Tokat-Almus Yöresinde Farklı Arazi Kullanım Türlerinde Yüzey Akış ve Toprak Kayıplarının Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 39 - 53, 31.12.2022

Sevcan Uslu , İrfan Oguz , Saniye Demir

Öz

Bu çalışmada, Tokat-Almus yöresinde tarım, orman ve mera arazilerinde WEPP (Water Erosion Prediction Project) modeli kullanılarak meydana gelen toprak kayıpları ve yüzey akış miktarları tahmin edilmiştir. Çalışmada Almus meteoroloji istasyonuna ait 2008-2018 yılları arasındaki 11 yıllık iklim verileri kullanılmıştır. Örnekleme yerleri, Almus ilçesi iklim ve toprak özelliklerini temsil eden ve birbirine yakın konumda olan Bakımlı Gevrek ve Serince köyleri hudutları içerisinde yer alan arazilerden seçilmiştir. Yüzey toprak örnekleri üç farklı arazi kullanım türü (orman, mera, tarım) için olmak üzere dört farklı vejetasyonda (orman, mera, buğday ve yonca) alınmıştır. En yüksek ortalama toprak kayıpları buğday-nadas ekim nöbetinde (0.054-13.152 ton ha-1) ve en az yonca tarımında (0.014-0.675 ton ha-1) hesaplanmıştır. Yüzey akış kayıpları buğday-nadas ekim nöbeti için 3.74-7.17 mm ve yonca tarımında 4.33-6.30 mm arasında değişmiştir. Model tahminine göre, orman ve mera arazileri için toprak kayıpları meydana gelmemiştir. Yörede yer alan orman ve mera arazilerinin amaç dışı kullanımının engellenmesi, mera alanlarının kontrollü ve zamanında otlatılması, tarım arazilerinde azaltılmış toprak işleme uygulamaları yöre topraklarının sürdürülebilirliği için önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Tarım, Toprak kaybı, Yüzey akış, WEPP Model, Arazi Kullanımı, Tokat

