Bazı Badem Çeşitlerinin Gaziantep İli Ekolojisindeki Fenolojik ve Morfolojik Özellikleri

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 36 - 44, 11.11.2022

Mustafa Alaz , Safder Bayazit

Öz

Bu çalışma, 2019 ve 2020 yıllarında Gaziantep ili ekolojik koşullarında çöğür anacı üzerine aşılı 10 yaşlı Texas, Nonpareil, Mandalay, Marta, Ruby, Padre, Primorski, Picantili, Desmayo Larguetta ve Sonara badem çeşitlerinin fenolojik, morfolojik özellikleri ve meyve tutum oranlarının saptanması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Badem çeşitlerinde ilk çiçeklenme Mart ayının ilk yarısında gerçekleşirken, tam çiçeklenme Mart ayının 2. yarısında gerçekleşmiştir. Tam çiçeklenme süresi çeşitlere ve yıllara göre değişmiş, denemenin 2 yılında da ilk çiçeklenme ile tam çiçeklenme arasında 5 ila 9 günlük bir süre geçmiştir. İç badem olgunlaşma tarihi gözlem yapılan 3 yılda da Ağustos ayı içerisinde gerçekleşmiş ve en erken iç badem olgunlaşması 2, 3 ve 10 Ağustos tarihlerinde Marta çeşidinde, en geç olgunlaşma ise 27, 29 Ağustos ve 2 Eylül tarihlerinde Padre çeşidinde gerçekleşmiştir. Çiçek açma ve küçük meyveye dönüşme oranı en yüksek Nonpareil (%94,27, %39.37) çeşidinde gerçekleşirken, hasada erişen meyve oranı Desmayo Larguetta çeşidinde (%26.92) yüksek olmuştur. Nonpareil, Padre, Primorski çeşitlerinin taç yüksekliği, Nonpareil, Marta ve Sonora çeşitlerinin taş genişliği daha fazla olmuştur. Yıllık sürgün büyümesi Texas (75 cm) ve Sonora (70.67 cm) çeşitlerinde yüksek gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Badem, Çeşit, Adaptasyon, Fenoloji, morfoloji, Gaziantep

Destekleyen Kurum

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Destekleme Koordinatörlüğü

Proje Numarası

19.YL.021

Teşekkür

Bu çalışmaya 19.YL.021 kod numarasıyla destek veren HMKÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğüne çok teşekkür ediyoruz.

Phenological and Morphological Characteristics of Some Almond Cultivars in Gaziantep Ecology

Öz

This study was carried out to determine the phenological, morphological characteristics and fruit set rates of 10-year-old Texas, Nonpareil, Mandalay, Marta, Ruby, Padre, Primorski, Picantili, Desmayo Larguetta and Sonara almond cultivars grafted on seedling rootstock in Gaziantep province in 2019 and 2020. The first bloom in almond cultivars was observed in the first half of March, while full bloom occurred in the second half of March. The full flowering period changed according to the almond cultivars and years, and a period of 5 to 9 days passed between the first flowering and full flowering in the 2 years of the experiment. Kernel ripening took place in August in all three years of the study. The earliest ripening of kernel took place on August 2, 3 and 10 in Marta cultivar, while the latest ripening took place on August 27, 29 and September 2 in Padre cultivar. The highest rate of flowering and turning into small fruit was in Nonpareil (94.27%, 39.37%), while the harvested fruit rate was higher in Desmayo Larguetta (26.92%). While the ttree hight of Nonpareil, Padre, Primorski cultivars was higher, the crown width of Nonpareil, Marta and Sonora cultivars was higher. Annual shoot growth was higher in Texas (75 cm) and Sonora (70.67 cm) cultivars compared to other almond cultivars.

Anahtar Kelimeler

Almond,, Cultivar, adaptation, Phenology, Morphology, Gaziantep

Proje Numarası

19.YL.021

Kaynakça

• Anonymous. 2020. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org. Erişim Tarihi:02.10.2020.
• Atlı. H.S.. 2019. Bazı Badem Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesii Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi - Turkish Journal of Agricultural Research 6(2): 222-229.
• Bayazıt. S.. 2007. Türkiye’nin Farklı Ekolojilerindeki Yabani Badem GenotiplerindeFenolojik. Morfolojik Ve Pomolojik Özellikler İle Moleküler Yapıların Tanımlanması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. ADANA.
• Bayazıt S.. Küden A. B. 2011. Fruit Characteristics of Some Selected Amygdalus orientalis Mill. and A. turcomenica Lincz. Types. . Proc. Vth IS on Pistachios and Almonds. Acta Hort. 912: 415-422.
• Bayazıt, S., Çalışkan, O., 2021. Amygdalus orientalis (Mill) ve Amygdalus turcomanica (Lincz) badem türlerinin bazı pomolojik ve morfolojik özelliklerinin saptanması. MKU. Tar. Bil. Derg. 26(3): 543-553.
• Denisov. V.P.. 1988. Almond Genetic Resources in the USSR and Their Use in Productionand Breeding. Acta. Hort. 244.2999-306.; Gülcan, R., 1985. Descriptor list for Almond International Board for Plant Genetic Resources Publication. AGP: IBPGR –Rome.
• Karadeniz, T., Çatmadım, G., Şahinler Öılek, H., 2019. Türkiye’de Yerli ve Yabancı Badem Çeşitleri ile Yapılan Adaptasyon Çalışmaları Üzerine Araştırmalar. UAZİMDER Uluslararası Anadolu Ziraat Mühendisliği Bilimleri Dergisi, Özel Sayı 1): 45-51.
• Kaşka. N.. Küden. A.B.. Küden. A.. 1998. Performances of some local and foreign almond cultivars in South East Anatolia. Advanced Course. Production and Economics of Nut Corps. 18-29 May 1998. 1-5s. Adana.
• Kaşka.N.. A.B. Küden. ve A. Küden. 1993. Türkiye'nin Çeşitli Bölgelerinden Seçilmiş Badem Tiplerinin Adana Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu Üzerinde Çalışmalar. Doğa Bilim Dergisi. 17(1): 97-110.
• Kaşka. N.. Özcan. Z. 2005. Nurmet badem bahçesi 6 yaşında. Gap: IV. Tarım Kongresi Bildirileri. (21-23 Eylül 2005). Şanlıurfa.
• Kester. D.E. And Gradziel.T.M.. 1996. Almonds. p.1-97. In: J.N. Moore. and J. Janick (eds.) Fruit Breeding. John Wiley & Sons. New York. USA.
• Özbek. S..1978. Özel Meyvecilik. (Kışın Yaprağını Döken Meyve Türleri) Ç.Ü. Ziraat Fak.Yay.: 128. Ders Kitabı: 11. 486 s.
• Şan, B., Yıldırın, A.N., Polat, M., Yıldırım. F., Sesli, Y., Göktaş., H., 2016. Isparta Ekolojisinde Bazı Badem Çeşitlerinin Morfolojik, Pomolojik ve Verim Özellikleri. BAHÇE Özel Sayı: VII. ULUSAL BAHÇE BİTKİLERİ KONGRESİ BİLDİRİLERİ - Cilt I: Meyvecilik
• Yıldız. E.. Perdahcı. Ç.E.. 2019. Uşak ekolojik koşullarında bazı badem çeşitlerinin Adaptasyonu. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi. 2(1);11-19.