. Canadian Medical Association Journal, (160), 1585–1586.
• İLAÇ ENDÜSTRİSİ İŞVERENLER SENDİKASI (İEİS), 2017, “Türkiye İlaç Pazarı”, http://www.ieis.org.tr/ieis/tr/indicators/33/turkiye-ilac-pazari, (Erişim Tarihi: 15.05.2017)
• İSTANBUL ECZACI ODASI, (2017). “Hakkımızda, Gençlik Komisyonu”, http://www.istanbuleczaciodasi.org.tr/?cat=10&page=komisyon, (Erişim Tarihi: 20.05.2017)
• Johny, S., Torgal, S. ve Mathew, A. (2017). “Assessment of Knowledge, Attitude and Practice of Self-medication among Second Year MBBS Students”, Indian Journal of Pharmacology, 4 (1), 42-44.
• Kuş, E. ve Durna, Z. (2016). “Akılcı ilaç kullanımda hemşirenin rolü ve eğitimin önemi”. Sağlık ve Toplum Dergisi, 26(2), 3-9.
• Le Grand, A., Hogerzeil, H. V., ve Haaijer-Ruskamp, F. M. (1999). “Intervention research in rational use of drugs: a review”. Health policy and planning, 14(2), 89-102.
• Mollahaliloğlu, S., Alkan, A., Özgülcü, Ş., Öncül, H. G. ve Akıcı, A. (2011). Hekimlerin Akılcı Reçeteleme Yaklaşımı. T.C. Sağlık Bakanlığı, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Ankara.
• Oktay S. (2006). “Akılcı ilaç kullanımının genel ilkeleri”. Türk Geriatri Dergisi, (9), 15-18.
• Özata, M., Aalan, Ş. ve Mete, M. (2008). “Rasyonel ilaç kullanımının hasta güvenliğine etkileri: hekimlerin rasyonel ilaç kullanımına etki eden faktörlerin belirlenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 529-542.
• Parulekar, M., Mekoth, N., Ramesh, C.M. ve Parulekar, A. (2016). “Self-medication in Developing Countries a Systematic Review”, Journal of Pharmaceutical Technology, Research and Management, 4 (2), 103-127.
• Pirinççi, E. ve Bozan, T. (2016). “Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumları”, Fırat Medical Journal, 21(3), 129-136.
• Sibbald, B. (2002). “Twenty-Site study to assess adverse events in Canadian hospitals”. Canadian Medical Association Journal, (167), 181-187.
• Toprak, S. (2013). “Hastanelerde akılcı ilaç kullanımına yönelik kalite çalışmalarının değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• TÜİK, 2017, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (Erişim Tarihi: 15.05.2017)
• TÜRK ECZACILARI BİRLİĞİ (TEB), 2016, “Sağlık İlaç ve Eczacılık İstatistikleri Yıllığı”, http://dergi.tebeczane.net/public_html/kitaplar/saglikilacveeczacilikistatistikleriyilligi/2016_istatistikyilligi/html5/index.html?&locale=TRK, (Erişim Tarihi: 15.05.2017)
• WORLD HEALTH ORGANİZATİON (WHO). (2002). “Promoting rational use of medicines: core components”. WHO Policy Perspectives on Medicines no5. WHO/ EDM/2002.3.Geneva.