Eski ve Son Yıllarda Tescil Edilmiş Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Tane Verimi ve Başak Özelliklerinin Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 36 - 42, 08.10.2021

Ferdi Sağır , Burhan Kara

Öz

Araştırma, Eskişehir merkez koşullarında 1929-2016 yılları arasında tescil edilmiş yirmi beş ekmeklik buğday çeşidinin tane verimi, başak ve başakla ilişkili bazı karakterlerin karşılaştırılması amacıyla yürütülmüştür. Deneme, 2018/19 ve 2019/20 vejetasyon döneminde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Buğday çeşitlerinde incelenen karakterler arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli (P>0.05 ve P>0.01) olmuştur. Çeşitlerin tane verimleri birinci yıl 228.3-574.3 kg/da ve kinci yıl 147.3-401.3 kg/da arasında değişmiştir. Çeşitlerin kardeş sayıları 2.4-8.5 adet, m2’de başak sayıları 270.0-1090.0 adet, hasat indeksleri %21.0-41.0, 1000 tane ağırlıkları 28.2-35.2 g, başak boyları 5.17-8.90 cm, başakta başakçık sayıları 12.1-15.3 adet, başakta tane sayıları 18.3-30.6 adet ve başakçıkta tane sayıları 1.44-2.15 adet arasında değişmiştir. Tescil yıllarına bağlı olarak buğdayın bu karakterlerinde (AK702 çeşidi hariç) anlamlı bir artış veya azalış olmamıştır. Sonuç olarak, eski çeşitlerin genetik kaynak olarak öneminin yüksek olduğunu, bu çeşitlerin üretiminin devam ettirilmesi gerektiği ve Eskişehir koşullarında daha yüksek tane verimlerinden dolayı Köse 220-39, Süzen 97, Soyer 02, Nacibey, Mesut ve Reyis çeşitleri önerilebilir bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Buğday, eski çeşitler, verim, başak

Teşekkür

Bu makale Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsünde sunulan Yüksek Lisans Tezinden hazırlanmıştır.

Comparison of Yield and Ear Characteristics of some Bread Wheat Varieties Registered in Old and Recent Years

Öz

Registered in Old and Recent Years
ABSTRACT: The research was conducted in Eskişehir ecological conditions with aim at compare of some ear and their relationships characteristics of twenty five bread wheat cultivars registered between 1927-2017 years. The experiment was set up according to a randomized block design with 3 replications in 2018/19 and 2019/20 vegetation periods. Differences among of examined characteristics of wheat cultivars were significant (P>0.05 and P>0.01). Grain yields of cultivars varied between 228.3-574.3 kg da-1 in the first year and 147.3-401.3 kg da-1 in the second year. The number of tillering, number of spikes per square meter, harvest index, thousand grain weights spike height, number of spikelet per spike, grain number per spike, grain number per spikelet and varied between 2.4-8.5 number, 270.0-1090.0 number, 21-41%, 28.2-35.2 g, 5.17-8.90 cm, 12.1-15.3 number, 18.3-30.6 number and 1.44-2.15 number, respectively. There was no meaningful increase and decrease in these characteristics (except to Ak702 cultivar) depending on registration years. As a result; the significant as genetic resource of the old cultivars is high and the production of these varieties should continue, and Köse 220-39, Süzen 97, Soyer 02, Nacibey, Mesut and Reyis cultivars due to the higher grain yields in Eskisehir conditions have been found to be recommended.

Anahtar Kelimeler

Whear, old cultivars, yield, ear

Kaynakça

• Avçin, A., Avcı, M., Dönmez, Ö., 1997. Orta Anadolu Şartlarında Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L) Çeşitlerinin Verimlerindeki Gelişmeler. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 6(1), 1-14.
• Bilgin, O., Korkut, K. Z., 2005. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Tane Verimi ve Bazı Fenolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi. Dergisi. 2(1), 57-65.
• Genç, İ., 1978. Cumhuriyet-75 Buğday Çeşidinde (T. aestivum L. em Thell) Bitki Kardeş Sayısının Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 127.
• Güçdemir, İ. H., 2006. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi 5. Baskı Ankara.
• Jankielsohn, A., Miles, C., 2017. How do Older Wheat Cultivars Compare to Modern Wheat Cultivars Currently on the Market in South Africa?. Journal Hortic Sciences Research. 1(2), 42-47.
• Kalaycı, M., Aydın, M., Ozbek, V., Cekic, C., Ekiz, H., Yılmaz, A., Cakmak, D., Keser, M., Altay, F., Kınacı, E., 1998. Orta Anadolu Koşullarında Kurağa Dayanıklı Buğday Genotiplerinin Belirlenmesi ve Fizyolojik Parametrelerin Geliştirilmesi, TUBİTAK Projesi Sonuç Raporu.
• Kara, B., Akman, Z., 2008a. Comparison of Yield and some Quality Components of Wheat Cultivars and Landraces. Turkish Journal of Field Crops. 13, 12-23.
• Kara, B., Akman, Z., 2008b. Yerel Buğday Ekotiplerinde Özelliklerarası İlişkiler ve Path Analizi. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 3, 219–224.
• Naneli, İ., Sakin, M.A., Kıral, A.S., 2015. Tokat-Kazova Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 32 (1), 91-103.
• Novoselovic, D., Drezner, G., Lalic, A., 2000. Contribution of Wheat Breeding to İncreased Yields in Croatia from 1954 to 1985 Year. Cereal Research Communications. 28(1), 95-99.
• Önder, O., Tolay, İ., Çekiç, C., Savaşlı, E., Dayıoğlu, R., Kalaycı, M., 2011. Orta Anadolu Kuru Şartlarında Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kardeşlenme Dinamiğinin Araştırılması. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, s: 781, 27-30 Nisan, Eskişehir.
• Peterson, C. M., Klepper, B., Pumphrey, F. B., Rickman, R. W., 1984. Restricted Rooting Decreases Tillering and Growth of Winter Wheat. Agronomy Journal. 76, 861-863.
• Reynolds, M. P., Rjaram, S., Sayre, K. D., 1999. Physiological and Genetic Changes of Irrigated Wheat in Post-Green Revolution Period and Approaches for Meeting Projected Global Demand. Crop Science. 39, 1611-1621.
• Rickman, R. W., Klepper, B. L., Peterson, C. M., 1983. Time Distribution for Describing Appearance of Specific Culms of Winter Wheat. Agronomy Journal. 75, 551-556.
• Serpi, Y., Topal, A., Öğüt, H., Soylu, S., Boyraz, N., Bilgil, N., 2011. Ulusal Hububat Konseyi Buğday Raporu, 2011.
• Sharma, R.C., 1993. Selection for Biomass Yield in Wheat. Euphytica. 70, 35-42.
• TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu Verileri, 2020.
• Yağdı, K., 2004. Bursa Koşullarında Geliştirilen Ekmeklik Buğday (Triticumaestivum L.) Hatlarının Bazı Kalite Özelliklerinin Araştırılması. Uludağ Üniversitesi Zirat Fakültesi Dergisi. 18(1), 11–23.