Kaynakça

• Anonymous., 2003. Soil Quality Test Kit. Section II. Background and Interpetive for Individual, Tests Page2.
• Amore, E., Modica, C., Nearing, M. A., Santoro, V.C., 2004. Scale Effect in USLE and WEPP Application for Soil Erosion Computation From Three Sicilian Basins. J. Hydrol. 293,100–114.
• Bouyoucos, G. J., 1951. A Recalibration of The Hydrometer For Making Mechanical Analysis of Soils. Agron. J. 43-49.
• Chapman, H. D., Pratt, P. F., 1961. Methods of Analysis for Soils. Plants and Water. Univ. California, Berkeley, CA, USA.
• Chaves, J.C.D., Miyazawa, M., Pavan, M.A., 1991. Espec Açao Quimica da Soluç ao do Solo Para Interpreteçao da Absorçao de Calcio e Aluminio por Raizes de Cafeeiro. Presquisa Agropeeuaria Brasilerira. 26 (3): 1-11.
• Demir, S., 2016. Wepp hillslope modeli ile yüzey akış ve toprak kayıplarının belirlenmesi, Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ferreira, C.S., Pereira, P., Kalantaric, Z., 2018. Human Impacts on Soil. Science of the Total Environment. 644:830-834.
• Flanagan, D., Renschler, C., Cochrane, T., 2000. Application of the WEPP Model with Digital Geographic Information. 4th International Conference on Integrating GIS and Environmental Modeling Probleme. Prospects and Research Needs 330: 2-8 p.
• Flanagan, D.C., Frankenberger, J.R., Ascough, J.C., 2012. WEPP: Model Use, Calibration and Validation. Trans. ASABE. 55 (4), 1463–1477.
• Foster, G.R., Mc Cool, D.K., Renard, K.G., Moldenhauer, W.C., 1991. Conversion of the Universal Soil Loss Equation to SI Metric Units. Journal of Soil and Water Conservation. 36: 355-359.
• Grønsten, H.A., Lundekvam, H., 2006. Prediction of Surface Runoff and Soil Loss in Southeastern Norway Using The Wepp Hillslope Model. Soil & Tillage Research. 85, 85, pp.186–199.
• Jackson, M.I., 1958. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall Inc, Englewood Cliffs, NJ, 498p.
• Kacar, B., 2009. Toprak Analizleri (ikinci baskı) Nobel Yayın No: 1387. ISBN 978-605-395-184-1, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Knisel, W. G., 1980. CREAMS: A Field Scale Model for Chemicals, Runoff and Erosion USDA, Washington D.C. 643.
• Laflen, J.M., Lane, J.L., Foster, G.R., 1991. WEPP–A New Generation of Erosion Prediction Technology. J. Soil Water Cons. 46 (1), 34–38.
• Laflen, J.M., Flanagan, D.C., Engel, B.A., 2004. Soil Erosion and Sediment Yield Prediction Accuracy Using WEPP. Journal of The American Water Resources Association. 40, 289–297.
• Lane, L. J., Nearing, M. A., 1989. WEPP Profile Model Documentation. NSERL Report No. 2. Ind.: USDA-ARS National Soil Erosion Research Laboratory, W. Lafayette.
• Mahmoodabadi, M., Cerdà, A., 2013. Wepp Calibration for Improved Predictions of Interrill Erosion in Semi-Arid to Arid Environments. Geoderma. 204-205, pp.75–83.
• Mankin, K.R., 2000. An Integrated Approach for Modelling and Managing Golf Course Water Quality and Ecosystem Diversity. Ecol. Model. 133 (3), 259–267.
• Nearing, M.A., Pruski, F.F., O'Neal, M.R., 2004. Expected Climate Change Impacts on Soil Erosion Rates: A Review. J. Soil Water Conserv. 59 (1), 43–50.
• Nearing, M.A., Govers, G., Norton, L.D., 1999. Variability in Soil Erosion Data From Replicated Plots. Soil Sci. Soc. Am. J. 63, 1829–1835.
• Nearing, M.A., Jetten, V., Baffaut, C., Cerdan, O., Couturier, A., Hernandez, M., Le Bissonnais, Y., Nichols, M.H., Nunes, J.P., Renschler, C.S., Souchere, V., Van Oost, K., 2005. Modeling Response of Soil Erosion and Runoff to Changes in Precipitation and Cover. Catena. 61 (2–3), 131–154.
• Pandey, A. Chowdary, V.M., Mal, B.C., Billib, M., 2008. Runoff and Sediment Yield Modeling From a Small Agricultural Watershed in India Using The Wepp Model. Journal of Hydrology. pp.305–319.
• Risse, L.M., 1994. Validation of WEPP Using Natural Runoff Plot Data. phD. Dissertation, National Soil Erosion Research Laboratory, Purdue University, West Lafayette, IN, 230 pp.
• Soil Survey Staff, 1951. Soil Survey Manual. US. Dept. Agr. Handbook No: 18, US. Goverment Print Office, Washington.
• SPSS., 2011. IBM SPSS Statistics 21.0 for Windows. Armonk, NY.
• Stroonsnijder, L., 2005. Measurement of Erosion: Is it Possible. Catena. 6 4: 162-173. Tiscareno-Lopez, M., Lopes, V.L., Stone, J.J., Lane, L.J., 1994. Sensivity Analysis of the WEPP Watershed Model for Rangeland Applications. II. Channel Processes. Transactions of the ASAE 37 (1), 151-158.
• Tüzüner, A., 1990. Toprak ve Su Analiz Laboratuvarları El Kitabı. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Zhang, X.C., Nearing, M.A., Risse, L.M., McGregor, K.C., 1996. Evaluation of WEPP Runoff and Soil Loss Predictions Using Natural Runoff Plot Data. Trans. ASAE. 39 (3), 855–863.